Φακές
©Stalo Lazarou
Ονομασία - Προέλευση
Φακή
Οι φακές ανήκουν στην οικογένεια Les esculenta.
Το συνηθέστερο φαγητό των νηστειών ήταν η φακή, βραστή με χόρτα ή ξιδάτη ή "μουτζέντρα" (μαζί με ρύζι), "πουρκούρι" (πλιγούρι) ή "τρι" (χειροποίητο ζυμαρικό σαν τις ταλιατέλες). Ιδιαίτερα η "μουτζέντρα" απορροφά πολύ λάδι, αλλά η ποσότητά του δεν φαίνεται. Με μεταφορική σημασία χρησιμοποιείται η εμπνευσμένη από το έδεσμα αυτό παροιμία: «Εγύρισεν η φατζή τζι έφαν το λά(δ)ιν» (Ξιούτας, Α΄, 1984, 328, αρ. 1187). Συνηθίζονταν επίσης γιαχνιστά φαγητά με λάδι, ή χορταρικά τηγανισμένα με αυγά σε λάδι.
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Οι φακές τρώγονταν συχνά,περίπου 3-4 φορές την εβδομάδα λόγω νηστείας και οικονομικής δυσχέρειας (ΥΓΦΠΠ, 2009).
Ο συνδυασμός των οσπρίων με δημητριακά όπως φακές με ψωμί ή ρύζι ή τριν τα έκανε πιο εύγεστα και αύξανε την πρωτεϊνική πρόσληψη, αφού η κατανάλωση κρέατος ήταν περιορισμένη (σχόλιο Δημητρίου Δήμητρα).
Τα όσπρια ήταν ένα πρόχειρο φαγητό που δεν καταναλώνονταν σε κάποια εορταστική περίσταση.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Rizopoulou-Egoumenidou Euphrosyne , 'The role of olive tree and olive oil in the traditional life of Cyprus', in Second International Conference, Traditional Mediterranean Diet: Past, Present and Future, focusing on Olive Oil and Traditional Products, Athens 20-22 April 2005 (CD produced by 'Heliotopos Conferences'), 10 pages.
Ξιούτας, Π., Α΄, 1984, Β΄ Γ΄, 1985: Παροιμίες του κυπριακού λαού, Λευκωσία, Τόμος Α΄: 1984, Τόμοι Β΄, Γ΄: 1985.
Υπουργείο Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος (2009) Η καλλιέργεια του λουβιού, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία.
Ευφροσύνη Ηγουμενίδου, Ελένη Χρίστου, Δημητρίου Δήμητρα
Τρόφιμα
μουτζ̆έντρα (μουτζέντρα),η
Είδος πιλαφιού από φακή και ρύζι με ψιλοκομμένο κρεμμύδι, τηγανισμένο.
Σιτηρέσιο
Νηστεία στην Κύπρο (μελέτη)
Επισυνάπτεται μελέτη της Ε. Ηγουμενίδου και Δ. Μιχαηλίδη στην αγγλική:Fasting in Cyprus
Τρόφιμα
Όσπρια στη διατροφή κατά τον 18ον αι.
"Περί οσπρίων" , αναφορά του Αρχιμ. Κυπριανού (1788) στο βιβλίο του "Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου" στα είδη των οσπρίων που καλλιεργούντο τον 18ον αιώνα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φακές σούπα
Πολύ απλή συνταγή για σούπα οσπρίων. Στις φακές προστίθενται ρύζι και κρεμμύδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φακές σούπα με τριν
Πριν προστεθεί στη σούπα, μισό από το τριν σοτάρεται ελαφρά σε ελαιόλαδο μέχρι να ροδοκοκκινίσει.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φακές σούπα ξιδάτη
Οι φακές βράζονται σε νερό μαζί με ρύζι ή διάφορα χόρτα και λαχανικά. Προς το τέλος του ψησίματος, στη σούπα προστίθενται ελαιόλαδο και ξίδι.
