Πατάτες με τσίππα (Μαγειρεύω Κυπριακά 2014).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
"Το φαγητό αυτό το φτιάχναμε τον χειμώνα που είχαμε τσίππα από το γάλα του προβάτου. [...] Από τον Γενάρη και για 4 μήνες που μπορούσαμε να φτιάξουμε τσίππα, τρώγαμε το φαγητό αυτό μέχρι και 2 φορές τη βδομάδα. Η τσίππα φτιάχνεται από το γάλα του προβάτου που το παίρναμε τη νύχτα και το βάζαμε σε μια μεγάλη λεκάνη στο περβάζι του παραθύρου. Το πρωί τη μαζεύαμε με τρυπητή κουτάλα, εφόσον ήταν στην επιφάνεια, και τη βάζαμε σε πήλινο δοχείο." (Ευγνωμία Αριστείδου, Μαραθόβουνος Αμμοχώστου)
Ονομασία - Συνταγή
Πατάτες με βούτυρο γάλακτος.
Τσίππα ονομάζεται το βούτυρο (η κρέμα) που σχηματίζεται στην επιφάνεια του αρμεγμένου γάλακτος.
3-4 πατάτες κομμένες σε κύβους
3-4 λουκάνικα κομμένα σε μικρά κομμάτια
Ελιές μαύρες (μια χούφτα)
3-4 κρεμμυδάκια φρέσκα (το πράσινο μέρος)
4-5 κουταλιές τσίππα
Λάδι για τηγάνισμα
Καθαρίζουμε και κόβουμε τις πατάτες, τις τηγανίζουμε σε ζεστό λάδι και τις κατεβάζουμε από τη φωτιά όταν αρχίσουν να ροδίζουν.
Αφαιρούμε το περισσότερο λάδι και προσθέτουμε τα λουκάνικα, τις ελιές και τα κρεμμυδάκια κομμένα σε μεγάλα κομμάτια. Αφήνουμε τα υλικά μας να σοταριστούν όλα μαζί.
Βάζουμε την τσίππα και ανακατεύουμε μέχρι το φαγητό μας να πάρει χρυσό χρώμα.
(Ανδρέας Χρυσάνθου, Μαγειρεύω Κυπριακά 2013-2014)
Τηγάνισμα.
Το πιάτο σερβίρεται ζεστό (Ανδρέας Χρυσάνθου, Μαγειρεύω Κυπριακά 2013-2014).
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Το φαγητό αυτό φτιαχνόταν το χειμώνα, όταν υπήρχε διαθέσιμη η τσίππα. Η συνταγή εντοπίζεται στην περιοχή της Μεσαορίας (Ανδρέας Χρυσάνθου, Μαγειρεύω Κυπριακά 2013-2014).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Η κυρία Ευγνωμία Αριστείδου, 62 ετών, κατάγεται από το κατεχόμενο χωριό Μαραθόβουνος της Αμμοχώστου και μας εξηγεί πώς έφτιαχναν τις πατάτες με τσίππα:
«Το φαγητό αυτό το φτιάχναμε τον χειμώνα που είχαμε τσίππα από το γάλα του προβάτου. Όταν έβρεχε, ο πατέρας μου δεν μπορούσε να πάει στα ζώα και, αφού ήταν σπίτι, μας το έφτιαχνε. Έκοβε τις πατάτες σε μικρούς κύβους, τις τηγάνιζε αλλά χωρίς να ψηθούν πολύ και μετά έβαζε λουκάνικα, ελιές, κρεμμυδάκια φρέσκα και στο τέλος την τσίππα που έδινε πολύ ιδιαίτερη γεύση και άρωμα. Τα έφτιαχνε σε μπρούντζινο τηγάνι, πολύ παλιό. Ό,τι υλικά χρησιμοποιούσαμε ήταν δικής μας παραγωγής, γι’ αυτό και τη συνταγή αυτή δεν τη γνωρίζουν σε πολλά μέρη του νησιού, παρά μόνο στην περιοχή Μεσαορίας, από όσο γνωρίζω. Παλαιότερα το κρατούσαν σκεπασμένο αν περίσσευε στην αρμαρόλα, ενώ σήμερα μπορεί να διατηρηθεί στο ψυγείο. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν έχει την ίδια γεύση, γι’ αυτό φρόντιζαν και φροντίζουν να μαγειρεύουν αρκετή ποσότητα, αλλά χωρίς να περισσεύει. Τη συνταγή αυτή τη γνωρίζω από τη γιαγιά και τον πατέρα μου. Από τον Γενάρη και για 4 μήνες που μπορούσαμε να φτιάξουμε τσίππα, τρώγαμε το φαγητό αυτό μέχρι και 2 φορές τη βδομάδα.
Η τσίππα φτιάχνεται από το γάλα του προβάτου που το παίρναμε τη νύχτα και το βάζαμε σε μια μεγάλη λεκάνη στο περβάζι του παραθύρου. Το πρωί τη μαζεύαμε με τρυπητή κουτάλα, εφόσον ήταν στην επιφάνεια, και τη βάζαμε σε πήλινο δοχείο.
Πολλοί την αντικαθιστούν στις συνταγές με βούτυρο ή κρέμα γάλακτος, αλλά δεν είναι καθόλου το ίδιο!».
(Ανδρέας Χρυσάνθου, Μαγειρεύω Κυπριακά 2013-2014)
Καταγραφή:
Ανδρέας Χρυσάνθου (17 ετών, μαθητής του Περιφερειακού Γυμνασίου και Λυκείου Λευκάρων) από αφήγηση της Ευγνωμίας Αριστείδου (62 ετών, από τον Μαραθόβουνο Αμμοχώστου). Βλ. Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής (2014). Μαγειρεύω Κυπριακά 2013-2014 (επιμ. Πετρούλα Χατζηττοφή), Αδημοσίευτα στοιχεία.
Πετρούλα Χατζηττοφή
Παραδοσιακές Συνταγές
απόχτιν με πατάτες,το
Το απόχτιν και οι πατάτες ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας με μπόλικα μικρά κρεμμύδια (κοννάρι). Αφού ψηθεί, το φαγητό τοποθετείται σε κούζα [πήλινο δοχείο], για να μείνει μαλακό. Η συνταγή προέρχεται από…
Παραδοσιακές Συνταγές
βαζάνια με πατάτες,τα
Μετά το τηγάνισμά τους, οι μελιτζάνες και οι πατάτες ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας (γιαχνί).
Τρόφιμα
Γέλερμασι
Είδος γλυκιάς πατάτας. Το γέλερμασι καταναλωνόταν νωπό. Επίσης το μαγείρευαν όπως τις πατάτες τις αντιναχτές, δηλαδή τηγανιτό και ψημένο σε κρασί.
Παραδοσιακές Συνταγές
Καραόλοι γιαχνί με πατάτες ή κολοκούιν
Τα σαλιγκάρια αποτελούν αγαπημένο έδεσμα των Κυπρίων, και σ' αυτό βασίζονται πολλές τοπικές συνταγές. Η αναζήτηση και το μάζεμα των σαλιγκαριών συνηθιζόταν ιδιαίτερα μετά από βροχή, ενώ η κατανάλωσή…
Παραδοσιακές Συνταγές
Κεφτέδες
Τηγανητό έδεσμα με βασικά συστατικά τον κιμά και τις τριμμένες πατάτες. Οι κεφτέδες συνοδεύονται συνήθως με σαλάτα, τηγανητές πατάτες, και πολλές φορές πλιγούρι πιλάφι. Απαραίτητο συνοδευτικό είναι…
Παραδοσιακές Συνταγές
Κοτόπουλο και πατάτες καππαμάς
Αφού τσιγαριστούν, το κοτόπουλο και οι πατάτες ψήνονται σε κρασί. Η συνταγή προέρχεται από την κατεχόμενη Άσσια της περιοχής Μεσαορίας (επαρχία Αμμοχώστου).
Παραδοσιακές Συνταγές
Κρέμα με γάλα της κατσίκας
Η διεθνώς γνωστή κρέμα ζαχαροπλαστικής (patisserie), με βασικά συστατικά το γάλα, τη ζάχαρη και τα αυγά, προσαρμόζεται στην κυπριακή κουζίνα με τη χρήση του κατσικίσιου γάλακτος.
Τρόφιμα
Κυπριακή πατάτα 'κοκκινογής'
Διακρίνεται εύκολα από το κοκκινωπό της χρώμα που αποκτάται από το εύφορο κόκκινο χώμα των Κοκκινοχωριών όπου κυρίως καλλιεργείται.
Παραδοσιακές Συνταγές
Μουσακάς με πατάτες
Κυπριακή εκδοχή του μουσακά, που φτιαχνόταν από παλιά. Ήταν απλό φαγητό, αφού παρασκευαζόταν μόνο με πατάτες και κιμά, χωρίς μπεσαμέλ. Σερβιριζόταν συνήθως στους γάμους. Σήμερα, ορισμένες γυναίκες…
Τρόφιμα
πατάτες (σπαστές) αντιναχτές,οι
Μικρές διαλεχτές πατάτες που πλένονται και τηγανίζονται ακαθάριστες.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες αντιναχτές
Οι αντιναχτές πατάτες σερβίρονται κυρίως ως συνοδευτικό για κρέας. Πολύ συχνός είναι ο συνδυασμός τους με τα αφέλια, κρασάτα κομματάκια χοιρινού. Δείτε εδώ την εκτέλεση της συνταγής για τις πατάτες…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες αντιναχτές με λουκάνικα στην κατσαρόλλα
Η νεότερη αυτή συνταγή, που διασκευάζει με ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο τη γνωστή συνταγή για πατάτες αντιναχτές, προέρχεται από τα Χανδριά της περιοχής Πιτσιλιάς (ορεινή επαρχία Λεμεσού). Το…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες αντιναχτές με τη λούντζα
Φαγητό βασισμένο στο διαδεδομένο γευστικό και αρωματικό συνδυασμό κρασιού και κόλιανδρου. Η συνταγή διασκευάζει τις κλασικές συνταγές για πατάτες αντιναχτές, με βασική διαφοροποίηση την προσθήκη της…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί
Οι πατάτες τηγανίζονται ελαφρά μαζί με κρεμμύδι, και στη συνέχεια ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί Κλήρου
Σ' αυτή την ιδιαίτερη παραλλαγή της συνταγής για πατάτες γιαχνί, οι πατάτες ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας μαζί με ρύζι. Το φαγητό αρωματίζουν αρτυσιά (κύμινο) και κανέλα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί με καροτζέφαλα
"... προσθέτουμε τις πατάτες κομμένες, νερό και πάστα ντομάτας. Βάζουμε και κομμάτια από καροτζέφαλα και τα αφήνουμε να βράσουν, μέχρι να ψηθούν οι πατάτες." (Μαρούλλα Οικονομίδου, Πεδουλάς)
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί με κολοκυθάκια και μάραθο
"Ρίχνουμε το κρεμμύδι, το σέλινο και το μάραθο να τηγανιστούν ελαφρά. Διαλύουμε τη σάλτσα με ένα ποτήρι νερό και τη ρίχνουμε επάνω από τις πατάτες." (Κυπερούντα)
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί με μάραθο
Συνταγή από τη Μαραθάσα. Ο μάραθος, ο οποίος υπάρχει σε αφθονία στην περιοχή και στον οποίο οφείλεται το όνομα της Μαραθάσας, αρωματίζει αρκετά γιαχνιστά πιάτα όπως οι γιαχνιστές πατάτες, τα φασόλια…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες γιαχνί χωρίς ντομάτα, με σπιτικό φιδέ
Οι πατάτες κόβονται σε κύβους και βράζονται σε ζωμό κότας, μαζί με τον σπιτικό φιδέ και τσιγαρισμένο κρεμμύδι. Η συνταγή προέρχεται από το Λιοπέτρι της επαρχίας Αμμοχώστου. Σε σπίτια γεωργών…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με αγκινάρες
Οι πατάτες και οι αγκινάρες ψήνονται μαζί με κρεμμύδια στο φούρνο. Προστίθενται ελαιόλαδο και λεμόνι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με κρεμμύδια
Για τη συνταγή αυτή χρησιμοποιούνται φρέσκα κρεμμυδάκια, χοντροκομμένα. Τηγανίζονται μαζί με τις πατάτες.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με νερό
Αφού τηγανιστούν με τη φλούδα, οι πατάτες ψήνονται σε νερό. Η συνταγή προέρχεται από τον Κάτω Μύλο της περιοχής Πιτσιλιάς.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες ολόκληρες στο φούρνο, με τη φλούδα
Αφού ψηθούν στο φούρνο, οι πατάτες σερβίρονται με βούτυρο και μαϊντανό. Συνήθως αποτελούν συνοδευτικό πιάτων με κρεας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες στα κάρβουνα
Απλή μέθοδος παρασκευής πατατών. Τυλίγονται σε ασημόχαρτο και ψήνονται μέχρι να μαλακώσουν.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατατοσαλάτα
Οι βρασμένες πατάτες συνδυάζονται με μαϊντανό και φρέσκο κρεμμυδάκι, ενώ τη σαλάτα νοστιμίζει το κλασικό λαδολέμονο. Η συνταγή προέρχεται από το Παλαιχώρι της επαρχίας Λευκωσίας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατατοσαλάτα με αυγά
Οι πατάτες βράζονται με τη φλούδα τους. Όταν κρυώσουν, κόβονται σε κομμάτια και αναμειγνύονται με τα επίσης βρασμένα αυγά και τα υπόλοιπα υλικά της σαλάτας.
Παραδοσιακές Συνταγές
τσιππόπιττες,οι
Οι τσιππόπιττες, εξαιρετικά μυρωδάτες πίτες, φτιάχνονταν την περίοδο της Απόκρεω και κατά τις Σήκωσες.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ψευκιές
Οι ψευκιές αποτελούν την κυπριακή εκδοχή των κροκέτων πατάτας. Αν και δεν θεωρούνται κανονικό γεύμα, εξού και το όνομά τους, παρασκευάζονται εύκολα και δελεάζουν με την ωραία τους γεύση.