Ονομασία - Προέλευση
αγγούρι
Ο επιμηκής και κυλινδρικός καρπός της αγγουριάς, με άσπρη ή πρασινωπή σάρκα, τραγανή και δροσιστική (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα αγγούρι,το, 51)
ΕΤΥΜ. < μεσν. ἀγγούριν < ἀγγούριον, υποκ. τού ἄγγουρος < ἄγουρος, επειδή η σάρκα του καρπού τρώγεται άγουρη, με πρασινωπό χρώμα. Κατ' άλλη άποψη η λέξη ανάγεται στο αραβ. agur (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα αγγούρι,το, 51).
Επιστημονική ονομασία: Cucumis sativus/Cucurbitaceae (Γεννάδιος 1914, 761)
πληθ. τα αγγούρκα
υποκ. το αγγουρού(δ)ιν, πληθ. τα αγγουρούδκια
Το φυτό ονομάζεται αγγουρκά, πληθ. οι αγγουρκές (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αγγούριν,το, 49)
Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης σημειώνει ότι το αγγούριν ονομάζεται και δροσινόν κατ' ευφημισμόν. Οι χωρικοί απέφευγαν να το ονομάζουν αγγούρι λόγω της ομοιότητάς του με το ανδρικό μόριο. Κάθε φορά που αναγκάζονταν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη αγγούρι, τη συνόδευαν με τις λέξεις «με συμπάθκειον», π.χ. «με συμπάθκειον αγγούρκα». Ονομάστηκε δροσινόν, διότι συγκρατεί τη δροσερότητά του (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα δροσινόν,το, 62).
Καταναλώνεται ωμό, μόνο του ή σε σαλάτες (Γεννάδιος 1914, 761). Επίσης, τρώγεται διατηρημένο σε ξίδι (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα αγγούρι,το, 51).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Η Χλώρακα της Πάφου, ήταν ένα χωριό που φημιζόταν για τα αγγούρια του. Κατά τη δεκαετία του 1960, οι κάτοικοι της Χλώρακας, πρωτοπόροι, κατασκεύασαν τα γυάλινα θερμοκήπια, καταφέρνοντας να παράγουν και τον χειμώνα αγγούρια. Τα αγγούρια της Χλώρακας έγιναν τότε γνωστά ανά την Κύπρο. Δεν έμοιαζαν με τα σημερινά αγγουράκια. Ήταν μεγάλα σε μέγεθος και στραβά. Οι Χλωρακιώτες βέβαια, προσπαθούσαν να παράξουν ίσια αγγούρια, τσαπίζοντας το έδαφος συχνά, ώστε να αποτρέπουν την παραμόρφωση του σχήματός τους (Η Εφημερίδα της Χλώρακας, «Αγγούρια της Χλώρακας»).
Σήμερα, η κύρια ποικιλία αγγουριών που καλλιεργείται στην Κύπρο, παράγει αγγούρια μικρά, 15 εκ. περίπου και βάρους 150 γραμ. (Malliotis-Cyprus, «Αγγούρι (Cucumis sp. - Family Cucurbitaceae)»).
Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Μπαμπινιώτης Γ. (2005), Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Με σχόλια για τη σωστή χρήση των λέξεων. Ερμηνευτικό, Ορθογραφικό, Ετυμολογικό, Συνωνύμων-Αντιθέτων, Κυρίων Ονομάτων, Επιστημονικών Όρων, Ακρωνυμίων, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα.
Διαδικτυακές πηγές:
Η Εφημερίδα της Χλώρακας, «Αγγούρια της Χλώρακας», https://chlorakasefimerida.blogspot.com.
Malliotis-Cyprus, «Αγγούρι (Cucumis sp. - Family Cucurbitaceae)», http://www.filagrogroup.com/cgibin/hweb?-A=104&-V=malproducts.
Κυριακή Παντελή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Σιτηρέσιο
Λαχανικά και άγρια χόρτα στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1894
Στο περιηγητικό κείμενο της Ρίχτερ γίνεται αναφορά για το πώς μαγειρεύονται και τρώγονται τα διάφορα λαχανικά και άγρια χόρτα...
