«Αρκοκολόκασον (Arum dioscoridis)»
Πηγή: https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%95%D7%91%D7%A5:Arum_dioscoridis.jpg
Το φυτό Άρον του Διοσκουρίδη (Arum dioscoridis), του οποίου η ρίζα είναι εδώδιμη. Σε εποχές μεγάλης σιτοδείας χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστατο του κοκολασιού.
Ονομασία - Προέλευση
αγριοκολόκασο (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αρκοκολόκασον,το, 76), δρακοντιά (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 2, λήμμα αρκοκολόκασον,το, 302)
Πρόκειται για είδος άγριου κολοκασιού που αυτοφύεται σε πεδινές περιοχές (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 2, λήμμα αρκοκολόκασον,το, 302).
Το φυτό Άρον του Διοσκουρίδη (Arum dioscoridis), του οποίου η ρίζα είναι εδώδιμη.
ΕΤΥΜ. < άρκον [άρκον,το = το άγριο] + κολοκάσι (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αρκοκολόκασον,το, 76)
Επιστημονική ονομασία: Άρον το διοσκορίδιον-Arum dioscoridis (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 2, λήμμα αρκοκολόκασον,το, 302)
Λόγω του ότι όλα τα μέρη του φυτού είναι τοξικά, πριν να χρησιμοποιήσουν τη ρίζα της αρκοκολοκασιάς έπρεπε να τη βράσουν για να φύγει η τοξική ουσία που περιέχει (Γεννάδιος 1914, 146).
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Το ρίζωμα του αρκοκολοκασιού εχρησιμοποιείτο στην αρτοποιία σε παλαιότερες εποχές (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 2, λήμμα αρκοκολόκασον,το, 302).
Σε εποχές μεγάλης σιτοδείας χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστατο του κοκολασιού. Οι Κύπριοι αγρότες έβραζαν και έτρωγαν την αμυλούχα ρίζα της αρκοκολοκασιάς, η οποία μοιάζει με το κολοκάσι (Γεννάδιος 1914, 146).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Το πιο κάτω απόσπασμα είναι ενδεικτικό για την κατανάλωση του αρκοκολόκασου σε εποχές στέρησης:
«ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΡΙΠΠΗ: Το 1918 με το τέλος του πολέμου ενέκυψε στο χωριό μας μεγάλη γρίππη. Ισπανική όπως ονομαζόταν. Στο πέρασμα της άφησε 18 νεκρούς στο χωριό σε σύνολο 300 κατοίκων. Για την μεγάλη πείνα του 1918 ο Χαμπής Σπανός μας αφηγείται: «Εν υπήρχαν καθόλου δουλειές και το ψουμίν ήταν πανάκριβο. Εγιώ, μας λέγει εδούλευκα μισταρκός μια λίρα τον γρόνον. Μόνο για να τρώω ψουμίν και για την οικογένεια ένα στόμα λιγότερο ήταν μεγάλο πράμα. Από την πείνα μας εβκάλλαμεν αγριοκολόκασον, το μαειρεύκαμεν μέσα στις πινιές [ένα είδος κατσαρόλας από χώμα και αλοιφτή από μέσα] κι όταν με το πολλή ψήσιμον μαλάκωνε λίγο το τρώγαμε. Μα ήταν πολύ αψόν και τρέχαν τα σάλια μας. Ήταν όμως καλύτερο από την πείνα» (Sjonathan Wiki, "Xylofagou history").
Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις.
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Παυλίδης Α. (επιμ.) (1985), Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 2, Φιλόκυπρος, Λευκωσία.
Διαδικτυακή πηγή:
Sjonathan Wiki, "Xylofagou history", http://sjonathan.wikia.com/wiki/Xylofagou_history.
Πηγή φωτογραφίας:
«Αρκοκολόκασον (Arum dioscoridis)» (https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%95%D7%91%D7%A5:Arum_dioscoridis.jpg)
Σάββας Πολυβίου, Κυριακή Παντελή / Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Τρόφιμα
απλωταρκά,η
Αυτοφυές εδώδιμο αγριόχορτο με μικρά, αλλά όχι σκληρά αγκάθια. Τα νεαρά φύλλα, αφού καθαριστούν, τρώγονται είτε ωμά (είναι στυφά), είτε βραστά.
Τρόφιμα
αρκόπρασον,το
Το αγριόπρασο μαγειρεύεται μαζί με τον βολβό του. Το χρησιμοποιούν ως τηγάνιση σε διάφορα είδη μαγειρέματος, τρώγεται βραστό με λαδολέμονο ή το προσθέτουν σε όσπρια. Τρώγεται επίσης φρέσκο μαζί με…
Τρόφιμα
αρκοσελλενού(δ)ιν,το
Άγριο, εδώδιμο σέλινο, μικρού μεγέθους. Καταναλώνονται τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του, βραστά, τηγανιτά ή σε σούπες και σάλτσες.
Τρόφιμα
αρκοσταφί(δ)α,η
Είδος άγριου χόρτου, που περιλαμβάνεται στα φαρμακευτικά φυτά της Κύπρου. Ανθίζει από τον Ιούλη μέχρι τον Οκτώβρη σε ξηρές βουνοπλαγιές, παρά τους δρόμους στον Αγρό, Γερατζιές, Πεδουλά και Λεύκαρα.
Τρόφιμα
ατρασ̆ία (ατρασία) - ατρατζ̆ί(δ)α (ατρατζί(δ)α),η
Το φυτό αυτό ανήκει στην κατηγορία των πικρών χόρτων. Τρώγεται πριν από την άνθισή του και μαγειρεύεται ολόκληρο, βραστό και με διάφορα όσπρια.
Τρόφιμα
βολβοί ορχιδέων και κυκλάμινων,οι
Σε ορισμένες περιοχές οι βολβοί από ορχιδέες και κυκλάμινα τρώγονταν ωμοί ή και μαγειρεμένοι.
Τρόφιμα
γαλατούνα,η
Αγριόχορτο της κυπριακής φύσης, το οποίο πήρε το όνομά του από τον γαλακτώδη χυμό των φύλλων του. Το έτρωγαν βραστό με λαδόξιδο.
Τρόφιμα
Γαουρόκαυλος
Φυτό που τρώγεται ωμό ή μαγειρεύεται με διάφορα όσπρια. Μαζεύεται από το Γενάρη μέχρι τον Απρίλη.
Παραδοσιακές Συνταγές
Σαλάτα με παγκαλλούθκια
"... τα βάζουμε σε βραστό νερό και τα ψήνουμε για 5 λεπτά. Τα βγάζουμε από την κατσαρόλα, τα στεγνώνουμε και μετά τα σερβίρουμε με λάδι και λεμόνι." (Αιμιλία Κουππή, Κυπερούντα)