«Μουτζ̆έντρα»
Πηγή: Βαρβάρα Γιάγκου
Είδος πιλαφιού από φακή και ρύζι με ψιλοκομμένο κρεμμύδι, τηγανισμένο.
Ονομασία - Προέλευση
Είναι είδος πιλαφιού από φακή και ρύζι με ψιλοκομμένο κρεμμύδι, τηγανισμένο (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα μουτζ̆έντρα,η, 181-182; Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Μουτζιέντρα, 91). Η αναλογία φακής προς ρύζι είναι 3 προς 1 (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα μουτζ̆έντρα,η, 181-182).
Ο Κωνσταντίνος Γ. Γιαγκουλλής σημειώνει πως είναι είδος φαγητού με φακές, ρύζι, μπιζέλια κ.ά. (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα μουτζ̆έντρα,η,298).
ΕΤΥΜ. < αραβ. μοῦτζεντρ (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα μουτζ̆έντρα,η, 322)
< ομόκεντρος, δηλαδή συγκεντρωτικός (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Μουτζιέντρα, 91)
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Παλαιότερα, την προτιμούσαν οι πτωχοί πολύτεκνοι οικογενειάρχες, για να κάνουν οικονομία στο ψωμί. Θεωρούνταν πολύ ορεκτική (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα μουτζ̆έντρα,η, 181-182).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.
Πηγή:
«Μουτζ̆έντρα» (Βαρβάρα Γιάγκου)
Στάλω Λαζάρου, Αργυρώ Ξενοφώντος, Τόνια Ιωακείμ
© Βαρβάρα Γιάγκου
Παραδοσιακές Συνταγές
Καουρμάς με ρύζι
Η συνταγή προέρχεται από τη Λεύκα της Μόρφου. Στη συγκεκριμένη, τοπική παραλλαγή του καουρμά χρησιμοποιείται ρίφι (κατσικάκι), ενώ επίσης περιέχεται ρύζι, για να είναι πιο χορταστικός.
Σιτηρέσιο
Κατανάλωση οσπρίων
Ο αρχιμανδρίτης Λεόντιος Χατζηκώστας αναφέρει ότι το πιο συνηθισμένο από τα όσπρια που κατανάλωναν οι χωρικοί ήταν τα κουκιά και σημειώνει ότι αν στην Ελλάδα τα φασόλια θεωρούνταν το εθνικό φαγητό…
Τρόφιμα
Όσπρια στη διατροφή κατά τον 18ον αι.
"Περί οσπρίων" , αναφορά του Αρχιμ. Κυπριανού (1788) στο βιβλίο του "Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου" στα είδη των οσπρίων που καλλιεργούντο τον 18ον αιώνα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ρύζι με αθασούθκια φρέσκα και αγριοαγκινάρες
Εποχιακό φαγητό, το οποίο παρασκευαζόταν όταν υπήρχαν διαθέσιμα τα φρέσκα αμύγδαλα και οι άγριες αγκινάρες. Κάποτε μαγειρευόταν και με ένα από τα δύο βασικά αυτά υλικά. Η συνταγή είναι αρκετά παλιά…
Τρόφιμα
ρύζι,το
Το πρώτο φαγητό που έδιναν στο μωρό να φάει, ήταν κρέμα, που πολλές φορές ήταν από αλεσμένο ρύζι. Σε κάποια φτωχά χωριά μπορούσε να πάρουν ως δώρο στη λεχώνα μόνο ένα πιάτο με ρύζι για να το κάνουν…
Παραδοσιακές Συνταγές
τιτσιρί(δ)ες πιλάφι,οι
Με την προσθήκη των λιπαρών τιτσιρίδων, το κοινό πουρκούρι (πιλάφι πουργούρι) αποκτά ιδιαίτερη γεύση και άρωμα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φακές μουτζιέντρα
Συνήθως το πιάτο αυτό σερβίρεται με λαχανικά εποχής, κρεμμύδι, ψωμί και μαύρες ελιές.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φακές σούπα
Πολύ απλή συνταγή για σούπα οσπρίων. Στις φακές προστίθενται ρύζι και κρεμμύδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φακές σούπα με τριν
Πριν προστεθεί στη σούπα, μισό από το τριν σοτάρεται ελαφρά σε ελαιόλαδο μέχρι να ροδοκοκκινίσει.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φακές σούπα ξιδάτη
Οι φακές βράζονται σε νερό μαζί με ρύζι ή διάφορα χόρτα και λαχανικά. Προς το τέλος του ψησίματος, στη σούπα προστίθενται ελαιόλαδο και ξίδι.
