«Αρκοσελλενούιν (Apium nodiflorum)»
Πηγή: https://en.wikipedia.org/wiki/Apium_nodiflorum#/media/File:Helosciadium_nodiflorum2.jpg
Άγριο, εδώδιμο σέλινο, μικρού μεγέθους. Καταναλώνονται τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του, βραστά, τηγανιτά ή σε σούπες και σάλτσες.
Ονομασία - Προέλευση
Πρόκειται για άγριο, εδώδιμο σέλινο, μικρού μεγέθους (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αρκοσελλενούδιν,το, 131).
Το αρκοσελλενούιν είναι πολυετές αυτοφυόμενο φυτό. Έχει φύλλα σύνθετα με οδοντωτή περιφέρεια στα φυλλάρια. Έχει γεύση και μυρωδιά παρόμοια με αυτή του ήμερου σέλινου. Απαντά σε υγρούς χώρους, ποταμούς, πηγές, κ.λπ. (Σαββίδης 1999, 18-19).
Επιστημονική ονομασία: Apium nodiflorum/Umbelliferae (Σαββίδης 1999, 18-19)
πληθ. τα αρκοσελλενούδκια (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αρκοσελλενούδιν,το, 131)
Καταναλώνονται τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί βραστά, τηγανιτά ή σε σούπες και σάλτσες (Σαββίδης 1999, 18-19).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Συγγενικό φυτό είναι το αρκοσέλλενον ή θεορής (αγριοσέλινο, επιστ. ονομασία: Ammi majus/Umbelliferae), ετήσιο φυτό. Τα φύλλα του είναι σύνθετα με φυλλάρια που έχουν οδοντωτή περιφέρεια. Το φυτό φέρει ένα κεντρικό βλαστό, που συνήθως διακλαδίζεται στο ανώτερο μέρος για να δώσει ανθοφόρες ταξιανθίες. Το αρκοσέλλενον απαντά συνήθως σε χέρσα χωράφια, όχθες ποταμών, όρια χωραφιών κ.λπ. Τα φύλλα δεν καταναλώνονται, διότι έχουν πικρή γεύση (Σαββίδης, 1999, 18-19).
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Σαββίδης Λ. (1999), Αγριόχορτα που τρώγονται: Από τη χλωρίδα της Κύπρου, Print today, Λευκωσία.
Πηγή φωτογραφίας:
«Αρκοσελλενούιν (Apium nodiflorum)» (https://en.wikipedia.org/wiki/Apium_nodiflorum#/media/File:Helosciadium_nodiflorum2.jpg)
Στάλω Λαζάρου, Κυριακή Παντελή / Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Παραδοσιακές Συνταγές
Αγρέλια με τ' αυγά
Παραδοσιακός κυπριακός μεζές που σερβίρεται κυρίως ως ορεκτικό.
Παραδοσιακές Συνταγές
Αγριόχορτα με κιτρόμηλο, καρπασίτικα
Πιάτο με άγρια χόρτα της κυπριακής φύσης. Τρώγεται ζεστό ή κρύο.
Τρόφιμα
απλωταρκά,η
Αυτοφυές εδώδιμο αγριόχορτο με μικρά, αλλά όχι σκληρά αγκάθια. Τα νεαρά φύλλα, αφού καθαριστούν, τρώγονται είτε ωμά (είναι στυφά), είτε βραστά.
Τρόφιμα
αρκοκολόκασον,το
Το φυτό Άρον του Διοσκουρίδη (Arum dioscoridis), του οποίου η ρίζα είναι εδώδιμη. Σε εποχές μεγάλης σιτοδείας χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστατο του κοκολασιού.
Τρόφιμα
αρκολάχανον,το
Άγριο χόρτο, του οποίου τα φύλλα και οι βλαστοί μαγειρεύονται μαζί με διάφορα όσπρια ή βραστά. Συλλέγεται από τον Γενάρη ως τον Απρίλη.
Τρόφιμα
αρκόπρασον,το
Το αγριόπρασο μαγειρεύεται μαζί με τον βολβό του. Το χρησιμοποιούν ως τηγάνιση σε διάφορα είδη μαγειρέματος, τρώγεται βραστό με λαδολέμονο ή το προσθέτουν σε όσπρια. Τρώγεται επίσης φρέσκο μαζί με…
Τρόφιμα
αρκοσταφί(δ)α,η
Είδος άγριου χόρτου, που περιλαμβάνεται στα φαρμακευτικά φυτά της Κύπρου. Ανθίζει από τον Ιούλη μέχρι τον Οκτώβρη σε ξηρές βουνοπλαγιές, παρά τους δρόμους στον Αγρό, Γερατζιές, Πεδουλά και Λεύκαρα.
Τρόφιμα
αρκοτζ̆ινάρα (αρκοτζινάρα),η
Η αγριαγκινάρα τρώγεται φρέσκα και μαγειρεμένη. Οι μίσχοι συνοδεύουν βραστά όσπρια, κυρίως φασόλια και λουβιά. Οι αγκινάρες τους γίνονται βραστές, τηγανίζονται με αβγά ή με κρέας και πατάτες στην…
Τρόφιμα
ατρασ̆ία (ατρασία) - ατρατζ̆ί(δ)α (ατρατζί(δ)α),η
Το φυτό αυτό ανήκει στην κατηγορία των πικρών χόρτων. Τρώγεται πριν από την άνθισή του και μαγειρεύεται ολόκληρο, βραστό και με διάφορα όσπρια.
Τρόφιμα
βολβοί ορχιδέων και κυκλάμινων,οι
Σε ορισμένες περιοχές οι βολβοί από ορχιδέες και κυκλάμινα τρώγονταν ωμοί ή και μαγειρεμένοι.
Τρόφιμα
γαλατούνα,η
Αγριόχορτο της κυπριακής φύσης, το οποίο πήρε το όνομά του από τον γαλακτώδη χυμό των φύλλων του. Το έτρωγαν βραστό με λαδόξιδο.
Τρόφιμα
Γαουρόκαυλος
Φυτό που τρώγεται ωμό ή μαγειρεύεται με διάφορα όσπρια. Μαζεύεται από το Γενάρη μέχρι τον Απρίλη.
Σιτηρέσιο
Λαχανικά και άγρια χόρτα στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1894
Στο περιηγητικό κείμενο της Ρίχτερ γίνεται αναφορά για το πώς μαγειρεύονται και τρώγονται τα διάφορα λαχανικά και άγρια χόρτα...
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες με κιτρόμηλο
"Ρίχνουμε τις λαψάνες μέσα στο τσιγαρισμένο κρεμμύδι και τις ανακατεύουμε να τσιγαριστούν κι αυτές, μέχρι να πιούν όλο το νερό τους. Ρίχνουμε τον χυμό του κιτρομήλου στην κατσαρόλα και συνεχίζουμε να…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες ή χωστές γιαχνί με το αλεύρι
Νηστίσιμο έδεσμα. Τα χόρτα ψήνονται σε μείγμα από τηγανισμένο σε ελαιόλαδο κρεμμύδι και καβουρδισμένο αλεύρι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες με τ' αυγά
"Την συνταγή αυτή είχαμε την δυνατότητα να την φτιάχνουμε μόνο τον χειμώνα, αφού το κύριο συστατικό της συνταγής, οι λαψάνες, βλαστούσαν (φύτρωναν) μόνο την εποχή αυτή." (Τασούλα Χατζηλαμπή, Κώμη…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες σκορδαλιά
"...βάζουμε το ελαιόλαδο στην ίδια κατσαρόλα, που είναι πλέον άδεια, και προσθέτουμε και τον σκόρδο. Αφού ροδίσει ο σκόρδος προσθέτουμε τις λαψάνες και το αλάτι." (Τασούλα Χατζηλαμπή, Κώμη…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λουβκιά με λαψάνες
Πολύ απλή συνταγή, που βασίζεται στο βράσιμο των υλικών σε νερό. Αφού ψηθούν, τα λουβκιά με λαψάνες σερβίρονται με ελαιόλαδο και λεμόνι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ξινιατόπιττες
Τα κομμένα άγρια χόρτα προστίθενται σε ήδη έτοιμη ζύμη ψωμιού, και στη συνέχεια με το μείγμα αυτό πλάθονται μικρές στρογγυλές πίτες.
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα,τα
Για την παρασκευή της νηστήσιμης και θρεπτικής γέμισης των πουρεκκιών, τα άγρια χόρτα αναμειγνύονται με πλιγούρι, φιδέ και κρεμμύδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
σ̆σ̆επαστές (σσεπαστές) με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα,οι
Οι σσεπαστές με γέμιση από χόρτα ονομάζονταν χορτόπιττες ή χορτερές. Περιείχαν αυτοφυή χόρτα όπως άγρια σπανάκια, άγρια λάχανα (σέσκουλα), λαψάνες, ξινιατούς και άλλα είδη χόρτων που μαζεύονταν από…
Παραδοσιακές Συνταγές
Σαλάτα με παγκαλλούθκια
"... τα βάζουμε σε βραστό νερό και τα ψήνουμε για 5 λεπτά. Τα βγάζουμε από την κατσαρόλα, τα στεγνώνουμε και μετά τα σερβίρουμε με λάδι και λεμόνι." (Αιμιλία Κουππή, Κυπερούντα)
Παραδοσιακές Συνταγές
Τριμιθιές τηγανητές με αυγά
Οι βλαστοί τριμιθιάς βράζονται και τρώγονται σαν χόρτα. Μαζί με τα αυγά σχηματίζουν μια ωραία και πρωτότυπη κυπριακή ομελέτα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια μαειρευτά με μολόσιες, αλατούνες τζαι τεράτσι λουκάνικο
Συνταγή βασισμένη σε υλικά της παραδοσιακής κυπριακής κουζίνας, που συνδυάζονται με ένα πρωτότυπο τρόπο. Τα όσπρια, τα χόρτα και το λουκάνικο ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας με κρεμμύδι.
Τρόφιμα
Χορταρικά κάμπου
Χόρτα του κάμπου ή του βουνού Αναφορά στα ακόλουθα: «χωστές», ραδίκια, «βουλιά», «γαλατούνες» «τρισατσίες», «πίγκαλλους» ή «πάγκαλλους», «τσακρίθκια» (στρουθκιά), «καυκαρούες» (…
Παραδοσιακές Συνταγές
Χορτόπιττες
Η συνταγή δεν διαφέρει πολύ από αυτή για ελιόπιτες. Τα υλικά αναμειγνύονται κατευθείαν στη ζύμη.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές βραστές με φασόλια
Οι χωστές ευδοκιμούν το χειμώνα. Παλιότερα, την εποχή αυτή του χρόνου το συγκεκριμένο πιάτο φτιαχνόταν ακόμη και μια φορά τη βδομάδα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές γιαχνί με κρέας
Η γεύση των χωστών παραπέμπει στην αγκινάρα. Στο πιάτο αυτό, συνδυάζεται ωραία με το αρνί, τις πατάτες και την πλούσια γεύση της σάλτσας από ντομάτα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές σκορδαλιά
"Παλαιότερα φτιάχναμε τη συνταγή αυτή μια φορά κάθε δεκαπέντε μέρες περίπου, κατά τον χειμώνα." (Αντρέας Χατζηλαμπή, Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)