Αυτοφυές εδώδιμο αγριόχορτο με μικρά, αλλά όχι σκληρά αγκάθια. Τα νεαρά φύλλα, αφού καθαριστούν, τρώγονται είτε ωμά (είναι στυφά), είτε βραστά.
Name - Origin
Πρόκειται για είδος αυτοφυούς εδώδιμου χόρτου, το οποίο γύρω από τα φύλλα έχει πολύ μικρά αγκάθια (Κυπρή 1983 [2003²], απλωταρκά,η, 295), άγριο αγκαθωτό φυτό, αγριόχορτο που τρώγεται (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Απλωταρκά-Πλωταρκά, 26), αυτοφυές εδώδιμο αγριόχορτο με μικρά αλλά όχι σκληρά αγκάθια (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 2, λήμμα απλωταρκά,η, 242).
Οι καρποί του είναι στρογγυλοί και γεμάτοι μεγάλα και σκληρά αγκάθια (Προφ. μαρτυρία: Σταματία Ηλία, 61 ετών, Αγία Νάπα - Αμμόχωστος).
ΕΤΥΜ. < απλώνω (λόγω των φύλλων τους που απλώνονται στο έδαφος) (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Απλωταρκά-Πλωταρκά, 26; Κυπρή 1983 [2003²], απλωταρκά,η, 295)
Επιστημονική ονομασία: Cynara cornigera (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Απλωταρκά-Πλωταρκά, 26)
πληθ. οι απλωταρκές
Λέγεται και απλωταργγά (Κυπρή 1979 [2002²], απλωταρκά,η, 55).
Τα νεαρά φύλλα της απλωταρκάς, αφού καθαριστούν, τρώγονται είτε ωμά (είναι στυφά), είτε βραστά. Συνήθιζαν να τα βράζουν μαζί με όσπρια. Οι καρποί των απλωταρκών, τα «τζιυλίντρικα», αφού καθαριστούν με ένα κοφτερό μαχαίρι από τα αγκάθια, καταναλώνονται είτε ωμοί (στυφοί), είτε βραστοί. Επίσης, γίνονταν και ξυδάτα, τόσο τα φύλλα, οσο και οι καρποί (Προφ. μαρτυρία: Σταματία Ηλία, 61 ετών, Αγία Νάπα - Αμμόχωστος).
Οι απλωταρκές μαγειρεύονται ως επί το πλείστον με όσπρια. Τρώγονται και νωπές, αλλά δεν έχουν καλή γεύση (Κυπρή 1983 [2003²], απλωταρκά,η, 295).
Παρασκευάζεται με σκορδοτηγάνιση (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Απλωταρκά-Πλωταρκά, 26).
Additional information and bibliography
Η απλωταρκά απαντά κυρίως σε χαμηλώματα και σε υψόμετρο μέχρι 300 μέτρα (Σαββίδης 1999, 110).
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Παυλίδης Α. (επιμ.) (1985), Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 2, Φιλόκυπρος, Λευκωσία.
Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.
Σαββίδης Λ. (1999), Αγριόχορτα που τρώγονται: Από τη χλωρίδα της Κύπρου, Print today, Λευκωσία.
Προφ. μαρτυρία:
Σταματία Ηλία, 61 ετών, Αγία Νάπα - Αμμόχωστος.
Πηγή φωτογραφίας:
«Απλωταρκά (cynara cornigera). Πάρκο Κάβο Γκρέκο, Κύπρος» (https://pixabay.com/en/cyprus-cavo-greko-national-park-1194584/)
Τόνια Ιωακείμ, Στάλω Λαζάρου, Κυριακή Παντελή / Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Foods
Arkokolókason
The plant Arum dioscoridis, the root of which is edible. In times of hunger it was used as a substitute for kolokasi (taro root).
Foods
Arkolahanon - sea beet
A wild green, the leaves and stems of which are cooked with various legumes or stews. Collected from January to April.
Foods
Arkóprasson, skourántha - wild leek
Wild leek is cooked whole, including its bulb. It can be consumed boiled with oil and lemon or added to legumes. It is added to many dishes when fried. It is also served fresh with olives or cheese.
Foods
Arkosellenoudin - fool's watercress
Wild, edible, small-sized celery. The leaves and tender shoots are consumed boiled, fried or in soups and sauces.
Foods
Arkotzinara - cardoon
Agriotzinara is eaten fresh and cooked. Its stems are boiled with legumes, especially beans and black eyed beans. Their artichokes are boiled, fried with eggs or cooked with meat and potatoes in a…
Traditional Recipes
Artichokes with eggs
Easy, quick and nutritious type of omelette.It is also served as an appetiser.
Traditional Recipes
Beans with wild greens and sausage
The legumes, greens and sausage are cooked in a tomato and onion sauce. A recipe based on ingredients of the traditional Cypriot cuisine, combined in an original way.
Traditional Recipes
Cardoons boiled with beans
Cardoons thrive in winter. In the past, at this time of the year, this dish was prepared regularly, sometimes even once a week.
Traditional Recipes
Cardoons skordalia (in garlic batter)
Cardoon, a wild green (Cynara cardunculus), cooked in garlic batter.
Traditional Recipes
Cardoons yahni with lamb
The taste of the cardoon is reminiscent of artichoke. In this dish, they combine well with lamb, potatoes and the rich taste of tomato sauce.
Traditional Recipes
Charlocks (wild mustard greens) yahní with flour
A fasting dish. The greens are cooked in a mixture of fried onion in olive oil and toasted flour.
Traditional Recipes
Charlocks with bitter orange juice
"Add the lapsanes to the sautéed onion and stir them until all the water has evaporated. Add the bitter orange juice and continue to cookl..." (Maria Ioannidou, Rizokarpaso)
Foods
Field and mountain greens
In difficult times of poverty and drought, people would resort to wild greens.
Foods
Galatouna - sow thistle
A wild green of Cyprus, which takes its name from the milky juice of its leaves. It was eaten boiled with oil and lemon juice.
Traditional Recipes
Hortopittes - Bread with greens and olives
Traditional individual bread buns, similar to eliopittes (olive bread) with the addition of greens and onions in the dough.
Traditional Recipes
Lapsanes (charlocks) with garlic
"...add the olive oil in the same pot and then add the garlic. When the garlic is golden brown, add the lapsanes and salt." (Tasoula Hadjilambi, Komi Kepir Kyrenia)
Traditional Recipes
Louvi (black-eyed beans) with lapsánes (charlocks)
A very simple and easy recipe, based on boiling louvi with lapsanes are served with olive oil and lemon juice.
Traditional Recipes
Omelette with charlocks (wild mustard greens)
"We were able to make this recipe only in the winter, since the main ingredient of the recipe, the lapsanes (charlocks), only grow during this season." (Tasoula Hadjilambi, Komi Kepir Kyrenia)
Traditional Recipes
Peas with artichokes
A yahni dish with peas and artichokes that are fried and then cooked in tomato sauce.
Traditional Recipes
Peas with koupepia and artichokes
A yahni dish with peas, artichokes, carrots and koupepia - stuffed vine leaves cooked in tomato sauce.
Traditional Recipes
Pittes with sorrel leaves - Xiniatópittes
Wild greens are added to a bread dough to form small round flatbreads (pittes).
Traditional Recipes
Potatoes with artichokes
Potatoes and artichokes are baked together with onions in the oven with olive oil and lemon.
Traditional Recipes
Pourekia with wild spinach
Nutritious pourekia for fasting with wild greens filling mixed with bulgur wheat, vermicelli and onion.
Traditional Recipes
Rice with green almonds and wild artichokes
A seasonal dish, prepared when green almonds and wild artichokes are available.
Traditional Recipes
Twisted spanakopitta
Vegetarian pie suitable for fasting with a filling of wild spinach, onion, vermicelli and bulgur wheat.
Foods
Vegetables and greens in the Byzantine era
Vegetables and wild greens have always been an important part of the Cypriot diet.
Traditional Recipes
Vine leaves stuffed with artichokes
A vegetarian, fasting dish. “For the filling, finely chop the artichokes and onion and sauté them briefly in olive oil. Remove from the heat and add the rice and tomatoes”. (Theognosia Andreou,…
Traditional Recipes
Wild aparagus with eggs
A traditional Cypriot mezé dish served mainly as an appetiser.
Traditional Recipes
Wild greens with bitter orange
Dish with wild greens from Cypriot nature. Served hot or cold.