Σησαμόπιττες συσκευασμένες.
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Η συνταγή προέρχεται από τη Μαραθάσα. Οι σησαμόπιττες ήταν ένα από τα προϊόντα που πουλούσαν οι Μαραθεύτες στα πανηγύρια μαζί με οπωρικά, ξηρούς καρπούς, σουσιούκκον και παστέλλιν.
Ονομασία - Συνταγή
σησαμόπιτες
Πρόκειται για γλυκό έδεσμα από σησάμι και χαρουπόμελο, έψημαν ή ζάχαρη.
ΕΤΥΜ. < σησάμιν + πίττα (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα σησαμόπιττα,η, 423)
500 γρ. έψημαν
500 γρ. σησάμι
καλαμποκέλαιο
Σε ένα τηγάνι καβουρδίζουμε ελαφρά το σησάμι ανακατεύοντας το συνεχώς.
Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το έψημαν να βράσει για 10 λεπτά. Χαμηλώνουμε τη φωτιά και το αφήνουμε να σιγοβράζει (προσοχή να μην παραβράσει και καραμελώσει!).
Προσθέτουμε το καβουρδισμένο σησάμι και ανακατεύουμε.
Ελέγχουμε αν είναι έτοιμο, παίρνοντας μία μικρή κουταλιά από το μείγμα. Τη ρίχνουμε σε ένα πιάτο και αν, μόλις κρυώσει, ξεκολλήσει άνετα, τότε είναι έτοιμο.
Βγάζουμε από τη φωτιά και περιμένουμε λίγο να κρυώσει.
Απλώνουμε λαδόκολλα σε ένα ταψί και αλείφουμε με καλαμποκέλαιο. Πασπαλίζουμε με ελαφρά καβουρδισμένο σησάμι και ρίχνουμε το μείγμα στο ταψί και το απλώνουμε.
Μετά από 15 λεπτά το χαράζουμε σε ρόμβους και, στη συνέχεια, αφού έχει κρυώσει καλά, κόβουμε κανονικά τα κομμάτια και τα φυλάμε σε αεροστεγές δοχείο σε δροσερό μέρος (όχι στο ψυγείο!), βάζοντας κομμάτια λαδόκολλας ανάμεσα για να μην κολλάνε (Κυθραιώτου 2013, 73).
καβούρδισμα / βράσιμο και ψήσιμο σε κατσαρόλα
Οι σησαμόπιττες παλιά γίνονταν με έψημαν και σουσάμι. Το έψημαν έπρεπε να βραστεί μαζί με λίγο ασπρισμένο σουσάμι και να καταστηθεί μέχρι να μετατραπεί σε ένα παχύρευστο χυλό. Τον χυλό αυτό τον έχυναν στη συνέχεια πάνω σε στρώμα ασπρισμένου σουσαμιού που βρισκόταν απλωμένο σε καθαρό ρούχο σε πάγκο ή τραπέζι. Προτού κρυώσει, πρόσθεταν σουσάμι και στην άλλη μεριά γινόταν η μορφοποίηση των πιτών, οι οποίες αφού κρύωναν, μπορούσαν να συσκευαστούν (πολλές μαζί) μέσα σε ρούχο και να είναι έτοιμες για τη μεταφορά και την πώλησή τους. Κατά τα τελευταία χρόνια οι σησαμόπιττες γίνονταν με ζάχαρη αντί χαρουπόμελου και ήταν άσπρες. Ο τρόπος παραγωγής τους ήταν ο ίδιος, αλλά στη θέση του χαρουπόμελου έμπαινε ζάχαρη που διαλυόταν σε λίγο νερό (Ιωνάς 2001, 229-230).
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Οι σησαμόπιττες ήταν ένα από τα προϊόντα που πουλούσαν οι Μαραθεύτες στα πανηγύρια μαζί με οπωρικά, ξηρούς καρπούς, σιουσιούκκο και παστέλλιν που προσέλκυαν το ενδιαφέρον όλων των παιδιών. Πωλούνταν συνήθως μέσα σε κομμάτι κατσαρόκολλας [χαρτί άσπρο γυαλιστό που χρησιμοποιούσαν και οι χασάπηδες] (Ιωνάς 2001, 229-230).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Ο Καλοπαναγιώτης είναι γνωστός για τα προϊόντα του μούστου, το μέλι αλλά και τις περίφημες σησαμόπιττες από έψημα. Οι μικροέμποροι του χωριού όργωναν για δεκαετίες όλη την Κύπρο και πωλούσαν την πραμάτεια τους στις πανηγύρεις του νησιού (Κυθραιώτου 2013, 21).
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.
Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.
Κυθραιώτου Φ. (2013), Γαστρονομικός οδηγός Μαραθάσας, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Λευκωσία.
Τόνια Ιωακείμ, Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Τρόφιμα
Γλυκά από μούστο σταφυλιού
Αρχικά, τα προϊόντα αυτά αποτελούσαν την απαραίτητη ξηρή τροφή των γεωργών κατά τη διάρκεια της εργασίας. Αργότερα, καταναλώνονταν σαν επιδόρπιο ή κεραστικό αντί γλυκού.
Παραδοσιακές Συνταγές
Γρούτα με το έψημα
"Προηγουμένως την εκάμναμε πάρα πολλά συχνά γιατί ήταν εύκολη και γρήγορη συνταγή. Στα χρόνια τα παλιά έκαμναν πόλεμο για να φαν την βρούτα τη μαύρη. Τωρά στα νέα τα χρόνια, ούτε που θέλουν να την…
Παραδοσιακές Συνταγές
Έψημα
Παχύρευστο σιρόπι-μέλι με μαύρο χρώμα και γλυκόξινη γεύση. Παρασκευάζεται από το μούστο των σταφυλιών με παρατεταμένο βράσιμο, χωρίς προηγούμενη ζύμωση, μέχρι να γίνει σκούρο και σιροπιαστό.…
Τρόφιμα
Ζεμπιλούδκια (σησαμωτά)
(Ζεμπιλούδκια, Ζεμπυλούδκια, Ζεμπιλούθκια ή Συριούδκια)Σησαμωτά σε σχήμα Ζεμπιλιού.Τα ζεμπιλούδκια ή συριούδκια (από το αρχαίο σπυρίς, ζεμπίλι), γίνονται συμβολικά, για να ευλογηθεί το ζεμπίλι του…
Παραδοσιακές Συνταγές
Κατσούρες με έψημα
Συνταγή από τη Μαραθάσα. Στην παραλλαγή αυτή των κατσούρων χρησιμοποιείται προζυμένιο ψωμί μαζί με έψημα, το οποίο απαντάται σε πολλά παραδοσιακά γλυκά της περιοχής.
Τρόφιμα
Κυπριακά Γλυκά
Τα περισσότερα γλυκά ή «γλυτζιστικά» όπως τα αποκαλούσαν οι Κύπριοι, αυτά που εμείς θεωρούμε μέχρι σήμερα παραδοσιακά, έλκουν την καταγωγή τους από την αρχαιότητα και από το Βυζάντιο, όπως μαρτυρούν…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαλαγκούθκια με αναρή
Παραδοσιακά, τα λαλαγκούθκια τα έφτιαχναν χωρίς γέμιση και τα σέρβιραν πασπαλισμένα με ζάχαρη, μέλι ή έψημα. Στη νεότερη αυτή συνταγή για λαλαγκούθκια δημιουργείται μια νέα εκδοχή του παραδοσιακού…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λουλλούθκια
Ριζοκαρπασίτικη εκδοχή μιας διαδεδομένης κυπριακής συνταγής για "τερτζελλούθκια" ή "κουλλουρούθκια με το μέλι". Τα τερτζελλούθκια ψήνονταν είτε σε τερατσόμελο (χαρουπόμελο), όπως και τα λουλλούθκια,…
Παραδοσιακές Συνταγές
Ξεροτήανα
"Όταν ροδοκοκκινίσουν τα βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα, για να στραγγίσει το λάδι. Τα βάζουμε σε πιατέλα και τους βάζουμε τη ζάχαρη. Μια άλλη προτίμηση είναι να τα βουτήξουμε μέσα στο μέλι ή στο έψημα…
Παραδοσιακές Συνταγές
Πισίες μαραθεύτικες
Στη Μαραθάσα οι τηγανητές πισίες σερβίρονται με μέλι ή έψημα (πετιμέζι).
Παραδοσιακές Συνταγές
Πορτός με το έψημα
To έψημα παρασκευάζεται μετά από συνεχές βράσιμο του μούστου, δηλαδή του χυμού από σταφύλι. Στο σιρόπι αυτό βράζεται το σιτάρι, μέχρι το μείγμα να πήξει και να σχηματιστεί o πολτός.
Παραδοσιακές Συνταγές
ρετσ̆έλλια (ρετσέλλια),τα
Η συνταγή προέρχεται από την περιοχή της Μαραθάσας, όπου και παρασκευαζόταν μεγάλη ποικιλία γλυκών με βάση τον μούστο του σταφυλιού. Στη συγκεκριμένη συνταγή, για τα ρετσέλλια χρησιμοποιούνται μήλα ή…
Παραδοσιακές Συνταγές
σησαμωτά,τα
Τα αρτοπαρασκευάσματα αυτά συνηθίζονταν σε όλα τα χωριά της Κύπρου. Φτιάχνονταν ιδιαίτερα τα Χριστούγεννα και το Πάσχα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Σουππούθκια
Το γλυκό αυτό έδεσμα σε παλαιότερες εποχές καταναλωνόταν καθημερινά, αφού ήταν εύγευστο, οικονομικό και πολύ ωφέλιμο. Η δύο παραλλαγές της συνταγής προέρχονται από τον Άγιο Φώτιο Πάφου και τη…
Παραδοσιακές Συνταγές
Τερτζιελλούθκια ή κουλλουρούθκια με το έψημα
"Παλιά εκάμναμεν κουλουράκια με το έψημα όταν ωριμάζαν τα σταφύλια. Επιάναμεν τα που το αμπέλι τζιαι εκάμναμεν τα έψημα. Δηλαδή τους μήνες Σεπτέμβρη έως το Νιόβρη, ακόμα τζιαι το Δεκέβρη ήταν η…
Παραδοσιακές Συνταγές
Τερτζιελλούθκια ή κουλλουρούθκια με το μέλι (τερατσόμελο)
Σε περιοχές, στις οποίες δεν υπήρχαν αμπελοκαλλιέργειες και συνεπώς δεν παραγόταν έψημα, τα τερτζιελλούθκια ψήνονταν συνήθως σε χαρουπόμελο.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χαλουβάς κουβαρι(α)στός με το έψημα
Στη Δωρά Λεμεσού φτιαχνόταν κατά την εορτή του Απ. Ανδρέα (Αρίστη Γιαννακού, Δωρά Λεμεσού).
Παραδοσιακές Συνταγές
Χαλουβάς με τερατσόμελο
Το μείγμα του χαλουβά αποτελείται από καβουρδισμένο αλεύρι, σησάμι και χαρουπόμελο. Πλάθεται σε στρογγυλές μπάλες. Η συνταγή προέρχεται από την Δρυνιά της επαρχίας Πάφου.