Παραγωγή και διαθεσιμότητα χαρουπιών κατά τον 19ον αιώνα
Ευρυβιάδου.Φραγκούδη: Εγχειρίδιον Χωρογραφίας και Γενικής Ιστορίας της Κύπρου.
"...ο δε ζαχαρώδης βολβός καθίστησι τον καρπόν ηδύν την γεύσιν, και κατάλληλον προς βρώσιν άμα δε και κατασκευήν οινοπνεύματος ή μελιπήκτου; ".
Φραγκούδη ΕΝ (1885, σελ 35)
Ονομασία - Προέλευση
Παραγωγή και διαθεσιμότητα χαρουπιών κατά τον 19ον αιώνα
Γραπτή αναφορά του Ε. Φραγκούδη στο "Εγχειρίδιον Χωρογραφίας και Γενικής Ιστορίας της Κύπρου" αναφέρει ότι οι χαρουπιές (μαζί με τις ελιές και τις συκαμνιές) ήταν τα πιο κοινά δένδρα στους κυπριακούς αγρούς. Η δε χαρουπιά θεωρείτο το χαρακτηριστικό δένδρο της Κύπρου και αναφέρεται ότι φύτρωνε σχεδόν παντού. Σημειώνεται ότι φύλλωμά της είναι πυκνό και αειθαλές και πρόσφερε σκιά κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Ο δε καρπός της ότι έχει γεύση γλυκιά και είναι κατάλληλος για κατανάλωση. Μνημονεύεται ότι από τους καρπούς της χαρουπιάς παρασκευάζονταν ένα είδος οινοπνεύματος και είδος σιροπιού (μελιπήκτου)
Φραγκούδη ΕΝ (1885, σελ 35)
Η Ρίχτερ αναφέρει ότι : Στην Kύπρο , σε αντίθεση με τη Γερμανία, έχουν πολύ καλά φρούτα και δεν τρώνε τα χαρούπια. Kατασκευάζουν όμως από τον καρπό ένα ιδιόρρυθμο και πολύ γλυκό σιρόπι, που το ονομάζουν χαρουπόμελο. Αυτοί που το κατασκευάζουν είναι παράλληλα και οι πωλητές του. Γεμίζουν με το σιρόπι αυτό τενεκέδες του πετρελαίου, αφού πρώτα τους καθαρίσουν, κρεμούν δύο ή τέσσερις από αυτούς τους τενεκέδες πάνω σε ένα γαϊδούρι και πηγαίνουν έτσι από σπίτι σε σπίτι σ’ όλο το νησί. Iδιαίτερα επισκέπτονται τις γιορτές των εκκλησιών (πανηγύρια) .
Ohnefalsch-Richter M (1900, σελ.122)
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Η σύνηθης συγκομιδή ανερχόταν γύρω στα 160-180 χιλιάδας καντάρια (των 100 χιλιογράμμων); Επίσης κάποια χρονιά ανήλθε γύρω στα 380 χιλιάδες καντάρια. Οι κυριότερες χώρες στις οποίες εξαγόταν το προϊόν (χαρούπια) ήταν οι : Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία και Αίγυπτος .
Στην Αγγλία χρησιμοποιούσαν τα υπολείμματα για να εξάγουν ελαιώδη ή ζαχαρώδη ουσία, η οποία χρησιμοποιόταν στην κτηνοτροφίαν.
Φραγκούδη ΕΝ (1885, σελ 35)
Πιο κάτω παρατίθεται το αρχικό κείμενο:
"Αι κερατωνίαι, αι ελαίαι και αι συκάμινοί εισι σχεδόν τα μόνα δένδρα, άπερ κατασκιάζουσι του κυπρίους αγρούς, εξαιρέσει της ζώνης των υψηλών βουνών, και των εν τοις κήποις οπωροφόρων δένδρων. Ο Gaudry θεωρεί την κερατωνίαν ως το δένδρον το χαρακτηριστικόν της Κύπρου; Αυτομάτως φύεται πανταχού; Σύντροφος πιστός της ελαίας σχηματίζουσιν ομού ευρείας ταινίας διαστελλούσας, κατά πάσαν της νήσου την περιφέρειαν, τα πεδία των ορέων; Το φύλλωμα αυτής το πυκνόν και αειθαλές δίδωσι πολύτιμον του θέρους σκιάν, ο δε ζαχαρώδης βολβός καθίστησι τον καρπόν ηδύν την γεύσιν, και κατάλληλον προς βρώσιν άμα δε και κατασκευήν οινοπνεύματος ή μελιπήκτου; Η σύνηθης συγκομιδή ανέρχεται περί τας 160-180 χιλιάδας καντάρια (των 100 χιλιογράμμων); Προ τινών ετών ανήλθεν εκτάκτως εις 380 και επέκεινα χιλιάδας καντάρια, αλλ’ η συγκομιδή εκείνη υπήρξε δια τον τόπον όντως πρωτοφανής; Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία και Αίγυπτος εισίν αι αγοραί της καταναλώσεως του καρπού.
Η Αγγλία μόλις προ 9-10 ετών ήρξατο λαμβάνουσα μεγάλα φορτία, εξ ων εξάγουσιν ελαιώδη ή ζαχαρώδη ουσίαν, των περιττωμάτων χρησιμευόντων εις κτηνοτροφίαν".
Φραγκούδη ΕΝ (1885, σελ 35)
Φραγκούδη ΕΝ (1885) Εγχειρίδιον Χωρογραφίας και Γενικής Ιστορίας της Κύπρου, Τύποις Ομονοίας, Αλεξάνδρεια.
Ohnefalsch-Richter M. (ca. 1900), Ελληνικά Ήθη και Έθιμα στην Κύπρο, Μαραγκού Α. (μτφρ.), Πολιτιστικό Κέντρο Λαϊκής Τράπεζας, Λευκωσία, 1994.
Στάλω Λαζάρου, Άννα Μαραγκού
Παραδοσιακές Συνταγές
Μελωτά
Γλυκό έδεσμα των νηστειών, παρόμοιο με τα τερτζιελλούθκια. Η ζύμη πλάθεται σε μακαρόνια, τα οποία αφού μισοψηθούν σε νερό, "μελώνονται" σε χαρουπόμελο μέχρι να ψηθούν τελείως. Η συνταγή προέρχεται…
Παραδοσιακές Συνταγές
παστέλλιν χαρουπιού,το
Η παρασκευή παστελλιού από χαρούπια ήταν μια διαδικασία με πολλά στάδια και μακρά διάρκεια. Εξακολουθεί και σήμερα να εφαρμόζεται στο χωριό Ανώγυρα, το μοναδικό χωριό όπου συνεχίζει ακόμη να…
Παραδοσιακές Συνταγές
Σιαμααμούς
Μαρωνίτικη συνταγή. "... όταν δούμε ότι έχει αρκετό κουτρούβι το αλεύρι, βάζουμε λίγο άλας μέσα στη ζύμη, βάζουμε τερατσόμελο και το αναδεύουμε με την κουτάλα διότι είναι ζεστό. Όταν κρυώσει λίγο…
Παραδοσιακές Συνταγές
Σουππούθκια
Το γλυκό αυτό έδεσμα σε παλαιότερες εποχές καταναλωνόταν καθημερινά, αφού ήταν εύγευστο, οικονομικό και πολύ ωφέλιμο. Η δύο παραλλαγές της συνταγής προέρχονται από τον Άγιο Φώτιο Πάφου και τη…
Τρόφιμα
Συλλογή χαρουπιών κατά τον 19ον-20ον αιώνα
" Με τα δκυο σου σσιέρκακορούα μου, νανεταρουμεν,να μεν μας προλάβουν οιπογκουρτζίες... "Σοφοκλέους (2004, σελ 128)
Τρόφιμα
Χαρουπόμελο και παστέλι Ανώγυρας (γαστρονομικός χάρτης)
Αναφορές για το χαρουπόμελο υπάρχουν από παλαιοτάτων χρόνων. “Εκ τούτων δε (δηλ. των χαρουπιών) και εξ αυτών έτι των αγρίων εκβάλλουσιν εν τη νήσω το κεράτιον μέλι, κοινώς τερατσόμελον καλούμενο” (…