πουρέκκια με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα,τα
«Σπανάχι»
Πηγή: Frédérique Voisin-Demery, https://www.flickr.com/photos/vialbost/8205830220
Για την παρασκευή της νηστήσιμης και θρεπτικής γέμισης των πουρεκκιών, τα άγρια χόρτα αναμειγνύονται με πλιγούρι, φιδέ και κρεμμύδι.
Ονομασία - Συνταγή
μπουρέκια με άγριο σπανάχι και άλλα χόρτα
Για τη ζύμη:
½ κιλό αλεύρι χωριάτικο
¼ φλιτζανιού ελαιόλαδο
¾ φλιτζανιού νερό
1 κ.γ. αλάτι
Για τη γέμιση:
½ κιλό άγριο σπανάχι ή και άλλα αγριόχορτα
¼ φλιτζανιού ελαιόλαδο
½ φλιτζάνι φιδέ
¾ φλιτζανιού πλιγούρι
½ φλιτζάνι σταφιδάκια (προαιρετικά)
1 κ.γ. κανέλα
½ κ.γ. πιπέρι
4-6 κ.σ. ελαιόλαδο (για την επάλειψη)
1 μικρό κρεμμύδι ψιλοκομμένο
Καθαρίζουμε και πλένουμε τα χόρτα.
Βάζουμε το λάδι στην κατσαρόλα και προσθέτουμε το κρεμμύδι και ακολούθως τον φιδέ να τσιγαριστούν.
Ρίχνουμε μισό ποτήρι νερό και στη συνέχεια τα χόρτα.
Ανακατεύουμε και, μόλις ψηθούν, προσθέτουμε το πλιγούρι. Κατεβάζουμε από τη φωτιά και σκεπάζουμε με μια πετσέτα.
Ανοίγουμε φύλλο λεπτό, τετράγωνο και μικρό.
Βάζουμε μια κουταλιά γέμιση στην μια άκρη του φύλλου και σκεπάζουμε με το υπόλοιπο φύλλο.
Με ένα πιρούνι κλείνουμε καλά τις άκρες του πουρεκκιού.
Τηγανίζουμε σε ελαιόλαδο ή σπορέλαιο (Κάτζη 2000, 109).
τηγάνισμα
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Τα μπουρέκια αυτά συνηθίζονταν σε περιόδους νηστείας. Ψήνονταν στη σάτζ̆ην [σάτζ̆η,η = μαγειρικό σκεύος, πήλινος αβαθής δίσκος με δυο λαβές ή μεταλλική πλάκα πάνω στην οποία έψηναν πίτες] ή στη νισκιά [νισκιά,η = η εστία], είτε τηγανίζονταν (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 249-250).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
** Για τα πουρέκκια γενικά, βλ. λήμμα πουρέκκια,τα στην κατηγορία Τρόφιμα. Για άλλες συνταγές για πουρέκκια, βλ. τα εξής λήμματα στην κατηγορία Συνταγές: πουρέκκια με αναρήν,τα; πουρέκκια με κρέμα,τα; πουρέκκια με μανιτάρκα,τα; πουρέκκια με στρουθούδκια,τα; πουρέκκια με χαλουβάν,τα; πουρέκκια με χαλλούμιν (χελλίμπουρι) στη σάτζ̆ην,τα; πουρέκκια με χαλλούμιν στο τηγάνι,τα.
Κάτζη Μ. (2000), «Οι τροφές που μας έδινε η φύση», Λαογραφική Κύπρος 30,50, 104-110.
Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.
Πηγή φωτογραφίας:
«Σπανάχι» (Frédérique Voisin-Demery, https://www.flickr.com/photos/vialbost/8205830220)
Δήμητρα Δημητρίου, Αργυρώ Ξενοφώντος
Νηστίσιμα πουρέκια με μανιτάρια (Μαγειρεύω Κυπριακά 2013).
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Παραδοσιακές Συνταγές
Αγριόχορτα με κιτρόμηλο, καρπασίτικα
Πιάτο με άγρια χόρτα της κυπριακής φύσης. Τρώγεται ζεστό ή κρύο.
Τρόφιμα
απλωταρκά,η
Αυτοφυές εδώδιμο αγριόχορτο με μικρά, αλλά όχι σκληρά αγκάθια. Τα νεαρά φύλλα, αφού καθαριστούν, τρώγονται είτε ωμά (είναι στυφά), είτε βραστά.
Τρόφιμα
αρκόπρασον,το
Το αγριόπρασο μαγειρεύεται μαζί με τον βολβό του. Το χρησιμοποιούν ως τηγάνιση σε διάφορα είδη μαγειρέματος, τρώγεται βραστό με λαδολέμονο ή το προσθέτουν σε όσπρια. Τρώγεται επίσης φρέσκο μαζί με…
Τρόφιμα
αρκοσελλενού(δ)ιν,το
Άγριο, εδώδιμο σέλινο, μικρού μεγέθους. Καταναλώνονται τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του, βραστά, τηγανιτά ή σε σούπες και σάλτσες.
Τρόφιμα
αρκοσταφί(δ)α,η
Είδος άγριου χόρτου, που περιλαμβάνεται στα φαρμακευτικά φυτά της Κύπρου. Ανθίζει από τον Ιούλη μέχρι τον Οκτώβρη σε ξηρές βουνοπλαγιές, παρά τους δρόμους στον Αγρό, Γερατζιές, Πεδουλά και Λεύκαρα.
Τρόφιμα
βολβοί ορχιδέων και κυκλάμινων,οι
Σε ορισμένες περιοχές οι βολβοί από ορχιδέες και κυκλάμινα τρώγονταν ωμοί ή και μαγειρεμένοι.
Τρόφιμα
γαλατούνα,η
Αγριόχορτο της κυπριακής φύσης, το οποίο πήρε το όνομά του από τον γαλακτώδη χυμό των φύλλων του. Το έτρωγαν βραστό με λαδόξιδο.
Τρόφιμα
Γαουρόκαυλος
Φυτό που τρώγεται ωμό ή μαγειρεύεται με διάφορα όσπρια. Μαζεύεται από το Γενάρη μέχρι τον Απρίλη.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ζαμπούσσιες
Οι ζαμπούσσιες είναι ένα ξεχασμένο σχεδόν είδος μπουρεκιού ή πίτας της παραδοσιακής μας κουζίνας. Αναλόγως της εποχής έχουν γέμιση από παπαρούνες (πετεινούς), μάραθο ή κίτρινη κολοκύθα. Τις έφτιαχναν…
Παραδοσιακές Συνταγές
Καππαμάς για χορτοφάγους
Το κουνουπίδι, το κολοκάσι και οι πατάτες μαρινάρονται και ψήνονται σε κρασί και χυμό νεραντζιού. Η συνταγή προέρχεται από τη Δερύνεια της επαρχίας Αμμοχώστου, και σε αυτήν αξιοποιούνται τα προϊόντα…
Παραδοσιακές Συνταγές
Μανιταρόπιττες
Μικρές τηγανητές πίτες, παρόμοιες με μπουρέκια. Η συνταγή προέρχεται από τα Λεύκαρα της ορεινής επαρχίας Λάρνακας, όπου και φτιάχνεται με μανιτάρια της αναθρήκας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πίτσα παραδοσιακή, κλειστή
Ένα αγαπημένο φαγητό μικρών και μεγάλων αποδίδεται "κυπριακά", με χρήση ντόπιων υλικών της παραδοσιακής κουζίνας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πίττα αγγλικού στιλ με αφέλια και πουρέ
Η αγγλική κουζίνα συναντά την παραδοσιακή κυπριακή σε μια σύγχρονη, διεθνή συνταγή προσαρμοσμένη στις γνωστές ντόπιες γεύσεις. Τα αφέλια μετατρέπονται σε γέμιση για την πίτα, και το πιάτο συνοδεύει…
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με αναρήν,τα
"Σε μια μεγάλη λεκάνη βάζω αναρήν ανάλατη. Προσθέτω την κανέλα, τη ζάχαρη και ροδόσταγμα (λίγο, διότι, όταν βάλεις πολύ, πικρίζει). Αφού προσθέσουμε όλα τα υλικά, λειώνουμε την αναρή με το πιρούνι" (…
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με κρέμα,τα
Η απλή, γλυκιά κρέμα από γάλα δίνει στα πουρέκκια ανάλαφρη γεύση και άρωμα βανίλιας.
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με μανιτάρκα,τα
Προσφέρονταν ως γλυκό σε γιορτές, όπως γάμους και βαφτίσια. Η συνταγή προέρχεται από το Λιθροδόντα της επαρχίας Λευκωσίας.
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με στρουθούδκια,τα
Είδος νηστήσιμων πουρεκκιών. "Βάζουμε το ελαιόλαδο σε τηγάνι και μαραίνουμε το κρεμμύδι. Προσθέτουμε τα στρουθούδκια, αλατίζουμε και ψήνουμε" (Προφ. μαρτυρία: Κούλλα Καραμανή, Κόρνος - Λευκωσία.…
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με χαλλούμιν (χελλίμπουρι) στη σάτζ̆ην (σάτζην),τα
Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία πουρεκκιών στη σάτζην, ανάλογα με τη γέμιση που χρησιμοποιείται. Μπορεί να περιέχουν χαλλούμιν, αναρή, κιμά, χόρτα, μανιτάρια, κολοκύθι ή πλιγούρι. Κυρίως στην επαρχία…
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με χαλλούμιν στο τηγάνι,τα
Τα πουρέκκια με χαλλούμιν συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο συνηθισμένα τηγανητά πουρέκκια, όπως και αυτά με αναρή, κρέμα και κιμά. Άλλος τρόπος ψησίματος των πουρεκκιών με χαλλούμιν είναι στη σάτζην.
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με χαλουβάν,τα
Νηστήσιμη παραλλαγή της συνταγής για πουρέκκια. Χρησιμοποιείται ο κοινός χαλβάς εμπορίου. Παλαιότερα για τη συνταγή αυτή αξιοποιούσαν το χαλβά που περίσσευε από το γεύμα της Καθαράς Δευτέρας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ρεβίθια με σπανάxι
Φαγητό γιαχνί. Τα ρεβίθια και το σπανάχι ψήνονται μαζί με κρεμμύδι σε χυμό ντομάτας, ενώ στη συνταγή μπορεί να προστεθούν επίσης καρότα ή και πατάτες.
Παραδοσιακές Συνταγές
Σαλάτα με παγκαλλούθκια
"... τα βάζουμε σε βραστό νερό και τα ψήνουμε για 5 λεπτά. Τα βγάζουμε από την κατσαρόλα, τα στεγνώνουμε και μετά τα σερβίρουμε με λάδι και λεμόνι." (Αιμιλία Κουππή, Κυπερούντα)
Παραδοσιακές Συνταγές
Σαλάτα με ρόκα και μαρούλι
"Κόβουμε τη ρόκα και το μαρούλι σε ένα δοχείο (κούπα), μαζί με την ντομάτα, το αγγουράκι και το κρεμμύδι. Προσθέτουμε το κομπούι του καππαριού." (Παναγιώτα Σάββα, Αγρός)
Παραδοσιακές Συνταγές
Σπανάχι με τ' αυγά
"Σε μια λεκάνη σπάζουμε τα αυγά και τα χτυπάμε αρκετά καλά. Όταν το σπανάχι έχει απορροφήσει όλο το νερό του, το αλατίζουμε και προσθέτουμε τα αυγά." (Γιώτα Κυριακίδου, Κυπερούντα)
Παραδοσιακές Συνταγές
Σπαναχόπιττα τυλιχτή
Χορτοφαγική-νηστίσιμη πίτα με γέμιση από άγριο σπανάχι ή και άλλα αγριόχορτα, μαζί με τηγάνιση κρεμμυδιού, φιδέ και πλιγούρι.
Τρόφιμα
Χορταρικά κάμπου
Χόρτα του κάμπου ή του βουνού Αναφορά στα ακόλουθα: «χωστές», ραδίκια, «βουλιά», «γαλατούνες» «τρισατσίες», «πίγκαλλους» ή «πάγκαλλους», «τσακρίθκια» (στρουθκιά), «καυκαρούες» (…
Παραδοσιακές Συνταγές
Χορτόπιττες
Η συνταγή δεν διαφέρει πολύ από αυτή για ελιόπιτες. Τα υλικά αναμειγνύονται κατευθείαν στη ζύμη.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές βραστές με φασόλια
Οι χωστές ευδοκιμούν το χειμώνα. Παλιότερα, την εποχή αυτή του χρόνου το συγκεκριμένο πιάτο φτιαχνόταν ακόμη και μια φορά τη βδομάδα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές γιαχνί με κρέας
Η γεύση των χωστών παραπέμπει στην αγκινάρα. Στο πιάτο αυτό, συνδυάζεται ωραία με το αρνί, τις πατάτες και την πλούσια γεύση της σάλτσας από ντομάτα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές σκορδαλιά
"Παλαιότερα φτιάχναμε τη συνταγή αυτή μια φορά κάθε δεκαπέντε μέρες περίπου, κατά τον χειμώνα." (Αντρέας Χατζηλαμπή, Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)