Μικρές διαλεχτές πατάτες που πλένονται και τηγανίζονται ακαθάριστες.
Ονομασία - Προέλευση
Πρόκειται για πατάτες ολόκληρες, τηγανισμένες σε ελαιόλαδο και ψήσιμο σε κρασί.
Οι πατάτες ονομάζονται αντιναχτές λόγω του τρόπου ψησίματός τους. Κατά τη διάρκεια του ψησίματος δεν ανακατεύονταν με κουτάλα αλλά αντινάσσονταν, δηλαδή τινάζονταν, στην κατσαρόλα. Ακόμα, ονομάζονται σπαστές επειδή πριν το μαγείρεμα τις έσπαζαν, τις χτυπούσαν με πέτρα (Πετάσης 1992, 256).
Οι γυναίκες διάλεγαν ψιντρές [μικρές] πατάτες που τις έπλεναν καλά. Δεν τις έκοβαν, αλλά τις χτυπούσαν με μια πέτρα για να σπάσουν. Στη συνέχεια, τις τηγάνιζαν σε καυτό λάδι και μόλις μισοψήνονταν πρόσθεταν κρασί, αλάρμη [αλατόνερο] και κοπανισμένο ξηρό κόλιανδρο. Άφηναν τις πατάτες να ψηθούν στο κρασί σε σιγανή φωτιά. Με το τρόπο αυτό οι πατάτες γίνονταν σαν λουκουμάδες. Όπως ανφέρθηκε πιο πάνω, για να ανακατέψουν τις πατάτες δεν χρησιμοποιούσαν κουτάλα, αλλά ανακινούσαν τη κατσαρόλα στον αέρα, τις «αντινάσσανε» (Πετάσης 1992, 256).
Σύμφωνα με προφορική μαρτυρία, η διαδικασία παρασκευής τους είναι η εξής: Παίρνουμε φρέσκες πατατούλες και τις σκουπίζουμε χωρίς να αφαιρέσουμε τη φλούδα τους. Τις χτυπάμε με μια πέτρα να «τσακρίσουν» (ελαφριά, να μην τις λιώσουμε) και τις τηγανίζουμε σε καυτό λάδι. Προσθέτουμε κρασί μαύρο, λίγο νερό, ραντίζουμε με σπόρους κόλιανδρου κοπανισμένους, αλατοπιπερώνουμε και αφήνουμε να σιγοβράσουν. Όταν εξατμιστούν τα υγρά και μείνουν με το λάδι τους είναι έτοιμες (Προφ. μαρτυρία: Κυριάκος Παντελή, Σωτήρα Αμμοχώστου, ετών 71).
Επίσης, στο βιβλίο του Γιώργου Μαυροκορδάτου «Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα» δίνεται η παρακάτω περιγραφή εκτέλεσης μαγειρέματος του συγκεκριμένου φαγητού: «Βρίσκεις μιτσιές πατάτες, καχαρίζεις τες, σπάζεις τες, βάλλεις τες μες στην μαείρισσαν τζι αντινάσσεις τες κάχε λλίον ώστι [μέχρι] να ψηχούν. Μετά βάλλεις το άλας, τον κόλιαντρον, γύρνεις [ρίχνεις] τζιαι κρασίν στερκόν, αντινάσσεις τες τζιαι στουππώνεις τες» (Μαυροκορδάτος 2003, 306).
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Δεν αναφέρεται η χρήση τους σε κάποια εορταστική περίσταση.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Σύμφωνα με προφορική μαρτυρία από τη Σωτήρα Αμμοχώστου, αντιναχτές γίνονταν μόνο οι φρέσκες, μικρές στρογγυλές πατάτες (Προφ. μαρτυρία: Κυριάκος Παντελή, 71 ετών, Σωτήρα - Αμμόχωστος).
Οι πατάτες αυτές συνηθίζονταν στο χωριό της Κυθρέας (Πετάσης 1992, 256), αλλά και σε άλλα μέρη της Κύπρου.
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Μαυροκορδάτος Γ. Ι. (2003), Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα, Λευκωσία.
Πετάσης Γ. (1992), Η κωμόπολη της Κυθρέας: ιστορική, αρχαιολογική, πολιτιστική και λαογραφική επισκόπηση, Στέλιος Λειβαδιώτης Λτδ., Λευκωσία.
Προφ. μαρτυρία: Κυριάκος Παντελή, 71 ετών (ημερομ. γένν. 20/02/1943), Σωτήρα - Αμμόχωστος.
Δημητρίου Δήμητρα, Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος
Παραδοσιακές Συνταγές
απόχτιν με πατάτες,το
Το απόχτιν και οι πατάτες ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας με μπόλικα μικρά κρεμμύδια (κοννάρι). Αφού ψηθεί, το φαγητό τοποθετείται σε κούζα [πήλινο δοχείο], για να μείνει μαλακό. Η συνταγή προέρχεται από…
Τρόφιμα
Γέλερμασι
Είδος γλυκιάς πατάτας. Το γέλερμασι καταναλωνόταν νωπό. Επίσης το μαγείρευαν όπως τις πατάτες τις αντιναχτές, δηλαδή τηγανιτό και ψημένο σε κρασί.
Παραδοσιακές Συνταγές
Μουσακάς με πατάτες
Κυπριακή εκδοχή του μουσακά, που φτιαχνόταν από παλιά. Ήταν απλό φαγητό, αφού παρασκευαζόταν μόνο με πατάτες και κιμά, χωρίς μπεσαμέλ. Σερβιριζόταν συνήθως στους γάμους. Σήμερα, ορισμένες γυναίκες…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες αντιναχτές
Οι αντιναχτές πατάτες σερβίρονται κυρίως ως συνοδευτικό για κρέας. Πολύ συχνός είναι ο συνδυασμός τους με τα αφέλια, κρασάτα κομματάκια χοιρινού. Δείτε εδώ την εκτέλεση της συνταγής για τις πατάτες…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες αντιναχτές με λουκάνικα στην κατσαρόλλα
Η νεότερη αυτή συνταγή, που διασκευάζει με ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο τη γνωστή συνταγή για πατάτες αντιναχτές, προέρχεται από τα Χανδριά της περιοχής Πιτσιλιάς (ορεινή επαρχία Λεμεσού). Το…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες αντιναχτές με τη λούντζα
Φαγητό βασισμένο στο διαδεδομένο γευστικό και αρωματικό συνδυασμό κρασιού και κόλιανδρου. Η συνταγή διασκευάζει τις κλασικές συνταγές για πατάτες αντιναχτές, με βασική διαφοροποίηση την προσθήκη της…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί
Οι πατάτες τηγανίζονται ελαφρά μαζί με κρεμμύδι, και στη συνέχεια ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί Κλήρου
Σ' αυτή την ιδιαίτερη παραλλαγή της συνταγής για πατάτες γιαχνί, οι πατάτες ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας μαζί με ρύζι. Το φαγητό αρωματίζουν αρτυσιά (κύμινο) και κανέλα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί με καροτζέφαλα
"... προσθέτουμε τις πατάτες κομμένες, νερό και πάστα ντομάτας. Βάζουμε και κομμάτια από καροτζέφαλα και τα αφήνουμε να βράσουν, μέχρι να ψηθούν οι πατάτες." (Μαρούλλα Οικονομίδου, Πεδουλάς)
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί με κολοκυθάκια και μάραθο
"Ρίχνουμε το κρεμμύδι, το σέλινο και το μάραθο να τηγανιστούν ελαφρά. Διαλύουμε τη σάλτσα με ένα ποτήρι νερό και τη ρίχνουμε επάνω από τις πατάτες." (Κυπερούντα)
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί με μάραθο
Συνταγή από τη Μαραθάσα. Ο μάραθος, ο οποίος υπάρχει σε αφθονία στην περιοχή και στον οποίο οφείλεται το όνομα της Μαραθάσας, αρωματίζει αρκετά γιαχνιστά πιάτα όπως οι γιαχνιστές πατάτες, τα φασόλια…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί χωρίς ντομάτα, με σπιτικό φιδέ
Οι πατάτες κόβονται σε κύβους και βράζονται σε ζωμό κότας, μαζί με τον σπιτικό φιδέ και τσιγαρισμένο κρεμμύδι. Η συνταγή προέρχεται από το Λιοπέτρι της επαρχίας Αμμοχώστου. Σε σπίτια γεωργών…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με αγκινάρες
Οι πατάτες και οι αγκινάρες ψήνονται μαζί με κρεμμύδια στο φούρνο. Προστίθενται ελαιόλαδο και λεμόνι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με κρεμμύδια
Για τη συνταγή αυτή χρησιμοποιούνται φρέσκα κρεμμυδάκια, χοντροκομμένα. Τηγανίζονται μαζί με τις πατάτες.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με νερό
Αφού τηγανιστούν με τη φλούδα, οι πατάτες ψήνονται σε νερό. Η συνταγή προέρχεται από τον Κάτω Μύλο της περιοχής Πιτσιλιάς.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με τσίππα
"Το φαγητό αυτό το φτιάχναμε τον χειμώνα που είχαμε τσίππα από το γάλα του προβάτου. [...] Από τον Γενάρη και για 4 μήνες που μπορούσαμε να φτιάξουμε τσίππα, τρώγαμε το φαγητό αυτό μέχρι και 2 φορές…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες ολόκληρες στο φούρνο, με τη φλούδα
Αφού ψηθούν στο φούρνο, οι πατάτες σερβίρονται με βούτυρο και μαϊντανό. Συνήθως αποτελούν συνοδευτικό πιάτων με κρεας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες στα κάρβουνα
Απλή μέθοδος παρασκευής πατατών. Τυλίγονται σε ασημόχαρτο και ψήνονται μέχρι να μαλακώσουν.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατατοσαλάτα
Οι βρασμένες πατάτες συνδυάζονται με μαϊντανό και φρέσκο κρεμμυδάκι, ενώ τη σαλάτα νοστιμίζει το κλασικό λαδολέμονο. Η συνταγή προέρχεται από το Παλαιχώρι της επαρχίας Λευκωσίας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατατοσαλάτα με αυγά
Οι πατάτες βράζονται με τη φλούδα τους. Όταν κρυώσουν, κόβονται σε κομμάτια και αναμειγνύονται με τα επίσης βρασμένα αυγά και τα υπόλοιπα υλικά της σαλάτας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πούλλες ή πούλλες αντιναχτές
Το κολοκάσι τηγανίζεται, και στη συνέχεια σβήνεται με χυμό λεμονιού και αρωματίζεται με ξηρό κόλιανδρο.