Ο αχινός.
Ονομασία - Προέλευση
αχινός
Πρόκειται για θαλάσσιο ζώο. «Υπάρχουν αρκετά είδη αχινών στα νερά των κυπριακών θαλασών, όπου ζουν σε μεγάλους αριθμούς κοντά στις ακτές... Ο αχινός δεν έχει κεφάλι. Το σώμα του είναι σφαιρικό κι η συνηθισμένη διάμετρός του, ανάλογα με το είδος, είναι 3,5 μέχρι 12 εκατοστόμετρα. Γύρω-γύρω φέρει αγκάθια σε κέλυφος από ασβεστολιθικές πλάκες. Η μασητική συσκευή, που εξέχει, αποτελείται από 5 ισχυρά δόντια, είναι δε γνωστή σαν λυχνάρι του Αριστοτέλη επειδή θυμίζει κάπως τους φανούς των αρχαίων. Το χρώμα του εξαρτάται από το είδος και κατά πόσο είναι ζωντανός ή νεκρός. Αρχίζει από το μαύρο και φθάνει μέχρι το καστανό, πράσινο, βιολετί, σε διάφορους τόνους.
Συνήθως ο αχινός ζει στους βράχους και σε βραχώδεις βυθούς. Μετακινείται βασικά με τους βαδιστικούς ποδίσκους και τ’ αγκάθια του, τα οποία χρησιμοποιεί για αμυντικούς σκοπούς. Τρέφεται με μικρά θαλάσσια ζώα, χόρτα και φύκια [...] Είναι γεμάτος με αυγά με τη γέμιση του φεγγαριού, δηλαδή όταν είναι πανσέληνος» (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 3, λήμμα ασ΄ινός,ο, 13-14).
ΕΤΥΜ. μεσν. < αρχ. ἐχῖνος (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα αχινός,ο, 333)
πληθ. ασ̆ινοί (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα ασ̆ινός,ο, 133)
Καταναλώνεται ωμός (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 3, λήμμα ασινός, 13-14).
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Καταναλώνονται με κουταλάκι από το κέλυφος οι πέντε ωοθήκες του, χρώματος πορτοκαλί προς κίτρινο, ωμές με λεμόνι. Ο μαύρος αχινός, καθώς και οι νεκροί αχινοί δεν καταναλώνονται (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 3, λήμμα ασ΄ινός,ο, 13-14).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Αλιεύεται με το χέρι, μαχαίρι ή καμάκι. Πιάνεται και στα δίχτυα των ψαράδων (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 3, λήμμα ασ΄ινός,ο, 13-14).
Ο σπασμένος αχινός χρησιμεύει ως δόλωμα για την αλιεία του γύλου με το σκαρίδι, αλλά και για την προσέλευση ψαριών για ψάρεμα με το καλαμίδι (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 3, λήμμα ασ΄ινός,ο, 13-14).
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Μπαμπινιώτης Γ. (2005), Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Με σχόλια για τη σωστή χρήση των λέξεων. Ερμηνευτικό, Ορθογραφικό, Ετυμολογικό, Συνωνύμων-Αντιθέτων, Κυρίων Ονομάτων, Επιστημονικών Όρων, Ακρωνυμίων, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα.
Παυλίδης Α. (επιμ.) (1985), Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 3, Φιλόκυπρος, Λευκωσία.
Κυριακή Παντελή, Αργυρώ Ξενοφώντος
