Η διατροφή των Κυπρίων κατά τη φραγκοκρατία και βενετοκρατία (μελέτη Ν. Παταπίου)
Οι πηγές για τη συγκέντρωση υλικού που αφορά στα τρόφιμα και στη διατροφή των Κυπρίων, κατά τα χρόνια της φραγκοκρατίας δεν είναι τόσο πλούσιες όσο είναι οι πηγές μας κατά τη βενετοκρατία, γιατί, στη δεύτερη περίπτωση διαθέτουμε εκτός των άλλων πηγών και αρχειακό υλικό προερχόμενο από τα Κρατικά Αρχεία της Βενετίας.
Επινάπτεται πολυσέλιδη μελέτη όπου ο αναγνώστης μπορεί να βρει σημαντικές λεπτομέρειες, άγνωστες μέχρι τώρα.
Περιγραφή Σιτηρεσίου - Γευμάτων
Τόσο κατά τη διάρκεια της φραγκοκρατίας όσο και της βενετοκρατίας η διατροφή των Κυπρίων, και, εννοούμε των αγροτικών στρωμάτων, ήταν πάρα πολύ λιτή και ο «επιούσιος άρτος» αποτελούσε την κύρια διατροφή τους. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε, ότι, σύμφωνα με όσα καταγράφονται στις εκθέσεις των Βενετών αξιωματούχων οι δουλοπάροικοι, οι οποίοι αποτελούσαν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της μεγαλονήσου, τρέφονταν αποκλειστικά και μόνο από ψωμί και μάλιστα κριθαρένιο. Οι ελεύθεροι καλλιεργητές, οι γνωστοί και ως φραγκομάτοι, από τα σιτηρά τα οποία καλλιεργούσαν, έφτιαχναν εκτός από ψωμί, πνιγούρι, τραχανά και όλα τα άλλα είδη ζυμαρικών. Γραπτή μαρτυρία επιβεβαιώνει την κατασκευή του τραχανά από τα μέσα ήδη του 16ου αιώνα καθώς και των χαλλουμιών. Μάλλον σπάνια έτρωγαν κρέας και κυρίως κατά τις μεγάλες εορτές χρησιμοποιώντας οικόσιτα ζώα όπως κατσίκια, πρόβατα ή χοίρους καθώς και πουλερικά. Από τους χοίρους κυρίως κατασκεύαζαν παστά ή χοιρομέρια και λίπος.
Τα άγρια χόρτα, το κυνήγι καθώς και η αλιεία, σε παράλιες περιοχές, όπως για παράδειγμα στη χερσόνησο της Καρπασίας, σύμφωνα πάντα με αρχειακές μαρτυρίες, προσέφεραν τότε, στα δύσκολα εκείνα χρόνια διατροφή στους κατοίκους. Από τα όσπρια μνημονεύονται οι φακές, τα φασόλια και η λουβάνα. Επίσης η καλλιέργεια του κολοκασιού αναφέρεται από τα χρόνια της φραγκοκρατίας. Στην κατηγορία των φρούτων μπορούμε να σημειώσουμε όλα τα παραδοσιακά οπωροφόρα της Κύπρου και κυρίως τα σύκα, τα βερύκοκα και άλλα τα οποία γίνονταν και παστά για το χειμώνα. Για την παρασκευή γλυκών γινόταν χρήση του χαροπόμελου καθώς και του μούστου. Το κυπριακό παστελλάκι αναφέρεται σε βενετική πηγή του έτους 1566.
Η διατροφή των αρχόντων και κυρίως των αρχόντων της Λευκωσίας ήταν τέτοια σε ποιότητα αλλά και σε ποσότητα που εντυπωσίαζε και αυτούς τους Βενετούς αξιωματούχους. Όπως τόνιζαν στην αλληλογραφία τους με τις βενετικές αρχές, τα δείπνα και τα συμπόσια των αρχόντων της Λευκωσίας ούτε στο όνειρο τους δεν τα είδαν ποτέ οι κάτοικοι της ίδιας της Βενετίας. Γύρω στο 1560, μάλιστα, ένας Βενετός τοποτηρητής προσπάθησε να βάλει φρένο στη διατροφή αλλά και στην ένδυση των αρχόντων της Λευκωσίας επιβάλλοντας κανονισμούς, η παράβαση των οποίων προνοούσε υψηλά πρόστιμα…
Επινάπτεται πολυσέλιδη μελέτη όπου ο αναγνώστης μπορεί να βρει σημαντικές λεπτομέρειες, άγνωστες μέχρι τώρα.
Υπήρχαν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά κοινωνική τάξη. Δες την επισυναπτόμενη μελέτη.
Additional information and bibliography
Νάσα Παταπίου(2011). Η διατροφή των Κυπρίων κατά τη φραγκοκρατία και βενετοκρατία.
Νάσα Παταπίου