σιτάρι,το

Μέσα από τα παρασκευάσματα από αλεύρι που έφτιαχναν οι νοικοκυρές φαίνεται η συμβολική χρήση του σιταριού. Το σιτάρι φανερώνει ευτυχία και απομάκρυνση του κακού. Σε κάποια χωριά έως το σαράντισμα του βρέφους το τοποθετούσαν σε γουρνί με σιτάρι για να προστατεύεται από το κακό (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 155, 157).

Μετά τη γέννα και κατά τη διάρκεια του σταυρώματος η μαμμή ή κάποια άλλη γυναίκα έριχναν σπόρους στη λεχώνα εκ των οποίων πιο συνηθισμένοι ήταν το σιτάρι, ο μαυρόκοκκος και ο παμπακόσπορος. Θεωρούνταν ευλογημένα από τον Θεό και μετέφεραν την ευλογία στη λεχώνα. Το σιτάρι, επίσης, χρησιμοποιείτο και στον γάμο για να δηλώσει την πολυκαρπία και επομένως να ευχηθούν στη γυναίκα να αποκτήσει πολλά παιδιά.
Το σιτάρι εξασφάλιζε ευλογία στο νεογέννητο, το πρόσεχε. Μέσα στη σκάφη που έβαζαν το μωρό να ξαπλώσει είχαν σιτάρι. Το άφηναν να ξαπλώνει εκεί για τις πρώτες 3 ή 8 ή 40 μέρες. Σε μερικά χωριά ο πατέρας έσπερνε το σιτάρι μετά το πέρας των ημερών αυτών με τον υπόλοιπο σπόρο. Πίστευαν ότι έτσι το μωρό θα αποκτούσε πλούτη στη ζωή του, μιας και το σιτάρι στην αγροτική κοινωνία της Κύπρου σήμαινε πλούτο. Επίσης, με τον τρόπο αυτό του εύχονταν να ζήσει, να ριζώσει και να πολλαπλασιαστεί.
Σε μερικά χωριά, όταν έβλεπαν το πρώτο δόντι του μωρού, έντυναν το βρέφος στα κόκκινα και το έλουζαν από πάνω με βρασμένο σιτάρι. Στη συνέχεια, περνούσαν σε κλωστή 32 κοκκούς από το σιτάρι, όσος είναι και ο συνολικός αριθμός των δοντιών, τους γκρεμούσαν στη σκούφια του και του εύχονταν να βγουν τα δόντια του γρήγορα και ανώδυνα (Πρωτοπαπά 2009, 148-149, 212, 215-216, 229, 331-333, 353).

Αποτελούσε σύμβολο της γονιμότητας και το έριχναν πάνω από τα κεφάλια του ανδρογύνου την ώρα που χόρευαν τον χορό του Ησαΐα, κατά το μυστήριο του γάμου (Χριστοδουλίδης 1999, 117).

Την Πρωτοχρονιά οι γεωργοί έκαναν κόλλυβα του Άη Βασίλη και συνήθιζαν να ρίχνουν λίγους κόκκους από το καλύτερο τους σιτάρι στο θυμάρι που έκλεινε το στόμιο του σταμνιού. Οι σπόροι αυτοί κάθε φορά που κάποιος έγερνε το σταμνί για να πάρει λίγο νερό βρέχονταν και σιγά-σιγά φύτρωναν. Την ημέρα της γιορτής του Αγίου Αντωνίου στις 17 του Γενάρη το θυμάρι μαζί με τους σπόρους αφαιρείτο από το στόμιο του σταμνιού και μεταφερόταν σ’ ένα από τα χωράφια του γεωργού, το καλύτερο συνήθως, και φυτευόταν. Μερικοί μάλιστα λέγουν ότι το κομμάτι με το σιτάρι από τους σπόρους αυτούς θεριζόταν ξεχωριστά και φυλαγόταν το σιτάρι για να ξαναφυτευτεί κατά τον ίδιο τρόπο εφτά συνεχή χρόνια. Πίστευαν ότι έτσι η ευλογία ήταν μεγάλη και τα στάχυα θα έβγαιναν χρυσά.
Υπήρχε η συνήθεια ορισμένοι γεωργοί να μένουν αξύριστοι κατά το χειμώνα γιατί έτσι το σιτάρι θα φύτρωνε πυκνό όπως τα γένια τους. Η πυκνότητα των σπόρων προκαλείτο επίσης και με την τοποθέτηση μέσα στον σπόρο, όταν αυτός βρισκόταν ακόμα μέσα στο σέντε [το αμπάρι], σπυριών ροδιού. Θεωρείτο ότι η πυκνότητα που είχαν τα σπυριά όταν ήταν ακόμα μέσα στο ρόδι μπορούσε να μεταδοθεί και στα σπυριά του σιταριού που προορίζονταν για τη σπορά. Με μια μικρή πέτρα που σταυρωνόταν στο μέτωπο και αφηνόταν να πέσει στο χώμα σημαδευόταν με τη δύναμη της αγιοσύνης του Χριστού το προστατευμένο πλέον σημείο, όπου θα γινόταν ο τελικός σωρός του καθαρισμένου καρπού (Ιωνάς 2001, 66, 70-71).