Παννυχίδα.
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
"... την τοποθετείς σε πανέρι το οποίο περιέχει μέσα σησάμι και γλυκάνισο μέχρι να πιάσει παντού. Την τοποθετείς πίσω στην σανιδιά και της δίνεις το τελικό στρογγυλό σχήμα. Τέλος την σχίζεις περιμετρικά με ένα μαχαίρι." (Φλουρού Κ. Παρπούνα, Λύση)
Ονομασία - Συνταγή
Παννυχίδα, παραδοσιακή πίτα για την εκκλησία.
Προζύμι σε μέγεθος πορτοκαλιού
Αλεύρι όσο τραβήσει
1 ποτήρι ζάχαρη
½ κουταλάκι τσαγιού αλάτι
1 κουταλάκι τσαγιού μαστίχι
1 κουταλάκι τσαγιού κανέλα
1 κουταλάκι τσαγιού γλυκάνισο
1 κουταλάκι τσαγιού μέχλεπι
2 τζισβέδες (μπρίκια) νερό ζεστό
Σησάμι όσο σηκώσει
Βάζεις μέσα σε μια βούρνα (σκάφη) το νερό το άλας και την ζάχαρη και διαλύεις μέσα το προζύμι.
Στη συνέχεια προσθέτεις το αλεύρι όσο σηκώσει και τα μυρωδικά (μαστίχι, κανέλα, μέχλεπι, γλυκάνισο).
Αρχίζεις να ζυμώνεις τα υλικά αλλά δεν θέλεις η ζύμη σου να είναι τόσο σφιχτή όπως το πρόσφορο.
Μετά την σκεπάζεις και την αφήνεις να ηρεμήσει για 10 λεπτά. Ακολούθως κόβεις το ζυμάρι και πάνω στην σανιδιά του δίνεις ένα στρογγυλό σχήμα.
Μετά την τοποθετείς σε πανέρι το οποίο περιέχει μέσα σησάμι και γλυκάνισο μέχρι να πιάσει παντού.
Την τοποθετείς πίσω στην σανιδιά και της δίνεις το τελικό στρογγυλό σχήμα.
Τέλος την σχίζεις περιμετρικά με ένα μαχαίρι. Την αφήνεις να ηρεμήσει για να γίνει έτοιμη να «μπει».
Μετά τοποθετείς την πίττα σε ένα σινί με ψαρόκολλα στον πάτο του και τη βάζεις στο φούρνο να ψηθεί.
Ο φούρνος που θα χρησιμοποιήσεις πρέπει να τον προθερμάνεις για ένα τέταρτο με είκοσι λεπτά σε δυνατή φωτιά.
Είκοσι λεπτά αφού βάλεις την πίττα στον φούρνο βάζουμε ένα μικρό μπόλ με νερό κάτω από το σινί για να μην καεί το κάτω μέρος της.
Στη μισή ώρα πρέπει να βγάλεις την πίττα από το σινί και να τοποθετήσεις κάτω από την ψαρόκολλα ασημόκολλα για να μην καεί το κάτω μέρος της.
Μετά τη βάζεις πίσω στο φούρνο. Στο σημείο αυτό βάζεις το φούρνο στους μισούς βαθμούς για να κοκκινίσει το πάνω μέρος.
Σε μία ώρα και δέκα λεπτά περίπου θα είναι έτοιμη.
(Φλουρού Κ. Παρπούνα, 80 ετών από την Λύση)
Ψήσιμο σε φούρνο.
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Την πίττα αυτή την παίρνεις στην εκκλησία για τις μεγάλες γιορτές για να τιμηθεί ο προστάτης άγιος του κάθε σπιτιού. Γιορτή συνήθως, μια ή και περισσότερες φορές το χρόνο, είχε κάθε κυπριακή οικογένεια, για να ευχαριστήσει τα θεία πρόσωπα του Χριστού, της Παναγίας και των αγίων και να τους τιμήσει είτε επειδή κάποιος από τα μέλη της έφερε το όνομα τους και ήταν και η ονομαστική του γιορτή είτε γιατί είχε τάμαν (τάξιμο), επειδή τον βοήθησαν, είτε διότι η γιορτή είχε διατηρηθεί κληρονομικά από το πατρικό τους σπίτι και τη συνέχιζαν τα παιδιά.
Για κάθε σπίτι η γιορτή ήταν μια από τις πιο επίσημες μέρες του χρόνου. Ο γιορτάρης και η γιορτάραινα με θρησκευτική ευλάβεια ανταποκρίνονταν σ' όλες τις θρησκευτικές τους υποχρεώσεις προς την εκκλησία και τηρούσαν με αυστηρότητα την τάξην, δηλ. τα καθιερωμένα, τόσο για τον εσπερινό της παραμονής, όσο και για τη λειτουργία της ημέρας της γιορτής. Στις θρησκευτικές αυτές υποχρεώσεις δέσποζε η προσφορά προς το θείο, που ήταν η λουτουρκά, συνήθως τέσσερα πρόσφορα ή ένα για την αγία πρόθεση, το πεντάρτιν, τέσσερις άρτοι και ένας μεγαλύτερος για την αρτοκλασία, και δυο πίττες ή πανννυσίδες.(Κυπρή και Πρωτοπαπά 2003)
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Κυπρή, Θ.Δ. και Πρωτόπαπα, Κ. Α. (2003). Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου (Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών ΧVIII), Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, Λευκωσία.
Προφορική μαρτυρία:
Φλουρού Κ. Παρπούνα, 80 ετών από την Λύση. Καταγραφή: Χριστιάνα Παρπούνα, Οκτώβρης 2010. Επιμέλεια: Στάλω Λαζάρου.
Χριστιάνα Παρπούνα / Στάλω Λαζάρου
Παρασκευή παννυχίδων και άλλων ζυμωμάτων.
Πηγή: Αρ. Παπαδοπούλου.
Ζυμώματα. Διακρίνονται δύο παννυχίδες πλουμιστές (διακοσμημένες), μία στο σινί για ψήσιμο και άλλη σε καλαθένιο σκεύος.
Πηγή: Αρ. Παπαδοπούλου.
Παννυχίδα, άρτοι και κουλούρια.
Πηγή: Αρ. Παπαδοπούλου.
Κομμάτι παννυχίδας διακοσμημένης με ζυμαρένια πλουμιά.
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Παραδοσιακές Συνταγές
Αναρόπιττα
Γλυκιά πίτα με γέμιση από μυζήθρα. Σε ορισμένες παραλλαγές περιχύνεται με σιρόπι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Αναρόπιττα αλμυρή
Πίτα με γέμιση από μείγμα αναρής και χαλουμιού, δύο χαρακτηριστικών κυπριακών τυριών.
Τρόφιμα
αρμυροκουλλούρα,η
Αλμυρή πίτα της Καθαράς Δευτέρας, από αλεύρι, αλάτι και νερό. Το βράδυ, ένα κομμάτι της πίτας έμπαινε κάτω από το προσκέφαλο των νεαρών κοπέλων που ευελπιστούσαν να ονειρευτούν, έτσι, τον μέλλοντα…
Παραδοσιακές Συνταγές
άρτος,ο
Είδος ψωμιού, το οποίο συνδέεται με το τελετουργικό της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Άρτοι ζυμωμένοι στα σπίτια προσφέρονταν παλαιότερα στους ναούς για την αρτοκλασία, τη θεία κοινωνία κ.ά.
Τρόφιμα
άρτος,ο - αφράντα,η
Οι άρτοι παρασκευάζονταν σε ειδικές περιπτώσεις όπως στις εορτές Αγιών, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, στους γάμους και τα μνημόσυνα ως προσφορά στην εκκλησία.
Τρόφιμα
γλυτζ̆ιστά (γλυτζιστά),τα
Γλυκιές πίτες με αμύγδαλα και κανέλα, μερικές φορές παραγεμισμένες με αμύγδαλα, κανέλα, ροδόσταγμα και ζάχαρη.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ελιόπιττες ή ελιωτές
Συχνά οι ελιόπιττες έχουν τη μορφή μικρής στρογγυλής πίτας και περιέχουν ολόκληρες ελιές. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να είναι ζυμωμένες με κομμάτια ελιών, κρεμμύδι και κόλιανδρο/δυόσμο, ή να είναι…
Παραδοσιακές Συνταγές
Ζαμπούσσιες
Οι ζαμπούσσιες είναι ένα ξεχασμένο σχεδόν είδος μπουρεκιού ή πίτας της παραδοσιακής μας κουζίνας. Αναλόγως της εποχής έχουν γέμιση από παπαρούνες (πετεινούς), μάραθο ή κίτρινη κολοκύθα. Τις έφτιαχναν…
Παραδοσιακές Συνταγές
καττιμέριν,το
"Πιάνω το φύλλο 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι φέρνω το στην άλλη πλευρά, έτσι ώστε να γίνει μια τετράγωνη πιττούλα. Βάλλω το τηγάνι πάνω στο γκάζι με λίγο φυστικέλαιο. Όταν βράσει, ρίχνω το μέσα μια 'πού…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λυτρατζιένες με νορό
Συνταγή από το Ριζοκάρπασο. Για την παρασκευή της ζύμης για τις πίτες, το αλεύρι ζυμώνεται με τυρόγαλο, αλάτι και λάδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ξινιατόπιττες
Τα κομμένα άγρια χόρτα προστίθενται σε ήδη έτοιμη ζύμη ψωμιού, και στη συνέχεια με το μείγμα αυτό πλάθονται μικρές στρογγυλές πίτες.
Τεχνικές Παραγωγής
Παραδοσιακά ζυμώματα- διαδικασία παρασκευής (μελέτη)
Στην επισυναπτόμενη μελέτη περιγράφεται η διαδικασία παρασκευής των παραδοσιακών κυπριακών ζυμωμάτων.
Τρόφιμα
πισ̆ί(δ)ες (πισί(δ)ες),οι
Οι πισ̆ίες σερβίρονταν με ζάχαρη, με μέλι ή με χαρουπόμελο. Ήταν ένα συνηθισμένο παρασκεύασμα από ζυμάρι που παρασκευαζόταν σε πολλές περιστάσεις. Παρασκευάζονταν ως δώρο προς τη λεχώνα μετά…
