αμπελοπούλ(λ)ια ξιδάτα,τα

«Αμπελοπούλια»
«Αμπελοπούλια»

Αγαπημένο έδεσμα του παρελθόντος. Σερβίρονταν συνήθως ξιδάτα ή βραστά.

** Τα αμπελοπούλια είναι αυστηρά προστατευόμενο είδος άγριων πτηνών στην Κύπρο.Η θανάτωση/το κυνήγι και η κατοχή/κατανάλωσή τους απαγορεύονται.

Ονομασία - Συνταγή
Κυπριακή Ονομασία
αμπελοπούλ(λ)ια ξιδάτα
Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Τα αμπελοπούλια ξιδάτα είναι είδος μικρών αποδημητικών πουλιών, διατηρημένων σε ξίδι.

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Η κοινή μορφή του ονόματος των εν λόγω πτηνών είναι αμπελοπούλλιν ή αμπεροπούλλιν στην περιοχή Αμμοχώστου, πληθ. αμπελοπούλ(λ)ια, υποκ. αμπελοπουλλού(δ)ιν. Η κοινή κυπριακή ονομασία τους οφείλεται στο ότι αναζητούν τροφή στους αμπελώνες (Νικολάου-Κονναρή 2008).

Υλικά Συνταγής

αμπελοπούλια
2 ποτήρια ξίδι
½ ποτήρι αλάτι

Εκτέλεση Συνταγής

Καθαρίζουμε και πλένουμε τα αμπελοπούλια.
Βάζουμε σε μια μπουκάλα το ξίδι και το αλάτι.
Βράζουμε σε μια κατσαρόλα τα αμπελοπούλια και τα προσθέτουμε στην μπουκάλα.
Αφήνουμε τα αμπελοπούλια στο ξίδι για 2-3 βδομάδες (Προφ. μαρτυρία: Ευρυδίκη Κυριάκου, Κυπερούντα - Λεμεσός, στις Κούρρη και Λαζάρου 2007, αδημοσίευτα στοιχεία).

Μέθοδος Μαγειρέματος

βράσιμο
διατήρηση σε ξίδι

Χρονολογία
19ος - 21ος αι.
Συμπληρωματικά Στοιχεία

Η παγίδευση και εμπορία άγριων πτηνών απαγορεύονται από το 1974, μέσω των άρθρων 10, 14 και 15 του «περί Προστασίας και Αναπτύξεως Θηραμάτων και Άγριων Πτηνών Νόμου του 1974 (39/1974)».
Η θανάτωση/το κυνήγι και η κατοχή/κατανάλωση αμπελοπουλιών απαγορεύονται από το 1988, οπότε η Κυπριακή Δημοκρατία επικύρωσε τη «Σύμβαση της Βέρνης για τη Διατήρηση της Ευρωπαϊκής Άγριας Ζωής και των Φυσικών Οικοτόπων», την οποία είχε ήδη υπογράψει από το 1979.
Συγκεκριμένα, το αμπελοπούλι συγκαταλέγεται στο «Παράρτημα II» των «Άυστηρώς Προστατευμένων Ειδών Πανίδας – Πτηνά» του «περί της Συμβάσεως διά την Διατήρηση της Ευρωπαϊκής Άγριας Ζωής και των Φυσικών Οικοτόπων (Κυρωτικού) Νόμου του 1988 (24/1988)».
Στη συνέχεια, η κυπριακή νομοθεσία εναρμονίστηκε με την «Κοινοτική Οδηγία 2009/147/ΕΚ περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών (πρώην Οδηγία 79/409/ΕΟΚ)», οπότε η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε τον «περί Προστασίας και Διαχείρισης των Άγριων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμο Ν.152(I)/2003».
Τέλος, τον Ιούλιο του 2011, ως αποτέλεσμα του «1ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Κατά της Παράνομης Θανάτωσης Πουλιών» που διεξήχθηκε στην Κύπρο, το Υπουργείο Εσωτερικών και η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας υιοθέτησαν την «Διακήρυξη της Λάρνακας», η οποία προβλέπει την ανάληψη και εφαρμογή μίας πολιτικής «μηδενικής ανοχής» ενάντια στην παράνομη θανάτωση πουλιών (Nea Ammochostos... τα πάντα για την Αμμόχωστο!, «Αμπελοπούλια. Η μαύρη αγορά, ο τζίρος εκατομμυρίων και οι κυρώσεις», http://neammochostos.com/ampelopoulia-i-mavri-agora-o-tziros-ekatommirion-ke-i-evr-kirosis/).


** Για τα αμπελοπούλ(λ)ια γενικά, βλ. λήμμα αμπελοπούλ(λ)ιν,το στην κατηγορία Τρόφιμα.

Βιβλιογραφία

Κούρρη Π. και Λαζάρου Σ. (επιμ.) (2007), Παραδοσιακές συνταγές του χωριού Κυπερούντα (αδημοσίευτα στοιχεία).

Νικολάου-Κονναρή Α. (2008), «Περί αμπελοπουλιών ή ένα παραδοσιακό κυπριακό έδεσμα στα ξόβεργα της ιστορίας», Encarnacion Motos Guirao and Moschos Morfakidis Filactos (εκδ.), Polyptychon/Πολύπτυχον. Homenaje a Ioannis Hassiotis/Αφιέρωμα στον Ιωάννη Χασιώτη, Centro de Estudios Bizantinos, Neogriegos y Chipriotas, Granada, 469-484.


Διαδικτυακή πηγή:

Nea Ammochostos... τα πάντα για την Αμμόχωστο!, «Αμπελοπούλια. Η μαύρη αγορά, ο τζίρος εκατομμυρίων και οι κυρώσεις», http://neammochostos.com/ampelopoulia-i-mavri-agora-o-tziros-ekatommirion-ke-i-evr-kirosis/


Πηγή φωτογραφίας:

«Αμπελοπούλια» (Γ. Γρούτας)

Ερευνητής/Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Σχετικό Περιεχόμενο
«Αμπελοπούλιν»
Τρόφιμα
αμπελοπούλ(λ)ιν,το

Τα αμπελοπούλια είναι αυστηρά προστατευόμενο είδος άγριων πτηνών στην Κύπρο.Η θανάτωση / το κυνήγι και η κατοχή / κατανάλωση αμπελοπουλιών απαγορεύονται.

«Αγριόχοιρος»
Τρόφιμα
αρκόσ̆οιρος (αρκόσιοιρος),ο

"Μια από τις δοκιμασίες που οι δράκοι έβαλαν στο Σπανό ήταν να σκοτώσει έναν αγριόχοιρο. Αφού καταφέρνει να πείσει τους δράκους να τον προσκαλέσουν να μείνει μαζί τους, αυτοί του ζητούν να σκοτώσει…

«Πουλιά διαφόρων ειδών»
Τρόφιμα
βανέλλιν,το

Είδος αποδημητικού πτηνού, το κρέας του οποίου ήταν εδώδιμο.

CFM
Σκεύη και Εργαλεία
βερκίν,το

Μικρό κλαδί ή βέργα αλειμμένη με κολλητική ουσία, που χρησιμοποιείται ως παγίδα για μικρά ωδικά πουλιά, κυρίως αμπελοπούλια.

«Ελιές ξιδάτες»
Παραδοσιακές Συνταγές
ελιές ξιδάτες,οι

"Κλείνουμε το δοχείο και τις αφήνουμε 40 μέρες, αλλά τις ανακατεύουμε καθημερινά. Μετά από 40 ημέρες, αν οι ελιές έχουν πολύ νερό, το αδειάζουμε. Προσθέτουμε το ελαιόλαδο και το ξίδι" (Προφ. μαρτυρία…

«Ξιδάτες ελιές»
Τρόφιμα
ελιές ξιδάτες,οι

Για τη παρασκευή των ξιδάτων ελιών, οι γυναίκες έσχιζαν με λεπίδα τη σάρκα των ελιών και τις ξεπίκριζαν σε νερό για 6 ημέρες. Στη συνέχεια, τις στράγγιζαν και τις έβαζαν σε δοχείο με άλμη για 20…

Καππάρι κουτρούβι, στελέχη, και καρποί ξιδάτα
Παραδοσιακές Συνταγές
Καππάρι κουτρούβι ξιδάτο

Το έδεσμα αυτό είναι δημοφιλές ορεκτικό ή συνοδευτικό άλλων πιάτων στο κυπριακό τραπέζι. 

Ξίδι, το απαραίτητο συστατικό για τη διατήρηση του λαγού.
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαγός ξιδάτος

Το κρέας του λαγού βράζεται, και στη συνέχεια τοποθετείται σε ξίδι για να διατηρηθεί.

CFM
Τρόφιμα
λαός ξιδάτος,ο

Λαγός διατηρημένος σε ξίδι.

Μανιτάρια ξιδάτα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Μανιτάρια ξιδάτα

Τα μανιτάρια, όπως και διάφορα άλλα χόρτα και λαχανικά, διατηρούνται σε ξίδι και σερβίρονται στο κυπριακό τραπέζι ως ορεκτικά ή συνοδευτικά άλλων πιάτων.

«Αγρέλια και μανιτάρια σοταρισμένα, συνοδευτικά στοιχεία του πιάτου»
Παραδοσιακές Συνταγές
πεζούνιν με κουμανταρία,το

Σύγχρονη συνταγή, βασισμένη στον πρωτότυπο συνδυασμό γνωστών υλικών της κυπριακής κουζίνας. Η πλήρης περιγραφή του πιάτου αναφέρει: Πεζούνιν με κουμανταρία συνοδευόμενο με συκωτάκι και πουρέ από…

Πιπέρια ξιδάτα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πιπέρια ξιδάτα

"Πλένουμε τα πιπέρια και τα βάζουμε σε ένα μπουκάλι. Σ’ ένα δοχείο βάζουμε 2/3 ξίδι, 1/3 νερό και αλάτι αναλόγως των πιπεριών που έχουμε." (Κυπερούντα)

Σχίνος.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πουλιά λεμονάτα με σιήννους

Συνταγή για μαγείρεμα πτηνών κυνηγίων, είτε τζίκλων (τσίχλων) ή άλλων πουλιών. Βράζονται και αρωματίζονται με καρπούς σχίνου και λεμόνι.

Χαλούμι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πουλιά με χαλλούμι

Συνταγή για γεμιστά πτηνά κυνήγια (περδίκια, περιστέρια ή ορτύκια). "Αλείφουμε με βούτυρο, βάζουμε στην κοιλιά τους ρίγανη και κομματάκια χαλούμι και ροδοκοκκινίζουμε στον φούρνο." (Σταυρούλα Βορκά…

Οι τζίκλες ψήνονται σε χυμό ντομάτας ή φρέσκες τριμμένες ντομάτες.
Παραδοσιακές Συνταγές
Τζίκλες κοκκινιστές

Μεζές για κυνηγούς. Οι τζίκλες τηγανίζονται ελαφρά και ψήνονται σε κρασί και χυμό ντομάτας ή φρέσκες τριμμένες ντομάτες.

Τριμιθιά.
Παραδοσιακές Συνταγές
Τριμιθιές ξιδάτες

"... τις βράζουμε και τις αφήνουμε να κρυώσουν. Τις βάζουμε σε μία μπουκάλα με ξίδι, νερό και αλάτι." (Παναγιώτα Μικκελή, Κυπερούντα)

Φατζιή ξιθκιά ή σούπα φακές ξιδάτη (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
Παραδοσιακές Συνταγές
Φακές σούπα ξιδάτη

Οι φακές βράζονται σε νερό μαζί με ρύζι ή διάφορα χόρτα και λαχανικά. Προς το τέλος του ψησίματος, στη σούπα προστίθενται ελαιόλαδο και ξίδι.

Φασολάκι ξιδάτο.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασολάκι ξιδάτο

"Καθαρίζουμε και πλένουμε το φασολάκι. Το κόβουμε στην μέση και το βάζουμε στο ξίδι." (Κυπερούντα)