Το ψάρι στη διατροφή των Κυπρίων τα προϊστορικά και αρχαία χρόνια
Από αρχαιοεληνικό μελανόμορφο αγγείο: τεμαχισμός ιχθύος
Περιγραφή Σιτηρεσίου - Γευμάτων
Φαίνεται ότι τα ψάρια δεν αποτελούσαν σημαντική τροφή, ούτε η αλιεία ήταν συστηματική ασχολία κατά την νεολιθική περίοδο (Τσαλίκη 2002). Η πανίδα στις θάλασσες γύρω από το νησί ήταν ιδιαίτερα φτωχή και με μονίμως χαμηλά επίπεδα θαλάσσιας βιοποικιλίας (Knapp 1994). Μερικά σκελετικά κατάλοιπα ψαριών περιλαμβάνουν τα πιο κάτω είδη: ροφό (Epinephelus sp.), λαβράκι (Dicentrarchus labrax L.), τσιπούρα (Sparus aurata L) και τον κεφαλό (Mugil sp.). Τα κατάλοιπα αυτά ανήκουν σε ψάρια μεγάλου μεγέθους, έτσι είναι πιθανό κάποια διαλογή να γινόταν στην ακτή και τα μικρότερα ψάρια να μην μεταφέρονταν στον οικισμό (Τσαλίκη 2002). Επίσης, το σύνολο των καταλοίπων ψαριών της χαλκολιθικής περιόδου περιέχει είδη των ρηχών και όχι των βαθέων υδάτων και γενικά τα είδη και τα μεγέθη τους δεν υποδεικνύουν τεχνικές αλιείας πέρα από δίκτυα, παγίδες και αγκίστρια (Τσαλίκη 2002).
Kατά τα αρχαία χρόνια, εκτός από τα ψάρια της θάλασσας γνωρίζουμε ότι στο νησί υπήρχαν και ιχθυοκαλλιέργειες. Ψάρια όμως εισάγονταν και από τις γειτονικές χώρες της Ανατολής, ήδη από το 800 π.Χ.. Ένα είδος γατόψαρου του γλυκού νερού, το Claria Lazera, εισαγόταν διατηρημένο σε άλμη ή αλάτι από τον ποταμό Νείλο και την κοντινή Ανατολή (Michaelides 1998).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
1) Knapp, A.B. [with Held S. O. and Manning S. W.] (1994) The Prehistory of Cyprus: Problems and Prospsects, Journal of World, 8 (4), 377-453.
2) Michaelides, D. (1998) “Food in Ancient Cyprus” στο: Lysaght, P. (ed.) Food and the Traveller. Migration, Immigration, Tourism and Ethnic Food, Proceedings of the 11th Conference of the International Commission For Ethnological Food Research, Cyprus, June 8-14, 1996, Nicosia, 22-43.
3)Τσαλίκη, Α. (2002) Η πανίδα και η χλωρίδα στην προϊστορική Κύπρο, Αρχαιολογία και Τέχνες, 83, 91-96.
Βαρβάρα Γιάγκου
Τρόφιμα
αντακαῖος,ο
Αρχαία ονομασία ψαριού, το οποίο ταυτίζεται με τον οξύρρυγχο. Σύμφωνα με το Σώπατρο τον Πάφιο τον 'αντακαῖο' τον έτρωγαν αλατισμένο.
Τρόφιμα
ασ̆σ̆έλ(λ)ιν (ασσέλ(λ)ιν),το
Οι κάτοικοι της Κυθρέας έγδερναν και έκοβαν σε μικρά κομμάτια τα χέλια, τα αλάτιζαν και τα έβαζαν σε στερκό, δηλαδή ξηρό, κρασί για μία έως δύο ημέρες. Στην ίδια περιοχή συνήθιζαν επίσης να τα ψήνουν…
Παραδοσιακές Συνταγές
Σουπιές καθιστές
Είναι σημαντικό οι σουπιές να είναι φρέσκες, κυπριακές και ακαθάριστες. Δεν τις πλένουμε, για να κρατήσουν τη γεύση της θάλασσας και το μελάνι τους. Συνοδεύονται με πιλάφι. Η συνταγή προέρχεται από…
Σιτηρέσιο
Συλλογή τροφίμων, κυνήγι και ψάρεμα (μελέτη)
"Τoύ τζυvηoύ η κoύππα τoυ τζαί τoύ ψαρά τό πιάτov, σαράvτα μέρες όφκερov τζαί μιά φoράv γεμάτoν"Επισυνάπτεται μελέτη στην αγγλική των Ε. Ηγουμενίδου και Δ. Μιχαηλίδη. Βλ. Egoumenidou E. and…
Παραδοσιακές Συνταγές
Χταπόδι κρασάτο
Αγαπημένο πιάτο των νηστειών, και όχι μόνο! Η χαρακτηριστική σάλτσα του κρασιού ενισχύεται με τα αρώματα από την κανέλα, τη δάφνη και τον ξηρό κόλιανδρο. Η συνταγή προέρχεται από την Πάφο.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χταπόδι λιμνιώτικο καθιστό
Στην τοπική αυτή παραλλαγή της συνταγής για κρασάτο χταπόδι, το ελαιόλαδο, το κρασί, το ξίδι, η κουμανταρία, τα μπαχαρικά και τα διάφορα αρωματικά σμίγουν σε μια πολύ εύγευστη σάλτσα, που κάνει το…
Παραδοσιακές Συνταγές
Χταπόδι με πορτοκάλι και λεμόνι, και ρύζι πιλάφι με ρόδι και σταφύλι
Το χταπόδι αποτελεί αγαπημένο μεζέ της κυπριακής κουζίνας. Στη σύγχρονη αυτή συνταγή παρασκευάζεται με ένα πρωτότυπο τρόπο, αφού συνδυάζεται με αρωματικά εσπεριδοειδή. Η παρουσία φρούτων δίνει…
Παραδοσιακές Συνταγές
Ψάρι σαβόρο
Το σαβόρο είναι μια σάλτσα από ξίδι, αλεύρι, λάδι και σκόρδο, στην οποία συνήθιζαν οι Κύπριοι να συντηρούν τα ψάρια την εποχή που δεν υπήρχαν ψυγεία. Στη σάλτσα αυτή τα ψάρια συντηρούνταν για μια…
Παραδοσιακές Συνταγές
Ψάρι φιλέτο με κρούστα
Yγιεινά υλικά της παραδοσιακής κουζίνας συνταιριάζονται σε μια σύγχρονη, πρωτότυπη συνταγή με μοντέρνο χαρακτήρα.Το ψάρι ψήνεται στο φούρνο, με διάφορα αρωματικά και σάλτσα από ελαιόλαδο και κρασί.
Τεχνικές Παραγωγής
Ψάρια (αλιεία και τρόποι μαγειρέματος)
Στα νεότερα χρόνια, στην Κύπρο τα ψάρια παρασκευάζονταν οφτά (ψητά), στα κάρβουνα, τηγανητά, χογλαστά (βραστά), σαβόρο (μαρινάτα), πλακί και γιαχνί.