Είδη βερικόκων.
Ονομασία - Προέλευση
Πρόκειται για είδη βερικόκων (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα καϊσ̆ίν,το, 168; Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Καϊσί, 48): ο καρπός της καϊσ̆ιάς (Κυπρή 1989, λήμμα καϊσίν,το, 425) και ο καρπός της χρυσομηλιάς.
Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης σημειώνει για το καϊσίν πως είναι είδος ευγεστότατου και ευχυμότατου βερικόκου, του οποίου ο πυρήνας είναι γλυκύς (Κυπρή 1989 [2003²], λήμμα καϊσ̆ιά,τα, 14).
ΕΤΥΜ. καϊσίν < τουρκ. kayisi (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα καϊσ̆ίν,το, 168; Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα χρυσόμηλον,το, 515)
χρυσομηλιά [είδος βερικοκιάς] < ιταλ. crisomeli, crisomoli (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα χρυσομηλιά,η, 531)
Επιστημονική ονομασία καϊσιού: Armenica vulgaris (Κυπρή 1989 [2003²], λήμμα καϊσ̆ιά,τα, 14).
πληθ. του καϊσιού: καϊσ̆ιά, το δέντρο: η καϊσ̆ιά (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα καϊσ̆ιά,τα, 14)
Μεταφορικώς καλείται καϊσ̆ιά κάθε γυναίκα με ροδόχρωμες παρειές. Στην Πάφο υπήρχε κάποια γυναίκα με το επώνυμο Καϊσ̆ιά, λόγω των ροδόχρωμων παρειών της (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα καϊσ̆ιά,τα, 14).
υποκ. χρυσομήλου: χρυσομηλούδιν, το δέντρο: χρυσομηλιά - υποκ. χρυσομηλούδα (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα χρυσόμηλα,τα, 45)
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Υπάρχουν τα καϊσ̆ιά, που αποτελούν συγκεκριμένη ποικιλία χρυσομήλων, καθώς και ορισμένες ποικιλίες που ονομάζονται γλυκοκόκκονες και οι οποίες έχουν πυρήνα που περιέχει γλυκιά ψίχα (Γεννάδιος 1914, 192).
Από τα χρυσόμηλα παρασκευάζεται η χρυσομηλόπιττα, που είναι πίτα σε φύλλα από πολτό χρυσομήλων (Γεννάδιος 1914, 193).
Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις.
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1989), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Γ΄, Γλωσσάριον Ιωάννου Ερωτοκρίτου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XIV, Λευκωσία.
Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.
Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος, Τόνια Ιωακείμ, Αργυρώ Ξενοφώντος