σιμηλλούδιν - σιμηλλίν - σελεμίδιν,το - λάζαρος,ο
Σημιλλούδι, Καντζηλάρης Γ. (2007) 277.
Είδος αυτοφυούς εδώδιμου χόρτου.
Ονομασία - Προέλευση
το χαμαίμηλο (χαμομήλι) (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα σιμιλλούδιν,το, 431) / το χρυσάνθεμο (Κυπρή 1989, λήμμα σιμιλλούδιν,το, 229) / είδος αυτοφυούς εδώδιμου χόρτου, με άνθη μαργαρίτας χρώματος κίτρινου, το στέλεχος του οποίου είναι εδώδιμο (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα σιμιλλούδιν,το 96-97) / τα φυτά Αχίλλειος η αιγυπτιακή και Αχίλλειος η κρητική (Γεννάδιος 1914, 163)
ΕΤΥΜ. Για το σιμιλλούδιν: ίσως από το λατ. similis = όμοιος, διότι όμοια μορφή μεταξύ τους έχουν τα χαμαίμηλα, για τον λόγο ότι αυτά είναι εικόνα της άνοιξης.
Για το σειμηλούδιν = ωσεί-μηλούδιν, όπως και οι αρχαίοι έχουν το μήλο συνθετικό, χαμαίμηλον (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα σιμιλλούδιν,το, 431).
Επιστημονική ονομασία: chrysanthemum coronarium (κίτρινη μαργαρίτα των αγρών) (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα σιμηλ(λ)ού(δ)ιν - σιμηλλίν - σελεμίδιν,το, 425) / Αχίλλειος η αιγυπτιακή και Αχίλλειος η κρητική (Γεννάδιος 1914, 163)
Κάποιοι το ορθογραφούν σιμηλλούδιν (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα σιμηλ(λ)ού(δ)ιν - σιμηλλίν - σελεμίδιν,το, 425), άλλοι σιμιλλούδιν - πληθ. τα σιμιλλούδκια (Κυπρή1983 [2003²], λήμμα σιμιλλούδιν,το 96-97; Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα σιμιλλούδιν,το, 431; Κυπρή 1989, λήμμα σιμιλλούδιν,το, 229), άλλοι σειμηλούδιν (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα σιμιλλούδιν,το, 431) και άλλοι συμηλλούδιν (Γεννάδιος 1914, 163).
Συμηλλούθκια ονομάζονται λόγω της ομοιότητας των καλύκων τους με μικρά μήλα. Λάζαροι ονομάζονται διότι το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά στολίζονταν με λουλούδια των φυτών αυτών και πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας τον Λάζαρο (Γεννάδιος 1914, 163). Το συγκεκριμένο φυτό ονομάζεται και λάζαρος ή λόγω της ομοιότητας του χρώματος του άνθους με την ωχρότητα του νεκρού Λαζάρου ή διότι υποδυόμενος κάποιος τον νεκρό Λάζαρο, καλύπτεται από σιμιλλούδκια και αναστένεται, ενώ τραγουδιέται στα σπίτια το τραγούδι του Λαζάρου και εκφωνείται το «Λάζαρε δεῦρο ἒξω» (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα σιμιλλούδιν,το 96-97). **Για τον Λάζαρο βλ. και Εορτ. Περιστ.
Μαζεύεται από τον Γενάρη μέχρι τον Απρίλη. Οι μίσχοι του τρώγονται, αφού αφαιρεθεί η φλούδα. Μαγειρεύονται με όσπρια.
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Περιέχει αιθέριο λάδι, καμφορά, βορνεόλη, ρητίνη και άλλα συστατικά. Το άνθος του ξηρό ή φρέσκο καταπολεμά τα σκουλήκια των εντέρων
Καντζηλάρης Γ. (2007) 265.
Κατά τα παλαιότερα χρόνια, το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά στολίζονταν με λουλούδια των φυτών αυτών και πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας τον Λάζαρο (Γεννάδιος 1914, 163). Υπήρχε συνήθεια να περιτυλίγεται κάποιος σιμμιλλούδκια με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη φαίνεται κανένα μέλος του σώματός του, ούτε καν το πρόσωπό του. Τον μεταμορφωμένο Λάζαρο τον περιήγε ομάδα νέων από σπίτι σε σπίτι. Όταν άρχιζαν να τραγουδάνε ή να απαγγέλλουν το τραγούδι, αυτός ξάπλωνε στο έδαφος και υποκρινόταν τον νεκρό. Ανασηκωνόταν όταν λεγόταν το «Λάζαρε δεῦρο ἒξω». Το συγκεκριμένο έθιμο ακολουθείτο και στις πόλεις. Μάλιστα, ο ίδιος ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης σημειώνει πως όταν ήταν ο ίδιος παιδί το θυμάται να λαμβάνει χώρα στη Λεμεσό (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα σιμιλλούδιν,το 96-97).
Από τα λουλούδια τους βάφονται το Πάσχα κίτρινα τα αυγά.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις.
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός κυπριακής διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Καντζηλάρης Γ. (2007), Το Καϊμακλί μέσα από το πέρασμα του χρόνου, Έκδοση Νέας Συνεργατικής Πιστωτικής Εταιρείας Καϊμακλίου, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1989), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Γ΄, Γλωσσάριον Ιωάννου Ερωτοκρίτου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XIV, Λευκωσία.
Ελένη Χρίστου, Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος
Σιτηρέσιο
Λαχανικά και άγρια χόρτα στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1894
Στο περιηγητικό κείμενο της Ρίχτερ γίνεται αναφορά για το πώς μαγειρεύονται και τρώγονται τα διάφορα λαχανικά και άγρια χόρτα...
Τρόφιμα
Χορταρικά κάμπου
Χόρτα του κάμπου ή του βουνού Αναφορά στα ακόλουθα: «χωστές», ραδίκια, «βουλιά», «γαλατούνες» «τρισατσίες», «πίγκαλλους» ή «πάγκαλλους», «τσακρίθκια» (στρουθκιά), «καυκαρούες» (…