μακαρόνια ροανάτα ή κουλλουρωτά,τα
Λεπτά μακαρόνια.
Ονομασία - Προέλευση
Πρόκειται για μακαρόνια που έμοιαζαν με τα σημερινά σπαγγέτι.
ΕΤΥΜ. Από το νήμα της ροδάνης, που είναι λεπτό, ευλίγιστο, επίμηκες (Πέτρο-Ποιητού 2013, λήμμα Ροβανάτα ή Ροδανάτα, 126).
Τα μακαρόνια αυτά ονομάζονταν κουλλουρωτά επειδή για την παρασκευή τους έτριβαν το ζυμάρι με τα δάκτυλα, έτσι ώστε μακρόστενες λωρίδες ζυμαριού να σχηματιστούν. Ακόμα, ονομάζονταν τριφτά, κοφτά, κορασίσιμα και σκουλουκωτά (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 262).
Τα μακαρόνια παρασκευάζονταν με σκληρό σιτάρι. Οι νοικοκυρές αφού έφτιαχναν το ζυμάρι με αλεύρι, νερό και λίγο λάδι, το έτριβαν μέχρι να πάρει κουλουριαστό σχήμα. Στη συνέχεια, το έκοβαν σε μικρότερα κομμάτια (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 260).
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Τα μακαρόνια παρασκευάζονταν κυρίως τους θερινούς μήνες, κατά τη διάρκεια του θερισμού (Κυπριανού 1992, 69). Όπως αναφέρει ο Ανδρέας Προδρόμου, η παρασκευή του ζυμαριού για τα μακαρόνια ήταν τέχνη, αφού έπρεπε να πλάθεται εύκολα. Συνήθως, η διαδικασία αυτή λάμβανε χώρα τα βράδια σε φιλικές ή συγγενικές συγκεντρώσεις των γυναικών με κουβεντούλα (Προδρόμου 1982, 134). Αφού τα έκοβαν, τα τοποθετούσαν σε τσέστον και τα αποξήραιναν στον ήλιο. Με τον τρόπο αυτό τα κατανάλωναν όλο τον χρόνο (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 260). Συνήθιζαν να τα καταναλώνουν βραστά με βούτυρο ή/και λίπος από χοίρο. Τα σέρβιραν με τρίμμαν συνήθως χαλλούμιν ή αναρή και δυόσμο (Κυθρεώτης 1978, 15).
Τα κουλλουρωτά μακαρόνια δεν χρησιμοποιούνταν σε κάποια εορταστική περίσταση.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Κυθρεώτης Ι. (1978), «Κυπριακά Ζυμαρικά», Λαογραφική Κύπρος 8,22, 15-16.
Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.
Κυπριανού Π. Χρ. (1992), «Λαογραφικά του Παλαίκυθρου», Λαογραφική Κύπρος 42 (παράρτημα), 1-101.
Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.
Προδρόμου Α. (1982), «Παρασκευάσματα από σιτάρι», Λαογραφική Κύπρος 12,32, 133-134.
Δήμητρα Δημητρίου, Αργυρώ Ξενοφώντος, Τόνια Ιωακείμ
Τρόφιμα
αλεύριν,το
Το αλεύρι αποτελεί διαχρονικά τη βασική πρώτη ύλη για την παρασκευή των διαφόρων ζυμωμάτων, με κυριότερο το ψωμί.
Παραδοσιακές Συνταγές
καττούες του φούρνου,οι
Συνταγή των νεότερων χρόνων από το Κούρδαλι της ορεινής επαρχίας Λευκωσίας. Αφού βράσουν ελαφρά σε κατσαρόλα, τα μακαρόνια ψήνονται στον φούρνο, σε μείγμα με αβγά, γάλα, χαλλούμιν και δυόσμο.
Παραδοσιακές Συνταγές
κουρτουλλόπορτος,ο
Συνταγή από το Ριζοκάρπασο. Ο κουρτουλλόπορτος παρασκευάζεται από αλεύρι ζυμωμένο με νερό. Ψήνεται σε μείγμα από νερό και αλάτι, οπότε και προστίθενται στο φαγητό τηγανισμένα ψωμάκια. Εναλλακτικά, ο…
Παραδοσιακές Συνταγές
Κριθαράκι με κιμά
Το κριθαράκι οφείλει την ονομασία του στο σχήμα του, που μοιάζει με καρπό κριθαριού. Συνήθως συνδυάζεται με κιμά, και σερβίρεται με τριμμένο χαλλούμι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Μακαρόνια του σιερκού
"Όταν είναι έτοιμο το ζυμάρι μας, κόβουμε ένα κομμάτι μικρό και το τρίβουμε με τα χέρια μας, έτσι ώστε να βγουν μικρά κομματάκια (μακριά και λεπτά)." (Χριστιάνα Σταύρου, Αγία Φύλα)
Παραδοσιακές Συνταγές
μακαρόνια του φούρνου,τα
"Μέσα στο ταψί βάζουμε τα μακαρόνια και από πάνω τον κιμά. Στο τέλος, προσθέτουμε την κρέμα. Από πάνω ρίχνουμε λίγη αναρή τριμμένη" (Προφ. μαρτυρια: Παναγιώτα Σάββα, Άγιος Ιωάννης Αγρού - Λεμεσός).
Τεχνικές Παραγωγής
μακαρόνια τρυπητά (με σκλινίτζ̆ιν),τα
Το σκλινίτζιν είναι λεπτό καλαμοειδές άκρο από τοπικούς θάμνους και στη συγκεκριμένη συνταγή χρησιμοποιείται για την παρασκευή μακαρονιών με τρύπα στη μέση.
Παραδοσιακές Συνταγές
μακαρόνια χωρκάτικα με αρνί,τα
Το αρνί τσιγαρίζεται ελαφρά και ψήνεται με βράσιμο σε νερό. Στη συνέχεια, τα χωριάτικα μακαρόνια ψήνονται στον ζωμό του.
Παραδοσιακές Συνταγές
ραβ(κ)ιόλες κορνιώτικες με αναρή,οι
Σ' αυτή την τοπική παραλλαγή της συνταγής για ραβιόλες, η αναρή αντικαθιστά το χαλούμι ως βάση της γέμισης, ενώ η ζάχαρη δίνει στα ζυμαρικά ελαφρά γλυκιά γεύση.
Παραδοσιακές Συνταγές
ραβιόλες,οι
Πολύ εύγευστα ζυμαρικά, που ψήνονται σε ζωμό κοτόπουλου και σερβίρονται με μπόλικο τρίμμα χαλλουμιού και δυόσμου.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ρεβίθια με ζυμαρικά
Φαγητό που συνδυάζει δημιουργικά όσπρια και ζυμαρικά, με πλούσια αρώματα από την προσθήκη μαϊντανού, ρίγανης και δεντρολίβανου.
Τρόφιμα
Τουμάτσια
Τα συγκεκριμένα ζυμαρικά τα διέκριναν σε μεγάλα τετράγωνα κομμάτια, τα τουμάτσια ή λαζάνια, και σε μικρότερα τετράγωνα, οπότε τα έλεγαν τουμακκούθκια ή λαζανούθκια.
Παραδοσιακές Συνταγές
Τουμάτσια
Κυπριακή εκδοχή για λαζάνια. Τα τουμάτσια ψήνονται σε ζωμό κότας και σερβίρονται με τρίμμα από αναρή (μυζήθρα) ή χαλλούμι. Εναλλακτικά, βράζονται σε νερό και σερβίρονται σαν σούπα, αφού προστεθούν…
Παραδοσιακές Συνταγές
Τριν - Γαλότριν
Όσοι το επιθυμούν μπορούν να προσθέσουν ζάχαρη, κανέλα και ροδόσταγμα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια με κοφτό μακαρονάκι
Ο συνδυασμός ζυμαρικών και οσπρίων δεν είναι ασυνήθιστος για την κυπριακή κουζίνα, και η συνταγή αυτή αποτελεί ένα καλό παράδειγμα!
Παραδοσιακές Συνταγές
φιδές στο σ̆έριν (σέριν),το
"Παίρνουμε λίγο-λίγο ζυμάρι και το πλάθουμε με το χέρι μας μέχρι να γίνει λεπτό. Το κόβουμε σε μικρά κομματάκια" (Προφ. μαρτυρία: Αθηνά Καμίντζη, 45 ετών, Κυπερούντα - Λεμεσός, στις Κουρρή και…