πρωτοκαρπία,η

Στα χωριά της Κύπρου υπήρχε η συνήθεια να προσκομίζονται δείγματα από τα πρώτα γεννήματα [γεννήματα,τα = τα γεωργικά προϊόντα] στην εκκλησία ως προσφορά. Με τον τρόπο αυτό τα γεννήματα λειτουργούνταν και ευλογούνταν. Έτσι κάθε γεωργός στις 14 του Σεπτέμβρη, γιορτή του Σταυρού, έπαιρνε μέσα σε μαντηλιές [μαντηλιά,η = η πετσέτα] σιτάρι, κριθάρι ή ρόβιν [ρόβιν,το = είδος δημητριακών (το ψυχανθές Evrum Ervilia)] στην εκκλησία και τα έβαζε πάνω στο τραπέζι των γιορτάρηδων ή τον θρόνο του Δεσπότη για να ευλογηθούν. Οι σπόροι μεταφέρονταν μετά τη λειτουργία στο σπίτι και έμπαιναν πάνω στον σωρό του σπόρου που προοριζόταν για την καλλιέργεια.
«Ο ρεσ̆πέρης [ρεσ̆πέρης,ο = ο γεωργός] πριν ν’ αρχίσει να σπέρνει θα πάρει σπόρον από όλα τα είδη χωριστά σε μαντηλιάν, κριθάριν, σιτάριν, ρόβιν κλπ. Και θα τα δέσει χωριστά σε μαντηλιάν και θα τα πάρει στην εκκλησία να τα βάλει στον θρόνο του Δεσπότη. Θα μείνουν εκεί 15-20 μέρες για να λουτουρκηθούν [λουτουρκά,η = η λειτουργία]. Ύστερα τα παίρνει και το κάθε είδος το σμίγει με τον αντίστοιχο σπόρο του σιταριού κ.λπ.
Την ημέρα που θα πρωταρχίσει τη σπορά, θα πάρει τον σπόρο από τη σακούλα και την ώρα που τον παίρνει λέγει: «έλα η δύναμίς σου Θεέ μου και δώσε την ευλογίαν σου» και βάζει τον Σταυρό του.
Το πρωί φορτώνουμε το άλετρον [άλετρον,το = το άροτρο] και τον σπόρο στο ζώο και την ώρα αυτή καπνίζει με ελιά [καπνίζω = θυμιατίζω με φύλλα ελιάς] η γυναίκα. Θα καπνίσει πρώτα τον Θεό προς τον ουρανό και μετά θα καπνίσει τα πλάσματα, τα ζώα, τα βόδια και το χτηνό με το άλετρο. Καπνίζουν για το κακό μάτι» (Ιωνάς 2001, 64-65).