Φούρνος παραδοσιακός, ο "πουκατινός"

Ένα άλλο είδος παραδοσιακού φούρνου που ήταν σε ευρεία χρήση ιδιαίτερα σε περιοχές που δεν γειτνίαζαν με δάση, άρα δεν είχαν πολλά καυσόξυλα, ήταν ο φούρνος ο πουκατινός όπως τον αποκαλούσαν όπου η φωτιά το άψημον- ήταν στο κάτω μέρος του και τα ψωμιά τοποθετούνταν για ψήσιμο στο πάνω μέρος.
Η διαδικασία για το θεμέλιο και το πεζούλι ήταν ακριβώς η ίδια με τον συνηθισμένο φούρνο. Με τη διαφορά ότι το κενό στο πεζούλι δεν το γέμιζαν με μπάζα, αλλά το άφηναν ελεύθερο. Στη μέση του στο κέντρο ακριβώς του κυκλικού πεζουλιού- τοποθετούσαν μια πέτρα πελεκημένη κυκλικά ύψους 2 πόδια (60 εκατοστά) το γουλλίν όπως την αποκαλούσαν. Η πέτρα χρησίμευε ως επί πλέον στήριγμα (κεντρικό) για την πήλινη πλάκα που τοποθετούσαν στη συνέχεια. Τα άκρα της πλάκας ακουμπούσαν γύρω-γύρω στο κυκλικό πεζούλι.
Για την κατασκευή της πλάκας- την οποία έφτιαχναν οι γυναίκες του σπιτιού, χρησιμοποιούσαν κατάλληλο γι αυτό το σκοπό ψιλοκοσκινισμένο χώμα και άχνη τ' αχέρου.
Ανακάτευαν το μείγμα με νερό, φτιάχνοντας πηλό, τον οποίο άφηναν 8 μέρες για να ψηθεί. Κατά διαστήματα τον ανακάτευαν. Στη συνέχεια καθάριζαν μια επίπεδη επιφάνεια σε μια γωνιά της αυλής τους και άπλωναν τον πηλό προσέχοντας οι διαστάσεις που θα έδιναν στην υπό κατασκευή πλάκα να είναι ακριβώς οι ίδιες με τη βάση- πεζούλι του φούρνου. Το πάχος της πλάκας ήταν 2 περίπου ίντσες. Στο κέντρο της ακριβώς δημιουργούσαν ένα μικρό βαθούλωμα για να εφαρμόσει στη συνέχεια πάνω στη πελεκημένη πέτρα- στήριγμα. Άφηναν τη πλάκα 20 μέρες στον ήλιο να στεγνώσει και ακολούθως τη γύριζαν από την
άλλη πλευρά για άλλες 20 μέρες. Όταν η πλάκα ήταν έτοιμη, την έπαιρνε ο μάστορας βοηθούμενος και από άλλους φυσικά- και την τοποθετούσε στην υπερυψωμένη βάση πεζούλι.
Σε ορισμένες περιοχές χρησιμοποιούσαν πλάκες της φωτιάς όπως τις αποκαλούσαν, τις οποίες προμηθεύονταν από λατομεία της Αθηένου και του Κόρνου. Αρχικά αυτές οι πλάκες (κατά τη χρήση τους) είχαν σχήμα ορθογώνιο ενώ αργότερα τους έδιναν σχήμα κυκλικό, στρογγυλεύοντας τις τέσσερις γωνιές τους.
Απ' εκεί και πέρα, η διαδικασία για το κτίσιμο του φούρνου ήταν ακριβώς η ίδια με τον συνηθισμένο φούρνο.
Για το κτίσιμο του- εκτός βέβαια από την προκατασκευή των υλικών, πληθαριών και πλάκας- ο μάστορας χρειαζόταν 3 περίπου μέρες.
Για τη φωτιά που άναβαν στο κάτω μέρος του φούρνου, χρησιμοποιούσαν κόνδυλα άχυρα, ξερά φύλλα και χόρτα και σάουδα, μικρά κλαριά δένδρων.
Όταν έφερνεν ο φούρνος την πυράν όταν δηλαδή ήταν έτοιμος με την κατάλληλη θερμοκρασία, τοποθετούσαν τα ωμά ψωμιά με την βοήθεια του φουρνόφκιου ξύλινο φτυάρι με μακρύ χέρι- στη πλάκα, στο πάνω μέρος του φούρνου. Έκλειναν το στόμιο με μαρμάρινη πλάκα και σσίλωwαν τα μικροανοίγματα γύρω-γύρω με ασσιεροπηλό.

Σοφοκλέους (2004, σελ 74-78)