Συλλογή χαρουπιών κατά τον 19ον-20ον αιώνα

Συλλογή χαρουπιών κατά τον 19ον-20ον αιώνα

Για αιώνες ολάκερους, τα τεράτσια (χαρούπια) θεωρούνταν ως μαύρος χρυσός της. Κύπρου, αφού η τερατσσιά (χαρουπιά) μαζί με την ελιά και τα δημητριακά, ήταν από τα πιο βασικά γεωργικά προϊόντα του νησιού μας.
Βέβαια, ο τίτλος του «μαύρου χρυσού» δόθηκε στα χαρούπια και για έναν επιπλέον λόγο.Το εισόδημα που προερχόταν από αυτά, ήταν για τους μικροϊδιοκτήτες το κάτι τι παραπάνω- επιπλέον- αφού μ' αυτό συμπλήρωναν τις ανάγκες τους, καλύπτοντας πολλές τρύπες του ετήσιου οικογενειακού προϋπολογισμού, ενώ για τους κτηματίες, μεγαλοϊδιοκτήτες, και εμπόρους, τα χαρούπια ήταν μια πραγματική «φλέβα χρυσού» με μεγάλα ετήσια εισοδήματα.
Η τερατσιά είναι δένδρο ξηρικό, δε χρειάζεται δηλαδή πολύ νερό και ιδιαίτερη φροντίδα για να αναπτυχθεί και να αποδώσει καρπούς, με φροντισμένη καλλιέργεια, όμως μπορεί να φτάσει έως και 20 μέτρα ύψος και να αποδώσει πάνω από ένα καντάρι (180 οκάδες ή 230 κιλά) καρπό.
Στα χρόνια της αγγλοκρατίας και μετέπειτα, η έναρξη της συλλογής χαρουπιών οριζόταν με κυβερνητικό διάταγμα στο οποίο καθοριζότανμε απόλυτη ακρίβεια, η ημερομηνία που ήταν συνήθως τα τέλη Αυγούστου.
Οι μικροϊδιοκτήτες αλλά και οι κτηματίες, ετοίμαζαν από νωρίς τα απαραίτητα σύνεργα, έτσι ώστε με το έναυσμα για συγκομιδή, να είναι από κάθε άποψη έτοιμοι.

Η συλλογή των χαρουπιών- όπως και όλες οι άλλες γεωργικές ασχολίες την παλιά εποχή άρχιζε με το χάραμα και ολοκληρωνόταν με τη δύση του ήλιου.
Οι χαλlστές - οι ρίχτες, αυτοί που έριχναν το καρπό από τα δένδρα- χάλιζαν (σε κάποιες περιοχές της Κύπρου έλεγαν «βάκλιζαν») με μακριά κοντάρια τα τεράτσια και τα έριχναν στη γη, όπου και τα μάζευαν οι χαρουποσυλλέκτες, συνήθως γυναίκες και μικρά παιδιά. Τα τοποθετούσαν στις ποδιές τους ή σε καλάθια και στη συνέχεια τα έβαζαν σε μεγάλα σακιά που χωρούσαν 100 με 150 οκάδες το κάθ' ένα. Τα σακιά τα έπαιρναν οι κκιρατζήες (αγωγιάτες), τα τοποθετούσανστα ζώα (γαϊδουράκια ή μουλάpια) καμιά φορά δε και σε καρότσες και τα μετέφερνανσε μεγάλες αποθήκες στα λιμάνια της Αμμοχώστου, της Κερύνειας και της Λεμεσού, όπου τα παραλάμβαναν οι έμποροι, για να τα κάνουν στη συνέχεια εξαγωγή.
Μετά την ολοκλήρωση της δουλειάς που διαρκούσε 1Ο με 15 μέρες, ανάλογα με τα δένδρα που είχε ο καθένας, οι ιδιοκτήτες έδιναν την άδεια, για ποκκουρίσματα... Οι φτωχοί και άκληροι της κοινότητας, οι ποκκουρτζίες, μπορούσαν να μπουν στο κτήμα και να μαζέψουν τα απομεινάρια, τα ονομαζόμενα πόγκουρα. Ήταν δε τόσο αυστηροί οι νόμοι, που αν συλλαμβανόταν κάποιος να πογκουρίζει χωρίς άδεια, οδηγείτο κατευθείαν στο δικαστήριο κι εκεί αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο επιβολής μεγάλου χρηματικού προστίμου, ακόμη και φυλάκισης...

Σοφοκλέους (2004, σελ 128-129)