νορ(ρ)όθ(θ)η - νερ(ρ)όθ(θ)η - ορόφη - ορόθη,η - (ν)ορ(ρ)ός - τυρόαλος,ο - τυρό(γ)αλον,το
Ο ορός του γάλακτος.
Ονομασία - Προέλευση
Πρόκειται για το υγρό που απομένει αφού βγει από το γάλα το χαλλούμι και η αναρή, το τυρόγαλο (Μαυροκορδάτος 2003, 314).
Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης στο Γλωσσάριό του σημειώνει ότι νορόθθη είναι ο ορρός, δηλαδή το γαλακτώδες υγρό, μέσα στο οποίο διατηρούνται τα χαλλούμια (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα νορρόθη,η, 83). Το ίδιο αναφέρει και η Ευγενία Πέτρου-Ποιητού στην έκδοσή της «Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης»· ότι δηλαδή ο νορός είναι ο ορός του γάλακτος, όπου βυθίζουν τα χαλλούμια για να τα διατηρήσουν (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Νορός, 101).
ΕΤΥΜ. αρχ. ορός, Όμ. P225 (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα νορ(ρ)ός,ο - νορόθ(θ)η - νερόθ(θ)η - ορόθη,η, 308; Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Νορός, 101).
Ο Γεώργιος Λουκάς στο Γλωσσάριό του παραθέτει τις εξής παραλλαγές της λέξης: νορόθη, νερόθη, ορόθη, νορός και ορός, τυρόγαλον. Σημειώνει ότι το αρκτικόν ν προήλθε από το ν της αιτιατικής του προταττόμενου άρθρου τον, την (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα νορόθη, νερόθη, ορόθη,η, νορός και ορός,ο, τυρόγαλον,το, 331).
Ο ορός γάλακτος στην Κύπρο είναι γνωστός ως νορόθθη και νορρός. Στο Πισσούρι ονομάζεται ορρόφη (παράγ. ρήμα: (ορ)ρ)οφκιάζει) και στην Καρπασία τυρόαλος ((Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα ορρόφη,η, 484 και λήμμα τυρόαλος,ο, 501).
Η Πέτρου-Ποιητού επισημαίνει πως ο ορός γάλακτος ονομάζεται και νερόγαλον (νερό + γάλα) (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Νερόγαλο, 101).
Η φράση «’πού το γάλα ’εν έφαα τζ̆ι εν να φάω ’πού την ορόφη;» λέγεται για τους ακατάδεκτους (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Νορός, 101).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Μαυροκορδάτος Γ. Ι. (2003), Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα, Λευκωσία.
Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.
Στάλω Λαζάρου, Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος
