Νερόμυλος στον Πύργο Λεμεσού (μελέτη)
Επισυνάπτεται ανασκαφική έρευνα των Ριζοπούλου – Ηγουμενίδου Ε., Μυριανθεύς Δ., Χατζηχριστοφή Φρ.
Περιγραφή Χώρου
Νερόμυλος στο χωριό Πύργος της Λεμεσού. Οι εγκαταστάσεις σχετίζονται με το λατινικό τάγμα των Κιστερκιανών μοναχών, οι οποίοι είχαν ιδρύσει μοναστήρι στον Πύργο γύρω στο 1240 και διατήρησαν την περιουσία τους εκεί μέχρι τον 15ο αιώνα. Εδώ μια πηγή τροφοδοτούσε το ποτάμι, από όπου, μέσω ενός πετρόκτιστου φράγματος, το νερό κατευθυνόταν σε ορθογώνια δεξαμενή (25Χ19,50μ.), χωρισμένη σε δύο μέρη με τοίχο. Με μακρύ αυλάκι (500 μ.) το νερό συγκεντρωνόταν σε τριγωνική δεξαμενή πάνω από τον υδατόπυργο, διοχετευόταν στον λάκκο του μύλου και, πέφτοντας από ύψος 7 μ., κινούσε την οριζόντια φτερωτή και κατέληγε σε ρυάκι. Ο μύλος αυτός λειτουργούσε μέχρι το 1930.
Νερόμυλος
Additional information and bibliography
Η λειτουργία του μύλου
Για να κινηθεί ο μύλος θα έπρεπε να γεμίσει ο κεκλιμένος αγωγός και να υπάρχει αρκετή ποσότητα νερού στην τριγωνική δεξαμενή. Το νερό, κατά την έξοδο του από το σιφούνι, χτυπούσε τη φτερωτή και της έδινε αριστερόστροφη περιστροφή. Μέσω του κοινού άξονα, η κίνηση μεταδιδόταν στην πάνω μυλόπετρα, στην οποία κατέληγε ο άξονας. Η κάτω μυλόπετρα ήταν πάντοτε σταθερή. Με τη βοήθεια του φτεροστάτη (κατακόρυφου άξονα με πτερύγιο), ήταν δυνατό να γίνει εκτροπή του νερού από τη φτερωτή για να σταματήσει η περιστρόφή της και επομένως το άλεσμα.
Το σιτάρι διοχετευόταν στο κέντρο της πάνω μυλόπετρας μέσω της αβάτζης, μιας ξύλινης σκάφης. Με την περιστροφική κίνηση και με την τριβή των μυλοπετρών γινόταν η άλεση του καρπού και το παραγόμενο αλεύρι έπεφτε στην αλευροδοχή,
Ριζοπούλου – Ηγουμενίδου Ε., Μυριανθεύς Δ., Χατζηχριστοφή Φρ. (2002), 384-385.
Ριζοπούλου – Ηγουμενίδου Ε., Μυριανθεύς Δ., Χατζηχριστοφή Φρ. (2002), “Ο νερόμυλος στον Πύργο Λεμεσού”, Επιστημονική Επετηρίς του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου (RDAC) 2002, 381-400.
Ελένη Χρίστου