Κρομμύδκια (Κρεμμύδια)

Στις αρχαίες γραπτές πηγές γίνεται αναφορά στα κρεμμύδια της Κύπρου

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία

Κρομμύδιν ή κρεμμύδιν (πληθ. κρομμύδ(θ)κια)

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Κρεμμύδι

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

εν. κρομμύδιν, αρχ. κρόμμυον , κρέμμυον ή κρέμυον (Λουκά Γ,2002, σελ. 259)
Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Αllia capae (Χατζηιωάννου 1975, 370)

Μέθοδος Εξασφάλισης

Συστηματική καλλιέργεια

Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία

Δεν είναι βέβαιο με ποιο τρόπο και σε ποια ποσότητα καταναλώνονταν στην αρχαία Κύπρο ωστόσο πρέπει να υπήρξαν ιδιαίτερα δημοφιλή τα εντόπια κρεμμύδια καθώς υπάρχουν τρεις γραπτές πηγές οι οποίες αναφέρονται συγκεκριμένα σε αυτά (δες Συμπληρωματικά Στοιχεία).

Συμβολικές Χρήσεις

Κατά τη διαδικασία σταυρώματος του σπιτιού της λεχώνας το κρεμμύδι βρισκόταν πάνω στο μωρό. Μετά το σταύρωμα έβγαινε έξω η λεχώνα και έριχνε το κρεμμύδι σε όποιον περνούσε απ’εκεί. Μπορούσε, επίσης ,να σταθεί στην εξώπορτα βλέποντας προς την ανατολή και να ρίξει προς τα πίσω το κρεμμύδι, μέσα από τα σκέλια της, παρακαλώντας το Θεό να της δώσει το κόκκινο χρώμα της, δηλαδή την υγεία της.Το κρεμμύδι χρησιμοποιήθηκε σε πολλές μαγικές ενέργειες ως αποτρεπτικό για τα κακά πνεύματα και το μάτι.
Με φύλλα κρεμμυδιού κάπνιζαν για να διώξουν το κακό.
(Πρωτοπαπά Κ, 2009, σελ. 217, 229, 231-233, 271, 291, 354, 392, 526).
----------------------------------------------------------------------------------

Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Χρονολογία

4ος-3ος αι.π.Χ., 1ος αι.μ.Χ., 2ος-3ος αι.μ.Χ. (πηγές στις οποίες αναφέρεται)

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Για τα κρεμμύδια της Κύπρου υπάρχουν τέσσερις βιβλιογραφικές αναφορές σε αρχαία κείμενα:
Η πρωιμότερη αναφορά χρονολογείται στον 4ο-3ο αι.π.Χ., στο έργο του Κλεάρχου του Σολέως 'Περί γρίφων'. Το 'κρόμμυον' αναφέρεται ανάμεσα σε άλλα ονόματα τροφίμων και το απόσπασμα παραθέτει ο Αθήναιος (2ος-3ος αι.π.Χ.) στο έργο του Δειπνοσοφισταί.
Η δεύτερη αναφορά προέρχεται από τον Πλίνιο (1ος αι.μ.Χ.). Σε μία αναφορά στο έργο του 'Φυσική Ιστορία' μιλάει για την έντονη μυρωδιά των κρεμμυδιών της Κύπρου που σε κάνει να δακρύζεις, η οποία μυρωδιά ωστόσο είναι λιγότερο έντονη από τα κρεμμύδια της Κνίδου.
'Επίσης έχουν μία μυρωδιά που σε κάνει να δακρύζεις, ιδιαίτερα τα κυπριακά κρεμμύδια, λιγότερο όμως από αυτά της Κνίδου' Πλίνιος, Φυσική Ιστορία 19.101 (Μετάφραση: Χατζηιωάννου 1975)
Τέλος υπάρχουν δύο αναφορές από το 2ο αι.μ.Χ. στο έργο 'Εταιρικοί Διάλογοι' του Λουκιανού. Στο πρώτο απόσπασμα αναφέρονται τα κρεμμύδια ως κυπριακό προϊόν μαζί με τις πέρκες και τις σαπέρδες (14.320) ενώ στο δεύτερο τα κρεμμύδια και τα τυριά της Κύπρου παρουσιάζονται ως ιδανικό δώρο (14.322).
'Σου έφερα όταν καταπλεύσαμε από από το Βόσπορο, κρεμμύδια από την Κύπρο και πέντε σαπέρδες και τέσσερις πέρκες' Λουκιανός, Εταιρικοί Διάλογοι 14.320 (Μετάφραση: Χατζηιωάννου 1975, 383)
'Ω, τι ευτυχισμένη αυτή που θα σ' έχει εσένα Δωρίων, γιατί θα της φέρνεις κρεμμύδια και τυριά από την Κύπρο, όταν θα καταφθάνεις με πλοίο από το Γύθειο' Λουκιανός, Εταιρικοί Διάλογοι 14.322 (Μετάφραση: Χατζηιωάννου 1975, 371)

----------------------------------------------------------------------------------
Ένα από τα υλικά που χρησιμοποιούσαν για τις σούφες,δηλ.τα καταπλάσματα και τα υπόθετα στα γεννητικά όργανα της λεχώνας, ήταν και το κρεμμύδι.Σε μερικά χωριά έβραζαν κρεμμύδια ή κρεμμυδόφυλλα και καθόταν πάνω η λεχώνα για να πάει μέσα της ο ατμός. Μπορούσε να τηγανίσουν τα κρεμμύδια με ένα αυγό και να φτιάξουν υπόθεμα ή να κοπανίσουν κρεμμύδια και να τα βράσουν με κρασί. Το κρεμμύδι, επίσης, θεωρούσαν ότι βοηθούσε να κατέβει το γάλα της λεχώνας. Πριν αρχίσει ο θηλασμός, έβραζαν κρεμμυδόφυλλα και τα έβαζαν στη ρόγα για να μαλακώσει. Το κρεμμύδι συνδεόταν και με την τόνωση του οργανισμού και την καταπολέμηση των φλεγμονών.
Όταν θα άλλαζε τα δόντια του το μωρό, του έδιναν να δαγκώσει κρεμμύδι ίσως για τις αντισηπτικές ιδιότητές του.
Όταν χτυπούσαν και έβγαζαν μώλωπες έβαζαν πάνω κρεμμύδι κοπανισμένο ελαφρά.(Πρωτοπαπά Κ, 2009, σελ. 217, 229, 231-233, 271, 291, 354, 392, 526).
----------------------------------------------------------------------------------

Βιβλιογραφία

Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 14.648f-649a στο: Gulick, C.B. μτφ. (1980) Athenaeus-The Deipnosophists, Loeb Classical Library τ.6. Cambridge: Harvard University Press, 504

Λουκιανός, Εταιρικοί Διάλογοι 14.320 στο: Macleod, M.D. μτφ. (1992) Lucian-Dialoguues of the Courtesans, Loeb Classical Library τ.7. Cambridge: Harvard University Press, 456

Λουκιανός, Εταιρικοί Διάλογοι 14.322 στο: Macleod, M.D. μτφ. (1992) Lucian-Dialoguues of the Courtesans, Loeb Classical Library τ.7. Cambridge: Harvard University Press, 460

Michaelides, D. (1998) 'The Food in Ancient Cyprus' στο: Lysaght, P. Food and the Traveller-Migration, Immigration, Tourism and Ethnic group, Nicosia: Intercollege Press, 31

Πλίνιος, Φυσική Ιστορία 19.101 στο: Rackham, H. μτφ. (1992) Pliny-Natural History, Loeb Classical Library τ.5. Cambridge: Harvard University Press, 486

Χατζηιωάννου, Κ. (1975) Η Αρχαία Κύπρος εις τας Ελληνικάς Πηγάς, τ.Β'. Λευκωσία: Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου-εκδόσεις, 371,383

Πρωτοπαπά Κ.(2009)’Εθιμα της γέννησης στην παραδοσιακή κοινωνία της Κύπρου,Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου,Λευκωσία,σελ.217, 229, 231-233, 271, 291, 354, 392, 526.

Λουκά Γ. (1983). Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, [Υλικά διά την σύνταξιν Ιστορικού Λεξικού της Κυπριακής Διαλέκτου, μέρος A', έκδ. Θεοφανώς Δ. Κυπρή], Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, Λευκωσία, 2002.

Ερευνητής/Καταχωρητής

Νατάσα Χαραλάμπους, Δήμητρα Ζαννέτου, Στάλω Λαζάρου

Σχετικό Περιεχόμενο