Ψάρι σαβόρο με κουκιά (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).
© Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής.
Το σαβόρο είναι μια σάλτσα από ξίδι, αλεύρι, λάδι και σκόρδο, στην οποία συνήθιζαν οι Κύπριοι να συντηρούν τα ψάρια την εποχή που δεν υπήρχαν ψυγεία. Στη σάλτσα αυτή τα ψάρια συντηρούνταν για μια περίπου βδομάδα.
Ονομασία - Συνταγή
Ψάρι σαβόρο.
Oι Βυζαντινοί μας πρόγονοι ονόμαζαν σαβούρες τις σάλτσες περιχύματος. Δανείστηκαν τη «σαβούρα» από το λατινικό savor που σημαίνει νόστιμο. O Φαίδων Κουκουλές στο βιβλίο του «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» γράφει για τα περιχύματα των Βυζαντινών: «τα κοινώς εμβάμματα, τουλάχιστον κατά τους τελευταίους αιώνες σάλτσες, αίτινες και σαβούραι, παρά το λατινικόν sapor, ελέγοντο.»
1 κιλό μπαρμπούνια ή άλλα ψάρια (μέτριου μεγέθους) ή μαρίδες τηγανισμένα
5 κ.σ. ελαιόλαδο
3-4 σκελίδες σκόρδο καθαρισμένες και τεμαχισμένες στα τέσσερα
2-3 κλωναράκια λασμαρί (δεντρολίβανο)
2 φλιτζάνια ξίδι (+ 1/2 φλιτζάνι νερό αν προτιμάτε πιο αραιό ξίδι)
1 ½ - 2 κ.γ. αλεύρι
Αλάτι
Αλευρώνουμε τα μπαρμπούνια (ή τα άλλα ψάρια) και τα τηγανίζουμε.
Τα αλατίζουμε και τα τοποθετούμε σε μια βαθιά πιατέλα.
Σωτάρουμε τα σκόρδα στο ελαιόλαδο και προσθέτουμε το λασμαρί. Διαλύουμε το αλεύρι σε ξίδι (ένα φλιτζανάκι περίπου).
Προσθέτουμε το μείγμα μαζί με το υπόλοιπο ξίδι (+νερό) στα υλικά που είναι στη φωτιά.
Προσθέτουμε αλάτι και ανακατεύουμε.
Όταν το μείγμα βράσει περιχύνουμε μ’ αυτό τα ψάρια, να τα σκεπάζει.
(ΥΓΦΠΠ 2006, 11)
Τηγάνισμα.
Διατήρηση σε σάλτσα με αλεύρι, ξίδι, αλάτι, δενδρολίβανο και σκόρδο.
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Το σαβόρο είναι μια σάλτσα από ξίδι, αλεύρι, λάδι και σκόρδο, στην οποία συνήθιζαν οι Κύπριοι να συντηρούν τα ψάρια την εποχή που δεν υπήρχαν ψυγεία. Στη σάλτσα αυτή τα ψάρια συντηρούνταν για μια περίπου βδομάδα. Με τον ίδιο τρόπο, συντηρούσαν παλιότερα και τα άγρια κοκκινομανίταρα. Το ξίδι που είναι η βάση του σαβόρο, είναι συντηρητικό ενώ το λασμαρί (δεντρολίβανο) έχει απολυμαντικές ιδιότητες.
Τα ψάρια είναι τροφή πλούσια σε πρωτείνες και θρεπτικές ουσίες.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Τμήμα Γεωργίας (2006). Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία.
Φλωρεντία Κυθραιώτου, Βαρβάρα Γιάγκου
Ψάρι σαβόρο (Μαγειρεύω Κυπριακά 2013).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Τρόφιμα
αντακαῖος,ο
Αρχαία ονομασία ψαριού, το οποίο ταυτίζεται με τον οξύρρυγχο. Σύμφωνα με το Σώπατρο τον Πάφιο τον 'αντακαῖο' τον έτρωγαν αλατισμένο.
Τρόφιμα
ασ̆σ̆έλ(λ)ιν (ασσέλ(λ)ιν),το
Οι κάτοικοι της Κυθρέας έγδερναν και έκοβαν σε μικρά κομμάτια τα χέλια, τα αλάτιζαν και τα έβαζαν σε στερκό, δηλαδή ξηρό, κρασί για μία έως δύο ημέρες. Στην ίδια περιοχή συνήθιζαν επίσης να τα ψήνουν…
Παραδοσιακές Συνταγές
Βοδινό ξιθκιά
Βασικά συστατικά της συνταγής για τη ξιθκιά είναι το ξίδι και τα κρεμμύδια. Το βοδινό στιφάδο συνοδεύεται άριστα με πιλάφι πουργούρι ή ρύζι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Κουλούμπρα σκορδαλιά
Η συνταγή προέρχεται από τη Δερύνεια της επαρχίας Αμμοχώστου, και φτιάχνεται γενικά στην περιοχή των Κοκκινοχωριών.
Σιτηρέσιο
Κυνήγι και ψάρεμα στα νεότερα χρόνια
Το δάσος της Βάλιας ήταν πάντοτε ένας από τους πιο πλούσιους κυνηγητότοπους της Κύπρου. Ο Αγγλος περιηγητής Sir Samuel Baker ο οποίος επισκέφθηκε την Κύπρο το 1879 γράφει τα πιο κάτω για…
Τρόφιμα
Πέστροφα Τροόδους (γαστρονομικός χάρτης)
Η Πέστροφα Τροόδους είναι ψάρι (Oncorhynchus mykiss) γλυκού νερού και εκτρέφεται σε ιχθυοτροφεία που λειτουργούν στην οροσειρά Τροόδους.
Παραδοσιακές Συνταγές
Σκάροι γιαχνί στην κατσαρόλα
Ριζοκαρπασίτικη συνταγή για ψάρι. Ο σκάρος ευδοκιμούσε ιδιαίτερα στη βόρεια ακτή της Κύπρου, όπου και ήταν περισσότερο γνωστός ως έδεσμα. Στο Ριζοκάρπασο, οι σκάροι μαγειρεύονταν στην κατσαρόλα με…
Παραδοσιακές Συνταγές
Σουπιές καθιστές
Είναι σημαντικό οι σουπιές να είναι φρέσκες, κυπριακές και ακαθάριστες. Δεν τις πλένουμε, για να κρατήσουν τη γεύση της θάλασσας και το μελάνι τους. Συνοδεύονται με πιλάφι. Η συνταγή προέρχεται από…
Σιτηρέσιο
Συλλογή τροφίμων, κυνήγι και ψάρεμα (μελέτη)
"Τoύ τζυvηoύ η κoύππα τoυ τζαί τoύ ψαρά τό πιάτov, σαράvτα μέρες όφκερov τζαί μιά φoράv γεμάτoν"Επισυνάπτεται μελέτη στην αγγλική των Ε. Ηγουμενίδου και Δ. Μιχαηλίδη. Βλ. Egoumenidou E. and…
Παραδοσιακές Συνταγές
Χταπόδι κρασάτο
Αγαπημένο πιάτο των νηστειών, και όχι μόνο! Η χαρακτηριστική σάλτσα του κρασιού ενισχύεται με τα αρώματα από την κανέλα, τη δάφνη και τον ξηρό κόλιανδρο. Η συνταγή προέρχεται από την Πάφο.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χταπόδι λιμνιώτικο καθιστό
Στην τοπική αυτή παραλλαγή της συνταγής για κρασάτο χταπόδι, το ελαιόλαδο, το κρασί, το ξίδι, η κουμανταρία, τα μπαχαρικά και τα διάφορα αρωματικά σμίγουν σε μια πολύ εύγευστη σάλτσα, που κάνει το…
Παραδοσιακές Συνταγές
Χταπόδι με πορτοκάλι και λεμόνι, και ρύζι πιλάφι με ρόδι και σταφύλι
Το χταπόδι αποτελεί αγαπημένο μεζέ της κυπριακής κουζίνας. Στη σύγχρονη αυτή συνταγή παρασκευάζεται με ένα πρωτότυπο τρόπο, αφού συνδυάζεται με αρωματικά εσπεριδοειδή. Η παρουσία φρούτων δίνει…
Παραδοσιακές Συνταγές
Ψάρι φιλέτο με κρούστα
Yγιεινά υλικά της παραδοσιακής κουζίνας συνταιριάζονται σε μια σύγχρονη, πρωτότυπη συνταγή με μοντέρνο χαρακτήρα.Το ψάρι ψήνεται στο φούρνο, με διάφορα αρωματικά και σάλτσα από ελαιόλαδο και κρασί.
Τεχνικές Παραγωγής
Ψάρια (αλιεία και τρόποι μαγειρέματος)
Στα νεότερα χρόνια, στην Κύπρο τα ψάρια παρασκευάζονταν οφτά (ψητά), στα κάρβουνα, τηγανητά, χογλαστά (βραστά), σαβόρο (μαρινάτα), πλακί και γιαχνί.
Τεχνικές Παραγωγής
Ψάρια σαβόρο
Το σαβόρο είναι μια σάλτσα από ξύδι, αλεύρι, λάδι και σκόρδο, στην οποία συνήθιζαν οι Κύπριοι να συντηρούν τα ψάρια την εποχή που δεν υπήρχαν ψυγεία.