κιαντζ̆αλί (κιαντζαλί) ή καντζ̆αλί (καντζαλί),το
Δροσιστικό ποτό από χαρουπόμελο.
Ονομασία - Προέλευση
Πρόκειται για είδος δροσιστικού ποτού από έψημα χαρουπιού (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα καντζ̆αλί,το, 178) / αραιωμένο χαρουπόμελο (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Κιαντζιαλί, 58)
ΕΤΥΜ. < τουρκ. keçi-li (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα καντζ̆αλί,το, 178)
< ιταλ. chiàcchiera [chiàcchiera = φλυαρώ, κουβεντιάζω. Ποτό που έπιναν κουβεντιάζοντας] (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Κιαντζιαλί, 58)
Η διαδικασία παρασκευής του χαρουπόμελου, όπως την περιγράφει κάτοικος της Κυθρέας, ξεκινούσε με την επιλογή εκλεκτών και μεγάλων χαρουπιών και το ξέπλυμά τους σε κοφίνια. Ακολουθούσε το κουπάνισμάν τους με πέτρα και το μούλιασμά τους σε νερό για 3-4 ημέρες για να φουσκώσουν. Ο χυμός των χαρουπιών βραζόταν σε χαρτζ̆ίν, μέχρι να πήξει. Οι γυναίκες φύλαγαν το χαρουπόμελο σε γυάλινα ή πήλινα δοχεία (Πετάσης 1992, 252).
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Οι εργάτες συνήθιζαν να πίνουν ως δροσιστικό ποτό χαρουπόμελο, που αραίωναν και το ονόμαζαν κιαντζ̆αλί.Το κιαντζ̆αλί το έπιναν τη περίοδο του θερισμού στα χωράφια, με κομμάτια φρυγανισμένου ψωμιού ως χορταστικό γεύμα (Αρχ. Χατζηκώστας 1994, 105-114).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Αρχιμανδρίτης Χατζηκώστας Λ. (1995), «Η ελιά στο χωριό μου την εποχή του μεσοπολέμου», Λαογραφική Κύπρος 25(45), 149-154.
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Πετάσης Γ. (1992), Η κωμόπολη της Κυθρέας: ιστορική, αρχαιολογική, πολιτιστική και λαογραφική επισκόπηση, Στέλιος Λειβαδιώτης Λτδ., Λευκωσία.
Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.
Δημητρίου Δήμητρα, Αργυρώ Ξενοφώντος, Τόνια Ιωακείμ
