Γρούτα με το έψημα

Γρούτα με έψημα (Μαγειρεύω Κυπριακά 2013).

"Προηγουμένως την εκάμναμε πάρα πολλά συχνά γιατί ήταν εύκολη και γρήγορη συνταγή.
Στα χρόνια τα παλιά έκαμναν πόλεμο για να φαν την βρούτα τη μαύρη. Τωρά στα νέα τα χρόνια, ούτε που θέλουν να την δουν." (Πέπα Φρίξου, Πάχνα Λεμεσού)

Ονομασία - Συνταγή

Κυπριακή Ονομασία

Γρούτα ή βρούτα με το έψημα.

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Είδος χυλού με αλεύρι και πετιμέζι.

Υλικά Συνταγής

Εκδοχή Α΄
1,5 ποτήρι έψημα
2,5 ποτήρια νερό
4,5 κουτάλια της σούπας αλεύρι
Ανθόνερο
Κανέλα

Εκδοχή Β΄
2 φλιτζάνια έψημα
4 φλιτζάνια νερό
7 κουταλιές αλεύρι χωριάτικο
Ροδόσταγμα
Κανέλα

Εκτέλεση Συνταγής

Εκδοχή Α΄
"Βάζω ένα ποτήρι έψημα και δύο ποτήρια νερό στη φωτιά να χοχλάσουν.
Σε μια κούπα βάζω το αλεύρι και προσθέτω μισό ποτηρι νερό και μισό ποτήρι έψημα.
Τα χτυπούμε καλά μέχρι να γίνει χυλός.
Το γύρνουμε και αυτό στην κατσαρόλα με το νερό και το έψημα που χόχλασε.
Το αφήνουμε να κάμει 5-6 χόχλους για να μεν μυρίζει αλεύρι ωμό.
Στο τέλος βάλλω 2-3 σταγόνες ανθόνερο. Ραντίζω με ανθόνερο 2 πιάτα ξέβαθα, και βάλλω την βραστή βρούτα μέσα.
Πάνω που την βρούτα βάλλουμε κοπανισμένη κανέλλα.
Την αφήνεις να κρυώσει και την κόφκεις μια μια φέτα σαν το γλύκισμα. Με αυτή την ποσότητα τρώνε 20 άτομα από 1-2 μοίρες."
(Πέπα Φρίξου, Πάχνα Λεμεσού)

Εκδοχή Β΄
Βράζουμε σε κατσαρόλα το έψημα με το νερό μέχρι να γίνει χλιαρό. Προσθέτουμε το αλεύρι και ανακατεύουμε με ξύλινο κουτάλι μέχρι να πήξει.
Το σερβίρουμε σε ελαφρώς βαθουλή πιατέλα την οποία έχουμε προηγουμένως ραντίσει με ανθόνερο.
Πασπαλίζουμε με κανέλα.
(Κυθραιώτου 2013, 67)

Μέθοδος Μαγειρέματος

Βράσιμο στην κατσαρόλα.

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

19ος-21ος αιώνας.

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Απόσπασμα συνέντευξης από την κα. Πέπα Φρίξου:

Ερώτηση: Υπήρχαν ιδιαίτερες περιπτώσεις όπου φτιαχνόταν η βρούτα με το έψημα; Μήπως συνδέεται με κάποιο έθιμο, με κάποια εκδήλωση;
Απάντηση: Όχι.

Ερώτηση: Από πού έμαθες τη συνταγή;
Απάντηση: Από τη μητέρα μου.

Ερώτηση: Μήπως έκανες κάποιες αλλαγές-τροποποιήσεις στη συνταγή (υλικά, αναλογία υλικών, μέθοδος παρασκευής, τρόπος φύλαξης, τρόπος ή μέσα ψησίματος);
Απάντηση: Όχι.

Ερώτηση: Είναι τοπική συνταγή, που την φτιάχνουν;
Απάντηση: Την φτιάχνουν και σε άλλα χωριά που έχουν αμπέλια.

Ερώτηση: Πόσο συχνά κάνεις τώρα βρούτα με το έψημα;
Απάντηση: Τώρα δεν κάμνω τη βρούτα με το έψημα. Έχει πολλή καιρό να την κάμω.

Ερώτηση: Πόσο συχνά τα έφτιαχνες προηγουμένως;
Απάντηση: Προηγουμένως την εκάμναμε πάρα πολλά συχνά γιατί ήταν εύκολη και γρήγορη συνταγή. Στα χρόνια τα παλιά έκαμναν πόλεμο για να φαν την βρούτα τη μαύρη. Τωρά στα νέα τα χρόνια, ούτε που θέλουν να την δουν.

Βιβλιογραφία

Κυθραιώτου, Φ. (2013). Γαστρονομικός οδηγός Μαραθάσας, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Λευκωσία.

Προφορική μαρτυρία:
Πέπα Φρίξου, 61 ετών, Πάχνα Λεμεσού. Καταγραφή: Ζηνοβία Χαραλάμπους, Οκτώβρης 2010. Επιμέλεια: Στάλω Λαζάρου.

Ερευνητής/Καταχωρητής

Ζηνοβία Χαραλάμπους/ Στάλω Λαζάρου, Πετρούλα Χατζηττοφή

Φωτογραφίες

Σχετικό Περιεχόμενο

Τρόφιμα

Γλυκά από μούστο σταφυλιού

Αρχικά, τα προϊόντα αυτά αποτελούσαν την απαραίτητη ξηρή τροφή των γεωργών κατά τη διάρκεια της εργασίας. Αργότερα, καταναλώνονταν σαν επιδόρπιο ή κεραστικό αντί γλυκού.

Παραδοσιακές Συνταγές

Γρούτα

Εύκολη και γρήγορη συνταγή πουτίγκας, με τηγάνιση κρεμμυδιού και σιμιγδάλι. Η γρούτα απαντάται και ως γλυκό έδεσμα, φτιαγμένο συνήθως με έψημα ή χαρουπόμελο.

Παραδοσιακές Συνταγές

Έψημα

Παχύρευστο σιρόπι-μέλι με μαύρο χρώμα και γλυκόξινη γεύση. Παρασκευάζεται από το μούστο των σταφυλιών με παρατεταμένο βράσιμο, χωρίς προηγούμενη ζύμωση, μέχρι να γίνει σκούρο και σιροπιαστό.…

Τρόφιμα

έψημαν,το

Το έψημαν είναι φυσικό σιρόπι που φτιάχνεται με το βράσιμο και τη συμπύκνωση του μούστου. "Δένει" όταν στο καζάνι του βρασμού μείνει το 1/3 (ακόμα και το 1/4) της αρχικής ποσότητας.

Παραδοσιακές Συνταγές

Καϊκανάς

Το είδος αυτό τηγανίτας, με βάση το αυγό, παρασκευαζόταν συχνά στα κυπριακά νοικοκυριά, αφού αποτελούσε εύκολο και χορταστικό επιδόρπιο. Συνηθιζόταν ιδιαίτερα στα χωριά της Πιτσιλιάς.

Κατσούρες κατά το τηγάνισμα. Μαγειρεύω Κυπριακά 2015.

Παραδοσιακές Συνταγές

Κατσούρες με έψημα

Συνταγή από τη Μαραθάσα. Στην παραλλαγή αυτή των κατσούρων χρησιμοποιείται προζυμένιο ψωμί μαζί με έψημα, το οποίο απαντάται σε πολλά παραδοσιακά γλυκά της περιοχής.

Παραδοσιακές Συνταγές

Λαλαγκούθκια με αναρή

Παραδοσιακά, τα λαλαγκούθκια τα έφτιαχναν χωρίς γέμιση και τα σέρβιραν πασπαλισμένα με ζάχαρη, μέλι ή έψημα. Στη νεότερη αυτή συνταγή για λαλαγκούθκια δημιουργείται μια νέα εκδοχή του παραδοσιακού…

Παραδοσιακές Συνταγές

Λουλλούθκια

Ριζοκαρπασίτικη εκδοχή μιας διαδεδομένης κυπριακής συνταγής για "τερτζελλούθκια" ή "κουλλουρούθκια με το μέλι". Τα τερτζελλούθκια ψήνονταν είτε σε τερατσόμελο (χαρουπόμελο), όπως και τα λουλλούθκια,…

Παραδοσιακές Συνταγές

Μουστάρι

Το μουστάρι χρησιμοποιείται για την παρακευή παραδοσιακών γλυκών εδεσμάτων, όπως ο ππαλουζές, ο σιουσιούκκος, ο πολτός και τα κκιοφτέρκα. "Πιο παλιά το μουστάρι το βάλλαμε στα πιθάρια τζιαι στις…

Παραδοσιακές Συνταγές

Ξεροτήανα

"Όταν ροδοκοκκινίσουν τα βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα, για να στραγγίσει το λάδι. Τα βάζουμε σε πιατέλα και τους βάζουμε τη ζάχαρη. Μια άλλη προτίμηση είναι να τα βουτήξουμε μέσα στο μέλι ή στο έψημα…

Παραδοσιακές Συνταγές

Πισίες μαραθεύτικες

Στη Μαραθάσα οι τηγανητές πισίες σερβίρονται με μέλι ή έψημα (πετιμέζι).

Παραδοσιακές Συνταγές

Πορτός με το έψημα

To έψημα παρασκευάζεται μετά από συνεχές βράσιμο του μούστου, δηλαδή του χυμού από σταφύλι. Στο σιρόπι αυτό βράζεται το σιτάρι, μέχρι το μείγμα να πήξει και να σχηματιστεί o πολτός.

Τρόφιμα

ππαλουζέ,η - ππαλουζές,ο

Η μουσταλευριά.

Τρόφιμα

ρετσ̆έλλια (ρετσέλλια) - ριτσ̆έλλια (ριτσέλλια),τα

Είδος γλυκού με φρούτα ή λαχανικά ψημένα σε πετιμέζιν.

«Έψημα σταφυλιού, βασικό υλικό για τα ρετσ̆έλλια»

Παραδοσιακές Συνταγές

ρετσ̆έλλια (ρετσέλλια),τα

Η συνταγή προέρχεται από την περιοχή της Μαραθάσας, όπου και παρασκευαζόταν μεγάλη ποικιλία γλυκών με βάση τον μούστο του σταφυλιού. Στη συγκεκριμένη συνταγή, για τα ρετσέλλια χρησιμοποιούνται μήλα ή…

Παραδοσιακές Συνταγές

σησαμόπιττες,οι

Η συνταγή προέρχεται από τη Μαραθάσα. Οι σησαμόπιττες ήταν ένα από τα προϊόντα που πουλούσαν οι Μαραθεύτες στα πανηγύρια μαζί με οπωρικά, ξηρούς καρπούς, σουσιούκκον και παστέλλιν.

Τρόφιμα

σταφύλι,το

Το σταφύλι καλλιεργείτο κυρίως στα ορεινά χωριά της Κύπρου, όπου η θερμοκρασία ήταν χαμηλή. Οι αμπελουργοί τρύγιζαν το σταφύλι που προοριζόταν για την παραγωγή κουμανταρίας και μοσχάτου το μήνα…

Κουλλουρούθκια με το έψημα (Μαγειρεύω Κυπριακά 2015).

Παραδοσιακές Συνταγές

Τερτζιελλούθκια ή κουλλουρούθκια με το έψημα

"Παλιά εκάμναμεν κουλουράκια με το έψημα όταν ωριμάζαν τα σταφύλια. Επιάναμεν τα που το αμπέλι τζιαι εκάμναμεν τα έψημα. Δηλαδή τους μήνες Σεπτέμβρη έως το Νιόβρη, ακόμα τζιαι το Δεκέβρη ήταν η…