ελαιόλαδο,το

Συνήθιζαν να αλείφουν το νεογέννητο με το λάδι της ελιάς. Το λάδι τού το έβαζε η μαμμή ή συνήθιζαν οι παρευρισκόμενοι να βουτούν το δάκτυλό τους στο λάδι και να αλείφουν το μωρό, δίνοντάς του την ευχή τους. Μπορούσε να ανακατέψουν το λάδι και με αλάτι για να αλείψουν το μωρό. Σε μερικά χωριά το άλειφαν πρώτα λάδι, μετά του έβαζαν αλάτι με κρασί και στη συνέχεια το έλουζαν, συνεχίζοντας τη διαδικασία αυτή για 40 μέρες.
Μετά τη γέννα συνηθισμένη πρακτική ήταν οι σούφες, δηλαδή τα καταπλάσματα και τα υπόθετα στα γεννητικά όργανα της λεχώνας. Οι σούφες τυλίγονταν σε ένα ρούχο που το άλειβαν με λάδι και το τοποθετούσαν μέσα στον κόλπο ή έβαζαν τη λεχώνα να καθίσει πάνω του, για να ζεσταθεί και να καυστηριαστεί. Με τη διαδικασία αυτή πίστευαν ότι θα απέφευγαν την μόλυνση και θα επανερχόταν η μήτρα στη θέση της.
Όταν το παιδί πονούσε την κοιλιά του, το έτριβαν με ελαιόλαδο ή του έβαζαν λάδι στον ομφαλό του. Εντριβές έκαναν επίσης και με μαστιχόλαδο.
Το άλειμα του βρέφους με μείγμα λαδιού ελιάς και αλατιού της θάλασσας και το δέσιμο του μείγματος αυτού στο σημείο που υπήρχε πρόβλημα αποτελούσε τρόπο αποθεραπείας του περναριού. Το περνάρι ήταν κάτι που φοβόντουσαν ιδιαίτερα, γιατί κοκκίνιζε το δέρμα του μωρού και γέμιζε σπυριά. Στο χωριό Μελάναγρα σταύρωναν στο μωρό λάδι από το καντήλι της Παναγιάς της Κανακαριάς.
Η στειρότητα αποτελούσε από παλιά πληγή και κατάρα για την οικογένεια και ειδικά για την γυναίκα. Μια πρακτική για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτό ήταν τα υπόθετα. Χρησιμοποιούσαν βαμβάκι ή κουκούλι με ζεστό λάδι ή λάδι με μαστίχα (Πρωτοπαπά 2009, 100,109, 211, 231, 233, 335, 414, 462-463, 477, 482, 527, 558-560, 564-568, 574-575).

Στο βιβλίο του Γιώργου Ι. Μαυροκορδάτου «Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα» σημειώνεται πως συνήθιζαν να χρησιμοποιούν λάδι όταν πονούσαν τα αυτιά τους και τρίβονταν με αυτό όταν είχαν πόνο στην κοιλιά (Μαυροκορδάτος 2003, 311).

Ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, στην Ιστορία του που εκδόθηκε τον 18ο αιώνα στη Βενετία, παραθέτει πληροφορίες για την παραγωγή εδώδιμων ελαίων (ελαιώδη διά άρτυμα) στο νησί∙ ελαιολάδου αλλά και σησαμελαίου: «Οι ελαιώνες αποδίδουσιν αρκετή ποσότητα ελαίου, ώστε, όταν ευτυχήσουσιν, κυβερνάται ο τόπος ως τρεις χρόνους και ενίοτε δίδεται και έξω από τον τόπον […] Έλαιον αγριελιάς εξαίρετον, και λεπτόν. Έλαιον του σησαμίου, ως είπομεν, το οποίο ανάπτει εις τα λυχνάρια καλύτερα από το έλαιο το κοινόν» (Αρχιμανδρίτης Κυπριανός 1788, 538). Η κατάσταση σε σχέση με την υπερεπάρκεια του ελαιολάδου που περιγράφει ο Κυπριανός, φαίνεται όμως ότι έναν αιώνα μετά άλλαξε. Ο Αθανάσιος Σακελλάριος (1826-1901), μελετητής της κυπριακής ιστορίας και συγγραφέας, αναφέρει ότι το 1890 η παραγωγή ελαιολάδου, η οποία κυρίως προερχόταν από τα βόρεια του νησιού και από την περιοχή της Πάφου, μόλις επαρκούσε για τις ανάγκες των κατοίκων του (Σακελλάριος 1890). Επιπλέον, φαίνεται ότι στα τέλη του 19ου αιώνα οι οργανοληπτικές ιδιότητες του κυπριακού ελαιόλαδου ήταν αμφισβητούμενης ποιότητας. Η γερμανίδα Magda Ohnefalsch-Richter, η οποία έζησε στη Κύπρο την περίοδο 1894-1912, ασπάζεται και μεταφέρει όσα είχε επισημάνει ο Α. Gandry τo 1855 στο βιβλίο του Επιστημονικές Έρευνες στην Ανατολή σχετικά με τη ποιότητα του κυπριακού ελαιολάδου: «Η τέχνη να διατηρείς το ελαιόλαδο καθαρό, τους είναι άγνωστη. Αναμιγνύουν μαζί τις άγουρες πράσινες ελιές, τις βαρυψημένες και τις μαραμένες. Σαν αποτέλεσμα, βγαίνει ένα λάδι τόσο πικρό και έχει μια τόσο έντονη γεύση, που ο Ευρωπαίος που ζει σε μια χώρα γεμάτη από ελαιόδεντρα, αναγκάζεται να εισάγει το ελαιόλαδό του από τη Γαλλία ή την Ιταλία». Όπως εξηγεί η Magda Ohnefalsch-Richter, αυτό οφειλόταν στη χρήση παλιών, ξύλινων πιεστηρίων που δεν καθαρίζονταν συχνά με αποτέλεσμα να αποκτά το ελαιόλαδο οσμή ταγκίλας (Ohnefalsch-Richter 1994).

Το ελαιόλαδο δεν συμπεριλαμβάνεται στους καταλόγους προϊόντων που εξάγονταν σε μεγάλες ποσότητες από την Κύπρο κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Το γεγονός δεν είναι ανεξήγητο, αφού η παραγωγή ελαιολάδου στην Κύπρο είναι πολύ ασταθής. Εξάλλου, η κατανάλωση ικανοποιούνταν και με άλλα λάδια, όπως το τρεμιθέλαιο, το μπακόλαδο και το σουσαμόλαδο που καταναλώνονταν παράλληλα με το ελαιόλαδο, κυρίως για το ψήσιμο ειδικών παρασκευασμάτων από ζυμάρι (Ιωνάς 2001, 213).