Το λάπαθο.
Ονομασία - Προέλευση
λάπαθο [αλάπαθο] (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αλαπαθκιά, 45), λάπατο, ξινήθρα (λαϊκ.) (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα λάπαθο κ. λάπατο,το, 991)
Ετήσιο και πολυετές φυτό με επιμήκη, λογχοειδή φύλλα με μακρύ μίσχο. Έχει υπόξινη γεύση εξαιτίας της περιεκτικότητάς του σε οξαλικό κάλιο
Στην Κύπρο αυτοφύονται 10 είδη (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 1, λήμμα αλαπαθκιά,η, 338; Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 10, λήμμα ξινιατός,ο, 289)
ΕΤΥΜ. < αρχ. λάπαθον / μτγν. λάπαθος, αβεβ. ετύμου, πιθ. συνδ. με το αρχ. λαπαρός «μαλακός, χαλαρός» (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα λάπαθο κ. λάπατο,το, 991)
Επιστημονική ονομασία: Rumex patentia (Ρούμεξ η υπομονή), κοινώς σιδερολάπαθο, της οικογένειας των Πολυγωνιδών (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 1, λήμμα αλαπαθκιά,η, 338)
Στα Κοκκινοχώρια αποκαλείται αρκολάχανο (σημ. Κυριακή Παντελή).
Μαγειρεύεται βραστό (σαλάτα ή μαζί με όσπρια), προστίθεται σε σούπες, αντικαθιστά το σπανάκι, χρησιμοποιείται αντί του κληματόφυλλου στα κουπέπια (Καρπασία, Κοκκινοχώρια).
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Χρησιμοποιείται για φαρμακευτικούς λόγους (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα λάπαθο κ. λάπατο,το, 991). Έχει διουρητικές ιδιότητες και κάνει καλό στο συκώτι (Σαββίδης 1999, 68-69).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Το χωριό Λάπαθος οφείλει το όνομά του στο είδος Rumex acetosa (ξινολάπαθο), που αυτοφύεται εντός των χωρικών ορίων του (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 10, λήμμα ξινιατός,ο, 289).
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Μπαμπινιώτης Γ. (2005), Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Με σχόλια για τη σωστή χρήση των λέξεων. Ερμηνευτικό, Ορθογραφικό, Ετυμολογικό, Συνωνύμων-Αντιθέτων, Κυρίων Ονομάτων, Επιστημονικών Όρων, Ακρωνυμίων, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα.
Παυλίδης Α. (επιμ.) (1984), Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 1, Φιλόκυπρος, Λευκωσία.
Παυλίδης Α. (επιμ.) (1989), Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 10, Φιλόκυπρος, Λευκωσία.
Σαββίδης Λ. (1999), Αγριόχορτα που τρώγονται: Από τη χλωρίδα της Κύπρου, Print today, Λευκωσία.
Προφ. μαρτυρία:
Σταματία Ηλία, 61 ετών, Αγία Νάπα - Αμμόχωστος.
Κυριακή Παντελή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Σιτηρέσιο
Λαχανικά και άγρια χόρτα στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1894
Στο περιηγητικό κείμενο της Ρίχτερ γίνεται αναφορά για το πώς μαγειρεύονται και τρώγονται τα διάφορα λαχανικά και άγρια χόρτα...
