κουρτέλ(λ)α,η

Λεπίδα μαχαιριού, το μαχαίρι.

Name - Usages
Περιγραφή Σκεύους / Εργαλείου

Πρόκειται για τη λεπίδα μαχαιριού (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα κουρτέλ(λ)α,η, 234), «μάχαιρα ἄνευ χειρίδος ἤ μανικίου», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Γεώργιος Λουκάς στο Γλωσσάριό του (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κουρτέλλα,η, 250). Επίσης, σημαίνει γενικά το μαχαίρι (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα κουρτέλ(λ)α,η, 234) και συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Ξενοφών Π. Φαρμακίδη, κάθε πλατύ και λεπτό μαχαίρι (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα κουρτέλλα,η, 393).

Κυπριακή Ονομασία
κουρτέλλα
Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

λεπίδα, μαχαίρι

Τοπικό όνομα
Κουρτέλλα
Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. < ιταλ. coltèla (coltello) (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα κουρτέλ(λ)α,η, 234; Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κουρτέλλα,η, 250; Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα κουρτέλλα,η, 393) και βεν. - ρωμ. cortello [μαχαίρι] (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κουρτέλλα,η, 250)
< λατ. cultellus (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Κουρτέλα, 70)

Η λέξη αυτή απαντάται στον Μαχαιρά (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα κουρτέλλα,η, 393).

Η λέξη εκτός από ουσιαστικό, χρησιμοποιείται και ως επίρρημα: «ἔσυρέν του τήν ρότσαν ἤ τό ξύλον κι’ ἐπῆεν κουρτέλλα κι’ ἔκοψεν τόν λαιμόν του» [πήγε με τη μύτη] (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κουρτέλλα,η, 250).

Σημαίνει και κορδέλα (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα κουρτέλ(λ)α,η, 234; Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα κουρτέλλα,η, 393), καθώς και (μεταφ.) απότομη πλαγιά βουνού (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα κουρτέλ(λ)α,η, 234).

υποκ. κουρτελλούδιν (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κουρτέλλα,η, 250)

Τρόπος Χρήσης
Παρασκευή Τροφίμων
Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Ερευνητής/Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Αργυρώ Ξενοφώντος, Τόνια Ιωακείμ