Κουπέπια με κληματόφυλλα

Τα κουπέπια με κληματόφυλλα είναι το πιο διαδεδομένο είδος ντολμά στην Κύπρο. Αναφέρεται ότι στην Τσακκίστρα και σε άλλα ορεινά χωριά έφτιαχναν τα κουπέπια με κληματόφυλλα, ενώ στις πεδιάδες συνηθίζονταν επίσης τα λάχανα.

Ονομασία - Συνταγή

Κυπριακή Ονομασία

Κουπέπια με κληματόφυλλα.

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Ντολμαδάκια με αμπελόφυλλα.

Υλικά Συνταγής

Φρέσκα κληματόφυλλα (αμπελόφυλλα)
1/2 κιλό κιμά
1/3 ποτηριού λάδι
1 φλιτζάνι ντομάτα ώριμη τριμμένη
1/2 φλιτζάνι ρύζι
1 κρεμμύδι
Μαϊντανό ψιλοκομμένο
Χυμό από 3-4 λεμόνια
Αλάτι, πιπέρι, κανέλα, δυόσμο

Εκτέλεση Συνταγής

Πλένουμε τα κληματόφυλλα και τα βάζουμε σε κοχλαστό νερό.
Τα αφήνουμε να βράσουν για 2 λεπτά. Τα βγάζουμε και τα στραγγίζουμε.
Τηγανίζουμε ελαφρά το κρεμμύδι σε λίγο λάδι και προσθέτουμε τον κιμά. Τον αφήνουμε να κοκκινίσει λίγο.
Προσθέτουμε την ντομάτα και αφήνουμε στη φωτιά για 5 λεπτά περίπου, ανακατεύοντας (όχι συνέχεια).
Αποσύρουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά (ρύζι, αλάτι, πιπέρι, κανέλα, δυόσμο, το μισό χυμό λεμονιού και μαϊντανό).
Ανοίγουμε ένα-ένα τα φύλλα με τις ίνες προς τα μέσα, βάζουμε 1 κουταλάκι από το μίγμα κιμά και το τυλίγουμε σφιχτά για να μην ανοίξουν τα κουπέπια.
Τα τοποθετούμε σε κατσαρόλα, στην οποία έχουμε απλώσει λίγα κληματόφυλλα, προσθέτουμε λίγο ντοματοπελτέ, λίγο ελαιόλαδο, τον υπόλοιπο χυμό λεμονιού, λίγο νερό και αφού τοποθετήσουμε ένα πιάτο από πάνω τα ψήνουμε σε χαμηλή φωτιά για 30 λεπτά περίπου.
(ΥΓΦΠΠ 2006, 26)

Μέθοδος Μαγειρέματος

Τσιγάρισμα.
Ψήσιμο σε κατσαρόλα.

Σχόλια Συνταγής

Αντί κληματόφυλλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν λάχανα (σέσκουλα).

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία

Ο κιμάς συνήθως ήταν από χοιρινό κρέας. Μερικές φορές τα κουπέπια συνοδεύονταν με κολοκάσι και χοιρινό κρέας (ΥΓΦΠΠ 2006).

Τα κουπέπια παρασκευάζονται έως σήμερα.

Εορταστικές Περιστάσεις

Τα κουπέπια ήταν σημαντικό έδεσμα, μαζί με άλλα εδέσματα, στα γιορτινά τραπέζια των Χριστουγέννων, του Πάσχα, των γάμων και άλλων εορτών.

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Αστοί

Γυναίκες

Θεριστάδες

Ιερωμένοι

Μαθητές

Μοναχοί

Ναυτικοί

Πλούσιοι

Ταχυδρόμοι

Ψήστες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

20ός-21ος αιώνας.

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Στην Τσακκίστρα και σε άλλα ορεινά χωριά έφτιαχναν τα κουπέπια με αμπελόφυλλα, ενώ στις πεδιάδες με λάχανα (σέσκουλα) (Κυπριανού 1974, 298).

Βιβλιογραφία

Κυπριανού, Χρ. Σ. (1974). «Τροφαί του χωριού Τσακκίστρα της Κύπρου», Λαογραφία, ΚΘ΄(ΧΧΙΧ).

Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Τμήμα Γεωργίας (2006). Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία.

Ερευνητής/Καταχωρητής

Βαρβάρα Γιάγκου, Δήμητρα Δημητρίου, Μαρίνα Κωνσταντίνου, Στάλω Λαζάρου

Επισυναπτόμενα Αρχεία

Διατροφική ανάλυση της συνταγής για τα Κουπέπια με λάχανο ή κληματόφυλλα (Χ. Τσάκλα, 2011)

Φωτογραφίες

Σχετικό Περιεχόμενο

Παραδοσιακές Συνταγές

ανθοί κολοκυθιάς γεμιστοί (νηστήστιμοι),οι

Νηστήσιμη παραλλαγή κυπριακών γεμιστών. Η γέμιση των ανθών έχει ως βασικό υλικό το ρύζι ή συνδυασμό ρυζιού και πουργουριού.

«Αρκολάχανα (αγριότευτλα ή αγριολάχανα)»

Τρόφιμα

αρκολάχανον,το

Άγριο χόρτο, του οποίου τα φύλλα και οι βλαστοί μαγειρεύονται μαζί με διάφορα όσπρια ή βραστά. Συλλέγεται από τον Γενάρη ως τον Απρίλη.

Ντομάτες και πιπεριές γεμιστές (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).

Παραδοσιακές Συνταγές

Γεμιστά

Αρκετά είναι τα λαχανικά που προσφέρονται για την παρασκευή του συγκεκριμένου πιάτου. Κολοκύθια, πιπεριές, αγκινάρες, ντομάτες, κρεμμύδια και μελιτζάνες αδειάζονται προσεκτικά, γεμίζονται με μείγμα…

Παραδοσιακές Συνταγές

Κολοκάσι με κουπέπια

Αφού τσιγαριστεί το κολοκάσι, προστίθενται από πάνω τα κουπέπια. Ακολουθεί το ταυτόχρονο ψήσιμό τους σε σάλτσα ντομάτας.

Παραδοσιακές Συνταγές

Κουπέπια κορνιώτικα με μανιτάρια, νηστίσιμα

"Για τη γέμιση, ψιλοκόβουμε τα μανιτάρια και το κρεμμύδι και τα ψήνουμε για λίγο με το ελαιόλαδο. Κατεβάζουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το ρύζι, το χυμό λεμονιού και τα μπαχαρικά." (Σταυρούλα…

Παραδοσιακές Συνταγές

Κουπέπια με αγκινάρες, νηστίσιμα

"Για τη γέμιση, ψιλοκόβουμε τις αγκινάρες και το κρεμμύδι και τα ψήνουμε για λίγο με το ελαιόλαδο. Κατεβάζουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το ρύζι και τις ντομάτες." (Θεογνωσία Ανδρέου, Κόρνος)

Παραδοσιακές Συνταγές

Κουπέπια με τους ανθούς

Στη συνταγή αυτή το ίδιο μείγμα από κιμά και ρύζι, που χρησιμοποιείται για την παρασκευή των κουπεπιών, τοποθετείται σε ανθούς κολοκυθιάς. Τα κουπέπια με τους ανθούς αποτελούν αγαπημένη εκδοχή…

Παραδοσιακές Συνταγές

Κουπέπια νηστίσιμα

Για την παρασκευή της νηστίσιμης γέμισης, μαζί με το ρύζι χρησιμοποιούνται διάφορα λαχανικά όπως καρότα, κολοκυθάκια, ντομάτες και κρεμμύδια, ή ακόμη και μανιταράκια.

Τρόφιμα

κουπέπιν,το

Ο ντολμάς.

Παραδοσιακές Συνταγές

Κρεμμύδια γεμιστά

Για την παρασκευή των γεμιστών κρεμμυδιών, είτε χρησιμοποιείται η ίδια γέμιση με βάση τον κιμά και το ρύζι, όπως και στα κουπέπια, ή παραλείπεται το ρύζι.