Κεραστικά για τα κάλαντα του Λαζάρου
Ονομασία - Προέλευση
Όταν έψαλναν το κάλαντα και το "Λαζαρόπαιδο" σηκωνόταν από το στρώμα, οι γυναίκες τον ράντιζαν με ροδοπέταλα και ροδόσταγμα, Βάζοντας ταυτόχρονα στο στόμα του μια μπουκιά ψωμί και λίγο κρασί. Τότε η εκκλησιαστική χορωδία με την συνοδεία Βιολιού και λαγούτο τραγουδούσε ένα χαρμόσυνο θρησκευτικό ύμνο και το εκκλησίασμα φώναζε "ο Λάζαρος αναστήθηκε". Στη συνέχεια, η εκκλησιαστική επιτροπή μοίραζε στο κόσμο κόλλυβα, φαγητά, ποτά (ζιβανία και κοuμανταρία) γλυκίσματα και ψωμιά. Ταυτόχρονα ράντιζαν τους πιστούς με ροδόσταγμα από ασημένιες μερρέχες. Ακολούθως όλοι μαζί εν πομπή, τριγυρνούσαν τις συνοικίες της Λάρνακας- όπως έκαναν και τα παιδιά στα χωριά- ψάλλοντας διάφορους θρησκευτικούς ύμνους.
Σοφοκλέους (2004, σελ 145)
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Στα παιδιά που τραγουδούσαν "Τον Λάζαρο" έδιναν αυγά, αναρή και γλισταρκές. Οι γλισταρκές ζυμώνονταν με πολλή τέχνη από τις προηγούμενες ημέρες για να δωθούν στα παιδιά (Κυπρή ΚΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003, σελ. 143).
Συνδεόταν με τη γιορτή του Αγίου Λαζάρου.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Το Λαζαρόπαιδον
Τα πιο παλιά χρόνια στη Λάρνακα, στο ναό του Αγίου Λαζάρου, αλλά και σε άλλες περιοχές του νησιού μας, συνήθιζαν να αναπαριστάνουν την ανάσταση του Λαζάρου, τιμώντας έτσι τη μνήμη του.
Κρατώντας "Βάϊνες" στολισμένες με άνθη και μπροστά-μπροστά ο... αναστημένος Λάζαρος, το παιδί δηλ. που υποδυόταν τον άγιο Λάζαρο, στολισμένο κι αυτό με αγριολούλουδα, γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι στις συνοικίες της πόλης, μεταφέροντας το μήνυμα της ανάστασης του φίλου του Χριστού, τραγουδώντας το θρησκευτικό τραγούδι: "Έαρ ημίν επέφανε τοις πάσι το μηνύον και του Λαζάρου έγερσιν ξένου φρικτού σημείον ...
Το τραγούδι τέλειωνε με την ευχή:
"... και 'μεις καλώς σας ηύρα μεν να ζείτε και του χρόνου, χρόνους πολλούς και ευτυχείς κι εσείς και τα παιδιά σας, η Παναγία κι ο Χριστός και ο άγιος Λάζαρος να είναι Βοήθεια σας. Αμήν".
Της πομπής προηγείτο η ιεροτελετουργlκή αναπαράσταση της ανάστασης στο ναό, διαδικασία που αναλάμΒαναν να διοργανώσουν τα μέλη της εκκλησιαστικής επιτροπής. Από νωρίς φρόντιζαν να διαλέξουν το πιο όμορφο αγόρι της ενορίας, το λεγόμενο "Λαζαρόπαιδον" και το οποίο έντυναν με λευκό χιτώνα στολισμένο με λαζάρους, τα γνωστά μας αγριολούλουδα. Ο μητροπολίτης με τους ιερείς και το εκκλησίασμα περίμεναν στο συνοδικό, δίπλα από τον κυρίως ναό, ψάλλοντας πένθιμα άσματα. Το Λαζαρόπαιδον ξάπλωνε σΙ ένα στρώμα από λουλούδια κι ο ΠρωτοπρεσΒύτερος διάβαζε το ευαγγέλιο. Όταν έφτανε στη φράση "Λάζαρε δεύρο έξω" ύψωνε την φωνή του, έτσι ώστε να ακουστεί και εκτός του ναού. Την ίδια στιγμή οι ιερείς τοποθετούσαν στο κεφάλι του νέου τον σταυρό, τον θυμιάτιζαν και τον ράντιζαν με μερσίνια Βουτηγμένα σε αγίασμα. Τότε ο υποτιθέμενος νεκρός Λάζαρος "αναστηνόταν".
Το παλιό αυτό θρησκευτικό έθιμο που σιγά-σιγά έχει εγκαταλειφθεί και ξεχαστεί, μας θυμίζει ανάλογες εκδηλώσεις της κλασικής εποχής όπου κατά τον ίδιο μήνα (Ανθεστηρίωνα) στην αρχαία Αθήνα γιόρταζαν την ανάσταση της φύσης με τον ερχομό της άνοιξης στο πρόσωπο ενός ωραίου νέου, που ξαπλωμένος σΙ ένα άρμα στολισμένο με λουλούδια του αγρού, περιφερόταν στους δρόμους της πόλης φέρνοντας σε όλους το μήνυμα της νίκης της φύσης πάνω στις υποχθόνιες δυνάμεις του κάτω κόσμου.
Σοφοκλέους (2004, σελ 145)
Σοφοκλέους Γ. (2004), Παράθυρο στη Κύπρο μας. Λαογραφική –Πολιτιστική Ανθολογία, τομ. Β΄, Λευκωσία.
Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ (2003) Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Δημοσιεύματα του κέντρου επιστημονικών ερευνών ΧVIII, Λευκωσία.
Στάλω Λαζάρου, Δημητρίου Δήμητρα
Παραδοσιακές Συνταγές
γλυσταρκές,οι
Χαρακτηριστικό των γλυσταρκών είναι το στρογγυλό τους σχήμα και οι πολλαπλές διασταυρώσεις λωρίδων ζύμης. Ο τρόπος διασταύρωσης των λωρίδων συχνά παραπέμπει στην πλέξη υφασμάτων ή ψαθιών.