Για την παρασκευή της νηστίσιμης γέμισης, μαζί με το ρύζι χρησιμοποιούνται διάφορα λαχανικά όπως καρότα, κολοκυθάκια, ντομάτες και κρεμμύδια, ή ακόμη και μανιταράκια.
Ονομασία - Συνταγή
Ντολμαδάκια νηστίσιμα.
Εκδοχή Α΄
3 κολοκυθάκια
5 καρότα (μέτρια)
1 κουτί μανιταράκια (ολόκληρα)
Αλάτι
Πιπέρι
Δυόσμο
Κανέλα
1 κουτί ντοματοχυμό
3 ποτήρια ρύζι άσπρο
1 κρεμμύδι μεγάλο
Μαϊντανό ψιλοκομμένο
Αμπελόφυλλα ή λάχανα (όσα χρειαστούν) τα οποία ρίχνουμε σε ζεστό νερό για λίγο για να μαλακώσουν
Εκδοχή Β΄
2 καρότα
2 μικρά κολοκυθάκια
1 κρεμμύδι
Μαϊντανός (20 κλαδάκια)
1 χούφτα δυόσμο
Πιπέρι (1/2 κουταλάκι)
5-6 μανιτάρια
2 ντομάτες
2 ποτήρια ρύζι
1 ποτήρι λάδι φυτικό
1 ποτήρι νερό
½ κιλό φύλλα αμπελιού
Εκδοχή Α΄
Σε μια κατσαρόλα βάζουμε λίγο λάδι, όσο να είναι στο γύρο της κατσαρόλας.
Το βάζουμε στη φωτιά και κόβουμε το κρεμμύδι.
Στο μεταξύ καθαρίζουμε τα καρότα και τα τρίβουμε στον τρίφτη από τη χοντρή μεριά. Το ίδιο και τα κολοκυθάκια.
Τα προσθέτουμε μέσα στη κατσαρόλα με το κρεμμύδι και ανακατεύουμε.
Ακολούθως βάζουμε λίγο αλάτι, πιπέρι και κανέλα.
Ανακατεύουμε συνεχώς και βάζουμε τον ντοματοχυμό και το μαϊντανό.
Πλένουμε τα μανιταράκια καλά και τα κόβουμε σε μικρά κομματάκια.
Τα προσθέτουμε και αυτά μέσα στην κατσαρόλα μαζί με τα υπόλοιπα υλικά και ανακατεύουμε.
Στη συνέχεια προσθέτουμε το ρύζι, τα ανακατεύουμε για πέντε λεπτά και σβήνουμε τη φωτιά.
Τέλος, βάζουμε τη γέμιση σε φύλλα ή λάχανα και τα βάζουμε με τη σειρά στην κατσαρόλα.
Αφού τοποθετηθούν όλα τα κουπέπια στην κατσαρόλα, βάζουμε από πάνω ένα πιάτο λίγο μικρότερο από τη διάμετρο της κατσαρόλας, για να συγκρατεί τα κουπέπια.
Περιχύνουμε με λίγο ελαιόλαδο, ντοματοχυμό και νερό μέχρι την επιφάνεια του πιάτου. Μπορούμε, αν θέλουμε να προσθέσουμε και ένα ζωμό λαχανικών.
Τα ψήνουμε σε χαμηλή φωτιά μέχρι να απορροφήσουν το νερό τους.
(Γιώτα Κυριακίδου, 32 ετών, Κυπερούντα)
Εκδοχή Β΄
Βάζουμε τα αμπελόφυλλα σε κοχλαστό νερό για 1 λεπτό ή και λιγότερο.
Τρίβουμε σε τρίφτη τα καρότα, τα κολοκύθια και τις ντομάτες.
Ψιλοκόβουμε το κρεμμύδι και το τσιγαρίζουμε.
Σε μια κούπα βάζουμε όλα τα υλικά και προσθέτουμε το πιπέρι, τον ψιλοκομμένο δυόσμο και μαϊντανό.
Προσθέτουμε το ρύζι και ανακατεύουμε.
Παίρνουμε τα φύλλα και τα τυλίγουμε, όπως φαίνεται στη φωτογραφία πιο κάτω.
Βάζουμε τα ντολμαδάκια στην κατσαρόλα και προσθέτουμε το λάδι και το νερό.
Τα αφήνουμε να ψηθούν για 45 λεπτά, σε σιγανή φωτιά.
(Παναγιώτα Σάββα, 65 ετών από τον Άγιο Ιωάννη του Αγρού)
Τσιγάρισμα.
Ψήσιμο σε κατσαρόλα.
ΥΛΙΚΑ
3 κολοκυθάκια
5 καρότα (μέτρια)
1 κουτί μανιταράκια (ολόκληρα)
αλάτι
πιπέρι
δυόσμο
κανέλα
1 κουτί ντοματοχυμό
3 ποτήρια ρύζι άσπρο
1 κρεμμύδι μεγάλο
μαϊντανό ψιλοκομμένο
αμπελόφυλλα ή λάχανα (όσα χρειαστούν) τα οποία ρίχνουμε σε ζεστό νερό για λίγο
για να μαλακώσουν
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Σε μια κατσαρόλα βάζουμε λίγο λάδι, όσο να είναι στο γύρο της κατσαρόλας.
Το βάζουμε στη φωτιά και κόβουμε το κρεμμύδι.
Στο μεταξύ καθαρίζουμε τα καρότα και τα τρίβουμε στον τρίφτη από τη χοντρή μεριά. Το ίδιο και τα κολοκυθάκια.
Τα προσθέτουμε μέσα στη κατσαρόλα με το κρεμμύδι και ανακατεύουμε.
Ακολούθως βάζουμε λίγο αλάτι, πιπέρι και κανέλα.
Ανακατεύουμε συνεχώς και βάζουμε τον ντοματοχυμό και το μαϊντανό.
Πλένουμε τα μανιταράκια καλά και τα κόβουμε σε μικρά κομματάκια.
Τα προσθέτουμε και αυτά μέσα στην κατσαρόλα μαζί με τα υπόλοιπα υλικά και ανακατεύουμε.
Στη συνέχεια προσθέτουμε το ρύζι, τα ανακατεύουμε για πέντε λεπτά και σβήνουμε τη φωτιά.
Τέλος βάζουμε τη γέμιση σε φύλλα ή λάχανα και τα βάζουμε με τη σειρά στην κατσαρόλα.
Αφού τοποθετηθούν όλα τα κουπέπια στην κατσαρόλα, βάζουμε από πάνω ένα πιάτο λίγο μικρότερο από τη διάμετρο της κατσαρόλας, για να συγκρατεί τα κουπέπια.
Περιχύνουμε με λίγο ελαιόλαδο, ντοματοχυμό και νερό μέχρι την επιφάνεια του πιάτου. Μπορούμε, αν θέλουμε να προσθέσουμε και ένα ζωμό λαχανικών.
Τα ψήνουμε σε χαμηλή φωτιά μέχρι να απορροφήσουν το νερό τους.
Γιώτα Κυριακίδου
32 ετών
Κυπερούντα
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Κατανάλωση σε περιόδους νηστείας.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Ενδιαφέρον άρθρο για τις πολιτιστικες διαφοροποιήσεις στη συνταγή των ντολμάδων: http://en.wikipedia.org/wiki/Dolma
Προφορικές μαρτυρίες:
Γιώτα Κυριακίδου, 32 ετών, Κυπερούντα (βλ. Κούρρη, Π. και Λαζάρου, Σ. (επιμ.) (2007). Παραδοσιακές συνταγές του χωριού Κυπερούντα, Αδημοσίευτα στοιχεία).
Παναγιώτα Σάββα, 65 ετών από τον Άγιο Ιωάννη του Αγρού. Καταγραφή: Έλενα Σάββα, Οκτώβρης 2010.
Διαδικτυακή πηγή:
http://en.wikipedia.org/wiki/Dolma
Στάλω Λαζάρου, Έλενα Σάββα