«Τσιππόπιττα»
Πηγή: Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής - Μαγειρεύω Κυπριακά 2015
Οι τσιππόπιττες, εξαιρετικά μυρωδάτες πίτες, φτιάχνονταν την περίοδο της Απόκρεω και κατά τις Σήκωσες.
Ονομασία - Συνταγή
Πρόκειται για πίτες με το καϊμάκι του γάλακτος, δηλαδή την κρέμα που σχηματίζεται στην επιφάνεια του αρμεγμένου γάλακτος.
Η τσίππα είναι η κρούστα που κάνει το βρασμένο αιγοπρόβειο γάλα όταν μείνει κάποιες ώρες ξεσκέπαστο.
Εκδοχή Α΄:
Για τη ζύμη:
8 φλιτζάνια αλεύρι
λίγο αλάτι
νερό για ζύμωμα
αμυγδαλόψιχα αλεσμένη
τσίππα από το γάλα (ανθόγαλα)
κανέλα χοντροκοπανισμένη
Για το σιρόπι:
4 φλιτζάνια ζάχαρη
3 φλιτζάνια νερό
λίγο χυμό λεμονιού
Εκδοχή Β΄
Για τη ζύμη:
4 ποτήρια αλεύρι φαρίνα
½ ποτήρι λάδι
1 κουταλάκι χυμό λεμονιού
λίγο αλάτι
χλιαρό νερό
Για τη γέμιση:
2 ποτήρια τσίππα από γάλα (βούτυρο από το γάλα)
1 κουταλάκι κανέλα αλεσμένη
½ ποτήρι ζάχαρη
Για το σιρόπι:
2 ποτήρια ζάχαρη
1 ½ ποτήρι νερό
1 ξυλάκι κανέλα
1 κουταλάκι χυμό λεμονιού
Εκδοχή Α΄:
Αφού ζυμώσουμε τη ζύμη, ανοίγουμε μεγάλο φύλλο και το αλείφουμε με τσίππαν ανακατεμένη με κανέλα και λίγη ζάχαρη.
Πασπαλίζουμε, αν θέλουμε, με αμυγδαλόψιχα.
Τυλίγουμε το φύλλο να γίνει ρολό και αφού το στρίψουμε, το βάζουμε κυκλικά σε ταψί.
Το ψήνουμε σε δυνατό φούρνο, μέχρι να ροδοκοκκινίσει.
Προσθέτουμε το σιρόπι και βάζουμε για ακόμα 5 λεπτά στον φούρνο.
Εάν θέλουμε, τη σερβίρουμε μόνο πασπαλισμένη με ζάχαρη (Υπουργείο Γεωργίας 2010, Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, 56).
Εκδοχή Β΄:
Βάζουμε το αλεύρι φαρίνα, το λάδι, τον χυμό λεμονιού, λίγο αλάτι και λίγο χλιαρό νερό σε μια λεκάνη και τα ανακατεύουμε. Αφήνουμε τη ζύμη να ξεκουραστεί.
Κτυπάμε τα δύο ποτήρια τσίππα, για να μαλακώσει, και ρίχνουμε τη ζάχαρη και την αλεσμένη κανέλα.
Ανοίγουμε λεπτό φύλλο και απλώνουμε επάνω την τσίππαν.
Τυλίγουμε το φύλλο σε ρολό και τοποθετούμε σε ταψί. Τα πατάμε λίγο από πάνω για να ενωθούν τα κομμάτια.
Αλείφουμε την πίτα μας με λίγη τσίππαν. Την πασπαλίζουμε με κανέλα και λίγη ζάχαρη.
Προθερμαίνουμε τον φούρνο μας για είκοσι λεπτά. Ψήνουμε τη τσιππόπιττά μας σε μέτριο φούρνο για σαράντα λεπτά.
Όταν ψηθεί, την περιχύνουμε με σιρόπι και την πασπαλίζουμε με αμύγδαλα ή καρύδια. Περιχύνουμε το ζεστό σιρόπι όταν η πίτα μας κρυώσει (Προφ. μαρτυρία: Γεωργία Κύρου, 45 ετών, Περβόλια - Λάρνακα).
ψησίμο σε φούρνο
σιρόπιασμα
Για μια παραλλαγή της πίτας, αλείφουμε με φρέσκο βούτυρο ή φυτικό αντί για τσίππαν (Υπουργείο Γεωργίας 2010, Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, 56).
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Η τσίππα ήταν πιο λιπαρή την περίοδο που τα ζώα γεννούσαν (Ηγουμενίδου-Ριζοπούλου 2008, «Τα γαλακτοκομικά προϊόντα»).
Συνήθιζαν να παρασκευάζουν τσιππόπιταν όταν άναβαν το φούρνο. Οταν έψηναν την πίττα αυτή, μύριζε πολύ ωραία. Στο χωριό Περιστερωνοπηγή την έτρωγαν στα χωράφια μαζί με τους θεριστές, την περίοδο του θερισμού (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 272-273).
Οι τσιππόπιττες φτιάχνονταν την περίοδο της Απόκρεω και κατά τις Σήκωσες.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.
Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου Ε. (2008), «Τα γαλακτοκομικά προϊόντα στον ετήσιο κύκλο της παραδοσιακής ζωής στην Κύπρο», Η ιστορία του ελληνικού γάλακτος και των προϊόντων του (1ο Τριήμερο Εργασίας, Ξάνθη, 7-9 Οκτωβρίου 2005), Καλαντζόπουλος Γ. (επιμ.), Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Αθήνα, 401-423.
Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Τμήμα Γεωργίας (2010), Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία.
Προφ. μαρτυρία:
Γεωργία Κύρου, 45 ετών, Περβόλια - Λάρνακα. Καταγραφή: Έλενα Σάββα, Οκτώβρης 2010.
Πηγή φωτογραφίας:
«Τσιππόπιττα» (Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής - Μαγειρεύω Κυπριακά 2015)
Βαρβάρα Γιάγκου, Δήμητρα Δημητρίου, Έλενα Σάββα / Μαρίνα Κωνσταντίνου, Αργυρώ Ξενοφώντος
Ετοιμάζουμε την τσίππα (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Βουτυρώνουμε το ταψί μας (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Ανοίγουμε φύλλο (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Αλείφουμε με την τσίππα (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Καλύπτουμε καλά όλη την επιφάνεια του φύλλου (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Πασπαλίζουμε με κανέλα (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Τυλίγουμε το φύλλο σε ρολό (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Το στρίβουμε (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Το τοποθετούμε κυκλικά στο ταψί μας (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Αλείφουμε την επιφάνεια της πίτας μας με λίγη τσίππα (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Ψήνουμε στο φούρνο μέχρι να ροδοκοκκινίσει (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Προσθέτουμε το σιρόπι (Μαγειρεύω Κυπριακά 2014).
Πηγή: Δημήτρης Χήρας.
Τσιππόπιττα, Λευκωσία 2014.
Πηγή: Μαρκέλλα Καλλή.
Τσιππόπιττα πασπαλισμένη με κούννες αμυγδάλου.
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Συσκευασμένη τσιππόπιττα εμπορίου.
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Τσιππόπιττα κομμένη για σερβίρισμα (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
© Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής.
Παραδοσιακές Συνταγές
Αναρόκρεμα με χαρουπόμελο
Επιδόρπιο βασισμένο σε μια σύγχρονη συνταγή, που διασκευάζει κλασικές εκδοχές της κρέμας με μυζήθρα ενισχύοντας το τοπικό στοιχείο μέσα από τη χρήση του χαρουπόμελου.
Παραδοσιακές Συνταγές
Αναρόπιττα
Γλυκιά πίτα με γέμιση από μυζήθρα. Σε ορισμένες παραλλαγές περιχύνεται με σιρόπι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Αναρόπιττα αλμυρή
Πίτα με γέμιση από μείγμα αναρής και χαλουμιού, δύο χαρακτηριστικών κυπριακών τυριών.
Παραδοσιακές Συνταγές
γαλατοπούρεκκον,το
Αγαπημένο σιροπιαστό γλυκό ταψιού, με φύλλα μπακλαβά και κρέμα στο κέντρο. Απαντάται επίσης και σε άλλες κουζίνες της Ανατολικής Μεσογείου, απ' όπου και υιοθετήθηκε στην Κύπρο στα νεότερα χρόνια.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ελιόπιττες ή ελιωτές
Συχνά οι ελιόπιττες έχουν τη μορφή μικρής στρογγυλής πίτας και περιέχουν ολόκληρες ελιές. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να είναι ζυμωμένες με κομμάτια ελιών, κρεμμύδι και κόλιανδρο/δυόσμο, ή να είναι…
Παραδοσιακές Συνταγές
Κατεΐφι
Δημοφιλές επιδόρπιο ανατολίτικης προέλευσης, που ενσωματώθηκε στην κυπριακή κουζίνα. Η συνταγή προέρχεται από τη Λεμεσό.
Παραδοσιακές Συνταγές
Κατεΐφι με τυρί και σιρόπι
Παραλλαγή του γνωστού κανταϊφιού, στην οποία το φύλλο τοποθετείται στο ταψί σε δύο στρώσεις, ενώ στο ενδιάμεσο παρεμβάλλεται τυρί. Το κυπριακό στοιχείο της συνταγής εντοπίζεται στη χρήση της αναρής (…
Παραδοσιακές Συνταγές
καττιμέριν τυλιχτό,το
Σιροπιαστό επιδόρπιο. Η ζύμη αλείφεται πρώτα με λάδι και μείγμα από κανέλα, αμύγδαλα και ζάχαρη και, στη συνέχεια, τυλίγεται σε ρολό, στρίβεται και τοποθετείται στο ταψί κυκλικά, παίρνοντας το…
Παραδοσιακές Συνταγές
καττιμέριν,το
"Πιάνω το φύλλο 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι φέρνω το στην άλλη πλευρά, έτσι ώστε να γίνει μια τετράγωνη πιττούλα. Βάλλω το τηγάνι πάνω στο γκάζι με λίγο φυστικέλαιο. Όταν βράσει, ρίχνω το μέσα μια 'πού…
Παραδοσιακές Συνταγές
κολοκωτές μαραθεύτικες,οι
Ιδιαίτερη παραλλαγή ενός γνωστού και αγαπημένου κυπριακού εδέσματος με κολοκύθι. Στη Μαραθάσα, οι κολοκωτές ήταν συνήθως αλμυρές.
Παραδοσιακές Συνταγές
Κρέμα με γάλα της κατσίκας
Η διεθνώς γνωστή κρέμα ζαχαροπλαστικής (patisserie), με βασικά συστατικά το γάλα, τη ζάχαρη και τα αυγά, προσαρμόζεται στην κυπριακή κουζίνα με τη χρήση του κατσικίσιου γάλακτος.
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαδόπιττα ή πίττα τυλιχτή
Η συνταγή προέρχεται από τον Άγιο Αμβρόσιο Κερύνειας, όπου φτιαχνόταν ολόχρονα και αποκλειστικά με ελαιόλαδο τοπικής παραγωγής.
Παραδοσιακές Συνταγές
Λυτρατζιένες με νορό
Συνταγή από το Ριζοκάρπασο. Για την παρασκευή της ζύμης για τις πίτες, το αλεύρι ζυμώνεται με τυρόγαλο, αλάτι και λάδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με τσίππα
"Το φαγητό αυτό το φτιάχναμε τον χειμώνα που είχαμε τσίππα από το γάλα του προβάτου. [...] Από τον Γενάρη και για 4 μήνες που μπορούσαμε να φτιάξουμε τσίππα, τρώγαμε το φαγητό αυτό μέχρι και 2 φορές…
Τρόφιμα
πισ̆ί(δ)ες (πισί(δ)ες),οι
Οι πισ̆ίες σερβίρονταν με ζάχαρη, με μέλι ή με χαρουπόμελο. Ήταν ένα συνηθισμένο παρασκεύασμα από ζυμάρι που παρασκευαζόταν σε πολλές περιστάσεις. Παρασκευάζονταν ως δώρο προς τη λεχώνα μετά…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πισίες Βουνιού Λεμεσού
"Στα παλιά χρόνια όταν επαντρεύκετουν η νύφη τζ' ο γαμπρός, η κουμέρα τζιαι η μάνα της νύφης έκαμναν πισίες για να τραττάρουν τους καλεσμένους που ήρταν να ευχηθούν στο αντρόυνο. Παλιά ο γάμος…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πισίες ή πισιήδες
Το φύλλο για τις πίτες πασπαλίζεται με κανέλα και χοντροαλεσμένα αμύγδαλα και τυλίγεται σε μακρύ ρολό. Στη συνέχεια, μικρά κομματάκια του ρολού επιπεδοποιούνται και σχηματίζουν τις στρογγυλές…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πισίες μαραθεύτικες
Στη Μαραθάσα οι τηγανητές πισίες σερβίρονται με μέλι ή έψημα (πετιμέζι).
Παραδοσιακές Συνταγές
Πισίες Ριζοκαρπάσου
Σ' αυτή την παραλλαγή των πισίων από το Ριζοκάρπασο, οι πίτες ανοίγονται σε μέγεθος πιάτου, τηγανίζονται και πασπαλίζονται με ζάχαρη ή μέλι. Διπλώνονται 2-3 φορές ή τυλίγονται σε ρολό.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πίττα της σάτζιης με γαλατόκρεμα και γλυκά του κουταλιού
Σε αυτή τη σύγχρονη διασκευή της συνταγής για πίττες της σάτζιης επιχειρούνται νέοι γευστικοί συνδυασμοί, που δεν ξεφεύγουν ωστόσο από τη γνωστή παλέτα γεύσεων της κυπριακής παραδοσιακής κουζίνας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πούλλες
Η ζύμη ανοίγεται σε φύλλο, καλύπτεται με λάδι, ζάχαρη και κανέλα, τυλίγεται και στρίβεται. Ακολούθως, οι πίτες ψήνονται στο φούρνο. Το γλυκό αυτό συνηθιζόταν παλαιότερα σε περιόδους νηστείας και η…
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με αναρήν,τα
"Σε μια μεγάλη λεκάνη βάζω αναρήν ανάλατη. Προσθέτω την κανέλα, τη ζάχαρη και ροδόσταγμα (λίγο, διότι, όταν βάλεις πολύ, πικρίζει). Αφού προσθέσουμε όλα τα υλικά, λειώνουμε την αναρή με το πιρούνι" (…
Παραδοσιακές Συνταγές
Ππακλαβάς
Συνταγή για ένα γλυκό έδεσμα χαρακτηριστικό της ανατολίτικης κουζίνας, που αγαπιέται πολύ και στην Κύπρο.
Παραδοσιακές Συνταγές
Στριφτάρια με τασιή και αμύγδαλα
Η ταχινόπιτα είναι ένα γλυκό κυπριακό έδεσμα αγαπητό σε πολλούς. Αυτή η συνταγή αφορά, ωστόσο, μια διαφορετική, πιο σύγχρονη εκδοχή της. Έχει λίγα και απλά υλικά και είναι αρκετά εύκολη στην…
Παραδοσιακές Συνταγές
Τρυπητές
Παλιότερα χρησιμοποιούσαν για τη συνταγή αυτή προζύμι και έψηναν τις τρυπητές στη γάστρα, μια λεπτή πέτρα την οποία τοποθετούσαν πάνω στη φωτιά με τα ξύλα. Η συνταγή προέρχεται από τον Κάθηκα της…
Παραδοσιακές Συνταγές
Τυλιxτά με αναρή
"... βάζουμε στην άκρη του φύλλου ένα κουτάλι γέμιση περίπου. Τυλίγουμε σε ρολό αφού διπλώσουμε τις άκρες για να μη βγαίνει η γέμιση έξω..." (Σωτήρα Ελευθερίου, Κυπερούντα)
Παραδοσιακές Συνταγές
Τυλιχτή με σύκα παστά
Η τυλιχτή, σιροπιαστή πίτα είναι αρκετά διαδεδομένη στην κυπριακή κουζίνα και απαντάται με πολλές παραλλαγές, κυρίως όσον αφορά τη γέμισή της. Αυτή η σύγχρονη συνταγή δημιουργεί μια νέα παραλλαγή του…
Παραδοσιακές Συνταγές
Φλαουνόπιττα
Η συνταγή, που εμφανίστηκε στα νεότερα χρόνια, περιλαμβάνει αρκετά από τα συστατικά των φλαούνων, γνωστών κυπριακών αρτοσκευασμάτων του Πάσχα. Έτσι, το εναλλακτικό αυτό είδος κέικ θυμίζει γευστικά…
Παραδοσιακές Συνταγές
Φυλλωτά με σιρόπι
Τα φυλλωτά έχουν το σχήμα φακέλου και φτιάχνονται από φύλλο ζύμης, που αλείφεται με λάδι και πασπαλίζεται με ζάχαρη και κανέλα. Η συνταγή προέρχεται από τον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας.