Όσπρια κατά τη Βυζαντινή περίοδο

Φασίολος από μικρογραφία χειρογράφου, Διοσκουρίδης, "Περί ύλης ιατρικής", Νεάπολη, Εθνική Βιβλιοθήκη, κωδ. gr. 1, φ. 68 (70) και 166.
Φασίολος από μικρογραφία χειρογράφου, Διοσκουρίδης, "Περί ύλης ιατρικής", Νεάπολη, Εθνική Βιβλιοθήκη, κωδ. gr. 1, φ. 68 (70) και 166.

Όσπρια, καρποί των φυτών που ανήκουν στην οικογένεια των Leguminosae

Ονομασία - Προέλευση
Κυπριακή Ονομασία
Όσπρια
Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Όσπρια, καρποί των φυτών που ανήκουν στην οικογένεια των Leguminosae. Από τα γνωστά στους Κυπρίους όσπρια κατά την Βυζαντινή περίοδο υπήρξαν τα κουκιά, οι φακές, τα φασόλια, τα μπιζέλια ή πισάρια, τα ρεβίθια ή ερεβίνια, και το λαθούρι ή λαθύριον (Μότσιας 1998, σελ. 87).

Μέθοδος Εξασφάλισης
Συστηματική καλλιέργεια
Μέθοδος Επεξεργασίας

Πολλά από τα όσπρια τρώγονταν είτε ξηρά, είτε μαγειρεμένα (εκζεστοί, εξομματιζόμενοι). Σε καιρό νηστείας, πολλοί (και ιδίως οι μοναχοί) έτρωγαν τα κουκιά απλώς βρεγμένα, "βρεκτοί κόκκοι" (Κουκουλές 1952, σελ. 97).
Η φάβα ή αλλιώς "φάβατα" γινόταν από ξηρά κουκιά, τα οποία βράζονταν μέχρι να λιώσουν (ή τα άλεθαν στον χειρόμυλο) και τα σέρβιραν με λάδι. Ο βυζαντινός ιατρός Ιωάννης Ακτουάριος (τέλη 13ου αι.) αναφέρει πως αποστρέφεται το φαγητό αυτό, χαρακτηρίζοντάς το ως "χείριστον έδεσμα" (Μότσιας 1998, σελ. 87).

Διατροφική Αξία

Στο έργο του "Περί ενεργειών και παθών του ψυχικού κόσμου" ο ιατρός Ιωάννης Ακτουάριος αναφέρεται στις βλαβερές συνέπειες της συχνής κατανάλωσης καρπών όπως η φάβα ή το φασόλι, το οποίο ήταν γνωστό και ως "πρισκοκοίλης" (Κουκουλές 1952, σελ. 98, Μότσιας 1998, σελ. 87).

Χρονολογία
Βυζαντινοί χρόνοι, 7ος - 12ος αι.
Συμπληρωματικά Στοιχεία

Εκτός από τα κουκιά και τη φάβα, επίσης δημοφιλή όσπρια στο Βυζάντιο υπήρξαν τα φασόλια (φασούλιν), η φακή (φακός), τα ρεβίθια (ερέβινθοι), και τα λουπινάρια. Τα βραστά λουπινάρια και η βραστή φακή μάλιστα, υπήρξαν τόσο αγαπημένα εδέσματα, που τα πουλούσαν ακόμη και στους δρόμους, χωρίς λάδι και αλάτι (Κουκουλές 1952, 98-99).

Βιβλιογραφία

J. Koder, 2005. "Η καθημερινή διατροφή στο Βυζάντιο με βάση τις πηγές", σελ. 17-30. Στο Δ. Παπανικόλα-Μπακιρτζή (επιμ. έκδ.), Βυζαντινών Διατροφή και Μαγειρείαι. Αθήνα: Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων.

Φ. Κουκουλές, 1952. Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός. Τόμος Ε. Αθήνα.

Χ. Μότσιας, 1998. Τι έτρωγαν οι Βυζαντινοί. Αθήνα: Εκδόσεις Κάκτος.

Ερευνητής/Καταχωρητής

Αθανάσιος Βιώνης

Σχετικό Περιεχόμενο
CFM
Σιτηρέσιο
Συνηθισμένοι Τρόποι Μαγειρέματος

Αναφορά σε διάφορα φαγητά, τον τρόπο μαγειρεύματος και σερβιρίσματος τους.