«Μολόχα»
Πηγή: Καντζηλάρης 2007, 275
Είδος μαλάχης, αυτοφυούς εδώδιμου χόρτου, Malva parviflora.
Ονομασία - Προέλευση
Πρόκειται για είδος μαλάχης, αυτοφυούς εδώδιμου χόρτου.
Επιστημονική ονομασία: Malva (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα μολόχα,η, 180) - Μαλάχη η μικρανθής (Malva parviflora) (Βικιπαίδεια. Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια, «Μολόχα»)
πληθ. οι μολόσες (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα μολόχα,η, 180)
Βράζεται μόνη της και τρώγεται με λαδολέμονο ή μαγείρευεται με διάφορα όσπρια. Μαζεύεται από τον Γενάρη μέχρι τον Απρίλιο (Καντζηλάρης 2007, 265).
Στο Παλαιχώρι έβραζαν τη μολόχα και πρόσθεταν λίγο λάδι και αλεύρι. Την έβαζαν επίσης στα όσπρια (Ψιλλίτα-Ιωάννου 2010, 59).
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Οι μολόσ̆ες τρώγονται μαγειρεμένες ως σούπα. Συχνά όταν το στέλεχός τους είναι χοντρό, τηγανίζονται.
Τις επιζητούσαν ιδιαίτερα οι πτωχοί χωρικοί (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα μολόχα,η, 180).
Το συγκεκριμένο φυτό περιέχει χολίνη, ταννίνη, ρητίνη, οξαλικό ασβέστιο, βιταμίνη Α, Β1, Β2, Ο και ανόργανα άλατα. Χρησιμοποιείται από τις βιομηχανίες φαρμάκων για διάφορες ασθένειες, εσωτερικές και δερματικές. Βοηθά στη θεραπεία των βρογχικών, του βήχα, των φλεγμάτων, της λαρυγγίτιδας, της φαρυγγίτιδας και του βραχνιάσματος. Κάνει καλό στη γαστρίτιδα, στη δυσκοιλιότητα, στην κυστίτιδα, στους κολικούς των εντέρων και ευκολύνει τις κενώσεις. Καθαρίζει το συκώτι και αυξάνει το γάλα στις λεχώνες (Καντζηλάρης 2007, 265).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Οι μολόχες φαίνεται ότι έχουν και θεραπευτικές ιδιότητες διότι όταν τα παιδιά τσιμπηθούν από τις τσουκνίδες έτριβαν το προσβληθέν μέρος με αυτές λέγοντας «έμπα μολόχα, έβγα τσικνίθθα» (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα μολόχα,η, 180).
Καντζηλάρης Γ. (2007), Το Καϊμακλί μέσα από το πέρασμα του χρόνου, Έκδοση Νέας Συνεργατικής Πιστωτικής Εταιρείας Καϊμακλίου, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Ψιλλίτα-Ιωάννου Π. (2010), Παλαιχώρι: Ιστορία και Πολιτισμός, Πλατύπους Εκδοτική, Αθήνα.
Διαδικτυακή πηγή:
Βικιπαίδεια. Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια, «Μολόχα», https://el.wikipedia.org/wiki/Μολόχα.
Πηγή φωτογραφίας:
«Μολόχα» (Καντζηλάρης 2007, 275)
Στάλω Λαζάρου, Ελένη Χρίστου, Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος
Σιτηρέσιο
Λαχανικά και άγρια χόρτα στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1894
Στο περιηγητικό κείμενο της Ρίχτερ γίνεται αναφορά για το πώς μαγειρεύονται και τρώγονται τα διάφορα λαχανικά και άγρια χόρτα...
Παραδοσιακές Συνταγές
Μολόσιες βραστές
"Καθαρίζουμε τις μολόχες από τα φύλλα και αφήνουμε μόνον τους μικρούς βλαστούς και τα τρυφερά στελέχη. Ακολούθως τις κόβουμε σε κομμάτια..." (Ξενοφώντας Λαζάρου, Πολιτικό Λευκωσίας)
Παραδοσιακές Συνταγές
Μολόσιες με αυγόξιδο
Αφού τσιγαριστούν ελαφρά, οι μολόσιες ψήνονται σε μείγμα από κτυπημένα αυγά και λίγο ξίδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Μολόσιες με ρύζι
"Τηγανίζουμε ελαφρά το κρεμμύδι στο λάδι. Ρίχνουμε το νερό, τις μολόχες, το αλάτι και την σάρζα." (Μέλανη Μιχαηλίδη, Ασγάτα, Λεμεσός)
Παραδοσιακές Συνταγές
Μολόσιες με σκόρδο
"Όταν ροδοκοκκινίσει ο σκόρδος προσθέτουμε τις μολόχες, το αλάτι και μισό φλιτζάνι (τσαγιού) νερό απ' αυτό που είχαμε βράσει τις μολόχες." (Άννα Σεργίου, Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια μαειρευτά με μολόσιες, αλατούνες τζαι τεράτσι λουκάνικο
Συνταγή βασισμένη σε υλικά της παραδοσιακής κυπριακής κουζίνας, που συνδυάζονται με ένα πρωτότυπο τρόπο. Τα όσπρια, τα χόρτα και το λουκάνικο ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας με κρεμμύδι.
Τρόφιμα
Χορταρικά κάμπου
Χόρτα του κάμπου ή του βουνού Αναφορά στα ακόλουθα: «χωστές», ραδίκια, «βουλιά», «γαλατούνες» «τρισατσίες», «πίγκαλλους» ή «πάγκαλλους», «τσακρίθκια» (στρουθκιά), «καυκαρούες» (…