Το πλιγούρι.
Ονομασία - Προέλευση
πλιγούρι, χοντροαλεσμένο σιτάρι για πιλάφι (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Πουρκούρι, 121)
Ο Γεώργιος Λουκάς στο Γλωσσάριό του σημειώνει πως πρόκειται για βρασμένο και αποξηραμένο σιτάρι (Κυπρή 1979 [2002²]), λήμμα πουρκούριν,το, 407).
ΕΤΥΜ. < bulgur - burgul (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα πουρκούριν,το, 387; Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Πουρκούρι, 121) (περσ. barġul - burġul) (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα πουρκούριν,το, 387) / ίσως: < λατ. purgo [καθαίρω, λόγω της ιδιότητάς του] (Κυπρή 1979 [2002²]), λήμμα πουρκούριν,το, 407)
Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης στο Γλωσσάριό του αναφέρει για το πλιγούρι πως σε κάποια μέρη της Κύπρου το αποκαλούν πουρκούριν και σε άλλα πνιγούρι, κάτι που επισημαίνει και ο Κωνσταντίνος Γ. Γιαγκουλλής στον «Θησαυρό κυπριακής διαλέκτου» (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα πουρκούριν,το, 92 και λήμμα πνι(γ)ούριν,το, 487; Γιαγκουλλής 2009, λήμμα πουρκούριν,το, 387).
Όταν το πλιγούρι διατηρεί τη θερμοκρασία του συνηθίζουν να λένε: «Το πουρκούριν επήεν [επήεν < πηαίννω = πηγαίνω] πέρα τζι ήρτεν [ήρτεν = ήρθε < έρκουμαι = έρχομαι] τζι έν εκρύανεν [εκρύανεν = έγινε κρύο < κρυανίσκω = γίνομαι κρύος]» (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Πουρκούρι, 121).
** Για μία συνταγή για το πλιγούρι, βλ. λήμμα πουρκούριν πιλάφι,το στην κατηγορία Παραδοσιακές Συνταγές.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Μαυροκορδάτος Γ. Ι. (2003), Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα, Λευκωσία.
Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.
Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος, Τόνια Ιωακείμ
Παραδοσιακές Συνταγές
Καραόλοι με το πουρκούριν
Το αγαπημένο στην Κύπρο πιλάφι από πουργούρι, παρασκευασμένο με την προσθήκη ντομάτας, κρεμμυδιού ή και φιδέ, συνοδεύει στη συνταγή αυτή τους καραόλους.
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρκούριν πιλάφι,το
"Το πουργούρι παλιά το παράγαμε εμείς και δεν το αγοράζαμε έτοιμο. Πιο συγκεκριμένα παίρναμε 20 οκάδες σιτάρι και το ψήναμε σε χαρτζίν. Μετά απλώναμε ένα σεντόνι στο δώμα του σπιτιού και το απλώναμε…