Τα ρόδια όπως και τα περιστέρια συνδέονται με τη λατρεία της Αφροδίτης
Ονομασία - Προέλευση
Ρόδι
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Δεν είναι βέβαιο τι θέση κατείχαν τα ρόδια στη διατροφή των Κυπρίων, είναι πιθανόν ωστόσο να καταναλώνονταν σε διάφορες περιστάσεις καθώς είχαν άμεσα σύνδεση με τη λατρεία της Αφροδίτης. Σύμφωνα με την καταγραφή του Κλεάρχου του Σολέως στο 'Περί γρίφων' τα ρόδια καταναλώνονταν ως επιδόρπιο (δες Συμπληρωματικά Στοιχεία).
Τα ρόδια συνδέονται με τη λατρεία της Αφροδίτης. Η ροδιά κατά το μύθο είναι το ένα και μοναδικό δέντρο που φύτεψε η θεά στην Κύπρο (Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 3.84). Τα ρόδια θεωρούνται επίσης σύμβολο γονιμότητας (Michaelides 1998, 34).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Για τα ρόδια σε σχέση με την Κύπρο υπάρχουν δύο αναφορές στο έργο 'Δειπνοσοφισταί' του Αθήναιου (2ος-3ος αι.μ.Χ.). Ο Αθήναιος παραθέτει αποσπάσματα από κείμενα άλλων συγγραφέων.
Τα ρόδια της Κύπρου αναφέρει ο Αθηναίος ποιητής Έριφος (3ος αι.π.Χ.) στο έργο του 'Μελίβοια'. Αναφέρει το μύθο σύμφωνα με τον οποίο η ροδιά είναι το μοναδικό δέντρο που φύτεψε η Αφροδίτη στην Κύπρο (Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 3.84).
Η δεύτερη αναφορά προέρχεται από τον Κύπριο συγγραφέα Κλέαρχο το Σολέα και το έργο του 'Περί γρίφων΄στο οποίο καταγράφει τα ρόδια ανάμεσα σε άλλα φαγητά και εδέσματα, ως 'τραγήματα' δηλαδή ως επιδόρπια (Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 14.649a)
Ρόδια απεικονίζονται επίσης σε τέσσερα ψηφιδωτά στη Νέα Πάφο. Τα τρία ψηφιδωτά βρίσκονται στη 'Οικία του Διονύσου' (2ος-3ος αι.μ.Χ.) και το τέταρτο ψηφιδωτό στην 'Οικία του Αιώνα' (4ος αι..Χ.).
Οικία του Διόνυσου:
1.Αναπαράσταση στο ψηφιδωτό των 'Τεσσάρων Εποχών'. Η προσωποιημένη 'άνοιξη' κρατά στα χέρια λουλούδια και ένα ρόδι. Τα αυθεντικά κομμάτια του ψηφιδωτού που διασώθηκαν είναι πολύ λίγα· το ψηφιδωτό που διασώζεται σήμερα είναι αποτέλεσμα αναστήλωσης (Kondoleon 88-89). EIK.1
2. Γεωμετρικό ψηφιδωτό στο οποίο εκτός από γεωμετρικά σχήματα απεικονίζονται σε έντεκα πλαίσια αντικείμενα και εργαλεία καθημερινής χρήσης, ανάμεσα στα οποία ένας δίσκος με τρία ρόδια και ένα καλάθι γεμάτο σταφύλια (Mιχαηλίδης 1989, 30-31; Kondoleon 1995, 121,129). Το μοτίβο με ποικιλία τροφών και ποτών παραπέμπει στα είδη που προσφέρονταν στους φιλοξενούμενους (ξενία) και πιθανόν παραπέμπει στη χρήση του δωματίου (Kondoleon 1995, 120). Το μοτίβο καθώς και η χρήση του δωματίου ως χώρος συνεστίασης και παράθεσης γευμάτων επιβεβαιώνεται από το δωμάτιο στην ανατολική πλευρά το οποίο κοσμεί ψηφιδωτό με το μύθο του Γανυμήδη (οινοχόος των θεών) (Kondoleon 1995, 119,143-146). EIK.2
3. Γεωμετρικό ψηφιδωτό στο οποίο χηματίζονται τετράγωνα. Μέσα στα τετράγωνα απεικονίζονται ένα ρόδι και ένα τσαμπί σταφύλι, πάνω σε λευκό ορίζοντα (Kondoleon 1995, 51,53). EIK.3
Οικία του Αιώνα:
Αναπαράσταση στο ψηφιδωτό της τελετουργικής πομπής του νεαρού Διόνυσου στην 'Οικία του Αιώνα'. Ένας μικρός σάτυρος προσφέρει στο Διόνυσο ένα δίσκο με σταφύλια, ένα ρόδι και ένα μήλο (Μιχαηλίδης 1989, 68-69; Michaelides 1992, 62-63). EIK.4
Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 3.84 στο: Gulick, C.B. μτφ. (1969) Athenaeus-The Deipnosophists, Loeb Classical Library τ.1. Cambridge: Harvard University Press, 362-363
Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 14.649a στο: Gulick, C.B. μτφ. (1980) Athenaeus-The Deipnosophists, Loeb Classical Library τ.6. Cambridge: Harvard University Press, 506-507
Kondoleon, C. (1995) Domestic and Divine. Roman Mosaics in the House of Dionysos. Ithaca: Cornell University press
Μιχαηλίδης, Δ., Daszewski W.A. (1989) Οδηγός Ψηφιδωτών Πάφου, Λευκωσία: Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζα Κύπρου/ Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου
Michaelides, D. (1992) Cypriot Mosaics. Nicosia:Cyprus Department of Antiquities, 24-25
Michaelides, D. (1998) 'The Food in Ancient Cyprus' στο: Lysaght, P. Food and the Traveller-Migration, Immigration, Tourism and Ethnic group, Nicosia: Intercollege Press, 34
Νατάσα Χαραλάμπους
EIK.1 Ψηφιδωτό στην 'Οικία του Διόνυσου', Νέα Πάφος, 2ος-3ος αι.μ.Χ. (Michaelides 1992, 24)
EIK.2 Ψηφιδωτό στην 'Οικία του Διόνυσου', Νέα Πάφος, 2ος-3ος αι.π.Χ. (Μιχαηλίδης-Daszewski 1989, 30)
EIK.3 Ψηφιδωτό στην 'Οικία του Διόνυσου', Νέα Πάφος, 2ος-3ος αι.μ.Χ. (Μιχαηλίδης-Daszewski 1989, 32)
EIK.4 Ψηφιδωτό στην 'Οικία του Αιώνα', Νέα Πάφος, 4ος αι.μ.Χ. (Michaelides 1992, 63)
Παραδοσιακές Συνταγές
Κουνέλι με αρωματικά στον φούρνο μαζί με πουρέ κολοκασιού, κολοκύθα βραστή και σάλτσα ροδιού
Πρωτότυπη μαγειρική σύλληψη, βασισμένη στο πάντρεμα γνωστών πρώτων υλών της κυπριακής κουζίνας. Ξεχωρίζει η σάλτσα ροδιού με κρασί, αρωματικά βουνού και χαρουπόμελο, που ντύνει υπέροχα το πιάτο.
Τρόφιμα
ρόδιν,το
Τα ρόδια συνήθως καταναλώνονταν από του χωρικούς, νωπά ως μέρος του προσφαγιού. Οι γυναίκες στο χωριό Άγιος Αμβρόσιος Κερύνειας, τους καλοκαιρινούς μήνες που δεν υπήρχαν λεμόνια, αντικαθιστούσαν τον…