«Άρτοι, έτοιμοι για ψήσιμο»
Πηγή: Στάλω Λαζάρου
Είδος ψωμιού, το οποίο συνδέεται με το τελετουργικό της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Άρτοι ζυμωμένοι στα σπίτια προσφέρονταν παλαιότερα στους ναούς για την αρτοκλασία, τη θεία κοινωνία κ.ά.
Ονομασία - Συνταγή
άρτος
Για να «ανατζ̆ινήσουμεν» [ανατζ̆ινώ < ανακινώ = αναταράζω και αναμαλάζω το ζυμάρι για να επέλθει η ζύμωση] το προζύμι:
100 γρ. προζύμι (σαν ένα μεγάλο αβγό)
100 ml χλιαρό νερό
περίπου 100 γρ. αλεύρι χωριάτικο
Για την τελική ζύμη:
1 κιλό αλεύρι χωριάτικο
500 ml χλιαρό νερό
λίγο αλάτι
Για να ετοιμάσουμε το προζύμι, το διαλύουμε με το νερό, προσθέτουμε το αλεύρι και ζυμώνουμε ελαφρά. Σκεπάζουμε και αφήνουμε να φουσκώσει για περίπου 12 ώρες.
Για να ζυμώσουμε τον άρτο, διαλύουμε το «ανατζ̆ινισμένον» προζύμι με το νερό, προσθέτουμε το αλάτι και το αλεύρι και ζυμώνουμε καλά, για τουλάχιστον 10 λεπτά. Κόβουμε ένα κομμάτι και το φυλάμε σε κλειστό δοχείο στο ψυγείο ή στην κατάψυξη για να το χρησιμοποιήσουμε αν θέλουμε κάποια άλλη στιγμή σαν προζύμι.
Στη συνέχεια, το πλάθουμε σαν μια μπάλα και, ενώ πιέζουμε με την ειδική σφραγίδα, το χαράζουμε γύρω-γύρω με μαχαίρι. Το σκεπάζουμε με πετσέτα και μετά με μια κουβέρτα και το αφήνουμε να φουσκώσει. Ο απαιτούμενος χρόνος θα εξαρτηθεί από τη θερμοκρασία του χώρου. Ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για μια περίπου ώρα (Προφ. μαρτυρία: Ελισάβετ Αυγουστή, Κόρνος - Λευκωσία. Επεξεργασία συνταγής: Ιωαννίδου Μαριλένα, στους Μικρούς Εθελοντές και Σύνδεσμο Γυναικών Κόρνου 2009).
ψήσιμο σε φούρνο
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
** Για τον άρτο, βλ. και το αντίστοιχο λήμμα στην κατηγορία Τρόφιμα.
Μικροί Εθελοντές και Σύνδεσμος Γυναικών Κόρνου (2009), Παραδοσιακά φαγητά του Κόρνου, Ιωαννίδου Μ. (επιμ.), Κόρνος.
Πηγή φωτογραφίας:
«Άρτοι, έτοιμοι για ψήσιμο» (Στάλω Λαζάρου)
Στάλω Λαζάρου, Αργυρώ Ξενοφώντος
Τρόφιμα
αλεύριν,το
Το αλεύρι αποτελεί διαχρονικά τη βασική πρώτη ύλη για την παρασκευή των διαφόρων ζυμωμάτων, με κυριότερο το ψωμί.
Τρόφιμα
αρμυροκουλλούρα,η
Αλμυρή πίτα της Καθαράς Δευτέρας, από αλεύρι, αλάτι και νερό. Το βράδυ, ένα κομμάτι της πίτας έμπαινε κάτω από το προσκέφαλο των νεαρών κοπέλων που ευελπιστούσαν να ονειρευτούν, έτσι, τον μέλλοντα…
Τρόφιμα
άρτος,ο - αφράντα,η
Οι άρτοι παρασκευάζονταν σε ειδικές περιπτώσεις όπως στις εορτές Αγιών, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, στους γάμους και τα μνημόσυνα ως προσφορά στην εκκλησία.
Τρόφιμα
Γεννόπιττες
Ψωμιά των Χριστουγέννων. Οι γεννόπιττες είχαν στρογγυλό σχήμα και μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από αυτό των ψωμιών. Τις στόλιζαν (πλούμιζαν) με μικρά φύλλα, μικρά σταυρουδάκια κλπ.
Παραδοσιακές Συνταγές
Κόλλυφα
"... όταν στεγνώσει το σιτάρι το βάζουμε μαζί με όλα τα υπόλοιπα άλλα υλικά στο πανέρι (κούννες, ρόδια, σταφίδες, σουσάμι και γλυκάνισο), τα ανακατεύουμε καλά και είναι έτοιμα για την εκκλησία." (…
Παραδοσιακές Συνταγές
Παννυσία
"... την τοποθετείς σε πανέρι το οποίο περιέχει μέσα σησάμι και γλυκάνισο μέχρι να πιάσει παντού. Την τοποθετείς πίσω στην σανιδιά και της δίνεις το τελικό στρογγυλό σχήμα. Τέλος την σχίζεις…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πρόσφορο
"Βάζεις την στάμπα πάνω στο πρόσφορο και με μια οδοντογλυφίδα βγάζεις μερικές τρύπες γύρω από την στάμπα, όχι πάνω της. Ακολούθως παίρνεις το μαχαίρι και το κόβεις 3 δάκτυλα μακριά από την…
Παραδοσιακές Συνταγές
Ψωμί κριθαρένιο
Σε περίπτωση που μια οικογένεια δεν είχε σιτάρι, έπαιρνε τους καρπούς του κριθαριού και παρασκεύαζε αλεύρι, το οποίο χρησιμοποιούσε για να φτιάξει ψωμιά.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ψωμί με προζύμι
Για την ετοιμασία του προζυμιού χρησιμοποιείται ο Αγιασμός του Τιμίου Σταυρού που γίνεται στις 14 Σεπτεμβρίου. Με το Αγίασμα αυτό και λίγο αλεύρι φτιάχνεται μέρος του προζυμιού, το οποίο είναι έτοιμο…
Παραδοσιακές Συνταγές
Ψωμί σιταρένιο
"... σιγά σιγά παίρνουμε όλο το αλεύρι προσθέτοντας το νερό, όταν χρειάζεται, και το ζυμώνουμε καλά. Όταν το ζυμώσουμε, το σκεπάζουμε για λίγο να ξεκουραστεί." (Σωτήρα Κυριάκου, Κυπερούντα)