Ο Χριστός ενώπιον του Πιλάτου, λεπτομέρεια. Ο Πιλάτος πλένει τα χέρια του. Τοιχογραφία από τον ναό της Εγκλείστρας του Αγίου Νεοφύτου, 1200 μ.Χ. περίπου.
Α. Παπαγεωργίου 1996. Ιερά Μητρόπολις Πάφου: Ιστορία και Τέχνη, εικ. 43, σελ. 97. Λευκωσία: Ι. Μητρόπολις Πάφου.
χρηστικό σύστημα δύο σκευών για το πλύσιμο των χεριών
Ονομασία - Χρήσεις
Χρηστικό σύστημα δύο σκευών (πήλινων ή χάλκινων, ενίοτε και χρυσών ή αργυρών) για το πλύσιμο των χεριών πριν και μετά το γεύμα των Βυζαντινών (Κουκουλές 1952, σελ. 185).
Το σύστημα αποτελούνταν από τη λεκάνη που δεχόταν τα απόνερα (το "χέρνιβο") και τον επιχύτη (το "ξέστιον"), το δοχείο δηλαδή με το οποίο έχυναν το νερό για το πλύσιμο των χεριών (Γουργιώτης 1991, σελ. 81).
λεγενόμπρικο
Ο όρος "χερνιβόξεστον" χρησιμοποιείται ήδη κατά τη Μέση Βυζαντινή περίοδο από τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο (Έκθεσις Βασιλείου Τάξεως, 9,18, 676,8).
Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα "νίβομαι" ή "χειρονίβομαι" (Γουργιώτης 1991, σελ. 81).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Οι Βυζαντινοί έτρωγαν με τα χέρια και η χρήση των πιρουνιών ήταν περιορισμένη, οπότε υπήρχε η ανάγκη της νίψεως των χεριών πριν και μετά το γεύμα (Κουκουλές 1952, σελ. 170).
Καθώς δεν έχουν ταυτιστεί αρχαιολογικά ευρήματα από ανασκαφές στην Κύπρο με την ύπαρξη του χερνιβόξεστου, η παρουσία του σε τοιχογραφίες ναών, ενδεχομένως πιστοποιεί τη χρήση του στο νησί, π.χ. η τοιχογραφία από τον ναό της Εγκλείστρας του Αγίου Νεοφύτου.
Γ. Γουργιώτης, 1991. "Θεσσαλικά χερνιβόξεστα και σαλτσερά των τελευταίων βυζαντινών αιώνων". Αρχαιολογία 38, σελ. 81-83.
Φ. Κουκουλές, 1952. Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός. Τόμος Ε. Αθήνα.
Α. Παπαγεωργίου 1996. Ιερά Μητρόπολις Πάφου: Ιστορία και Τέχνη. Λευκωσία: Ι. Μητρόπολις Πάφου.
A. Sylianou & J.A. Stylianou 1985. The Painted Churches of Cyprus: Treasures of Byzantine Art. London: Trigraph.
Αθανάσιος Βιώνης
Ο Χριστός ενώπιον του Πιλάτου. Τοιχογραφία από τον ναό της Εγκλείστρας του Αγίου Νεοφύτου, 1200 μ.Χ. περίπου.