Χωστές βραστές.
Πηγή: Xufanc, https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cynara_cardunculus#/media/File:Cards_bullits6.JPG.
Οι χωστές ευδοκιμούν το χειμώνα. Παλιότερα, την εποχή αυτή του χρόνου το συγκεκριμένο πιάτο φτιαχνόταν ακόμη και μια φορά τη βδομάδα.
Ονομασία - Συνταγή
Είδος αυτοφυούς χόρτου (Cynara cardunculus) βρασμένο με φασόλια.
Χωστές ονομάζονται τα αγριόχορτα του είδους Cynara cardunculus.
1 κιλό χωστές
1–2 ποτήρια φασόλια
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
1/2 κατσαρόλα νερό
Βάζω το νερό στην κατσαρόλα να βράσει, κι ακολούθως βάζω τις χωστές και τα φασόλια.
Τα αφήνω μέχρι χογλάσουν (βράσουν αρκετά καλά) και να ψηθούν και προσθέτουμε και το αλάτι.
Σερβίρεται με λεμόνι και ελαιόλαδο. Δεν έχει συγκεκριμένη ποσότητα, μιας και είναι προσωπική προτίμηση του κάθε καταναλωτή.
(Αντρέας Χατζηλαμπή, 66 ετών από την Κώμη Κεπήρ, Κερύνειας)
Βράσιμο σε κατσαρόλα.
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Παλαιότερα, το φαγητό αυτό το φτιάχναμε περίπου μια φορά την βδομάδα, την εποχή του χειμώνα ( Αντρέας Χατζηλαμπή, 66 ετών από την Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Απόσπασμα συνέντευξης από τον κ. Αντρέα Χατζηλαμπή:
"Ερώτηση: Υπάρχουν ιδιαίτερες περιπτώσεις όπου φτιάχνεται/ φτιαχνόταν. Π.χ. μήπως συνδέεται με γιορταστικές εκδηλώσεις ή κάποια έθιμα ή ιδιαίτερες εποχές του χρόνου; Ποια;
Απάντηση: Δεν είχαμε την ευκαιρία να φτιάχνουμε ολόχρονα τη συνταγή αυτή, αφού οι χωστές βγαίνουν συγκεκριμένη εποχή του χρόνου, τον χειμώνα.
Ερώτηση: Από πού την έμαθες;
Απάντηση: Από την μητέρα μου, την Αντριαννή Χατζηλαμπή.
Ερώτηση: Είναι τοπική συνταγή; Πού την φτιάχνουν;
Απάντηση: Όχι δεν είναι τοπική συνταγή. Εμείς προσωπικά την φτιάχναμε στο χωριό μας, την Κώμη Κεπήρ.
Ερώτηση: Πόσο συχνά την φτιάχνεις τώρα;
Απάντηση:Δύο με τρεις φορές το μήνα και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια του χειμώνα που είναι διαθέσιμα στην αγορά.
Ερώτηση: Πόσο συχνά την έφτιαχνες προηγουμένως;
Απάντηση: Στην μικρή μου ηλικία, όταν ζούσαμε στην Κώμη Κεπήρ, την κάναμε πιο συχνά, μία φορά την εβδομάδα, τον χειμώνα, επειδή υπήρχε περισσότερη παραγωγή."
(Αντρέας Χατζηλαμπή, 66 ετών από την Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)
Προφορική μαρτυρία:
Αντρέας Χατζηλαμπή, 66 ετών από την Κώμη Κεπήρ Κερύνειας. Καταγραφή: Χριστιάνα Χριστοφή, Οκτώβρης 2010. Επιμέλεια: Στάλω Λαζάρου.
Χριστιάνα Χριστοφή / Στάλω Λαζάρου
Χωστές φρέσκες.
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Παραδοσιακές Συνταγές
Αγκινάρες με αυγά
Εύκολο, γρήγορο και θρεπτικό είδος ομελέτας. Σερβίρεται και ως ορεκτικό.
Τρόφιμα
απλωταρκά,η
Αυτοφυές εδώδιμο αγριόχορτο με μικρά, αλλά όχι σκληρά αγκάθια. Τα νεαρά φύλλα, αφού καθαριστούν, τρώγονται είτε ωμά (είναι στυφά), είτε βραστά.
Τρόφιμα
αρκοσελλενού(δ)ιν,το
Άγριο, εδώδιμο σέλινο, μικρού μεγέθους. Καταναλώνονται τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του, βραστά, τηγανιτά ή σε σούπες και σάλτσες.
Τρόφιμα
αρκοσταφί(δ)α,η
Είδος άγριου χόρτου, που περιλαμβάνεται στα φαρμακευτικά φυτά της Κύπρου. Ανθίζει από τον Ιούλη μέχρι τον Οκτώβρη σε ξηρές βουνοπλαγιές, παρά τους δρόμους στον Αγρό, Γερατζιές, Πεδουλά και Λεύκαρα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Εφταλοήτικο φαΐ
Φασολάκι με φασόλια ξερά και πατάτες, μαγειρεμένα σε σάλτσα ντομάτας (γιαχνί). Το φαγητό αυτό φτιαχνόταν μόνο κάθε Αγία Πέμπτη. Παλαιότερα συνήθιζαν να καταναλώνουν λάδι την Αγία Πέμπτη, γι'αυτό και…
Τρόφιμα
κινάρα (αγκινάρα),η
Η "κινάρα" αναφέρεται στις γραπτές πηγές, αλλά εμφανίζεται και στην εικονογραφία.
Παραδοσιακές Συνταγές
Κουπέπια με αγκινάρες, νηστίσιμα
"Για τη γέμιση, ψιλοκόβουμε τις αγκινάρες και το κρεμμύδι και τα ψήνουμε για λίγο με το ελαιόλαδο. Κατεβάζουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το ρύζι και τις ντομάτες." (Θεογνωσία Ανδρέου, Κόρνος)
Παραδοσιακές Συνταγές
Κροκέτες φασολιών
Νεότερη συνταγή με ξηρά φασόλια, τα οποία βράζονται και μετατρέπονται σε πουρέ. Με το μείγμα του πουρέ φτιάχνονται οι κροκέτες, οι οποίες τυλίγονται σε φρυγανιά και ψήνονται σε φούρνο.
Σιτηρέσιο
Λαχανικά και άγρια χόρτα στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1894
Στο περιηγητικό κείμενο της Ρίχτερ γίνεται αναφορά για το πώς μαγειρεύονται και τρώγονται τα διάφορα λαχανικά και άγρια χόρτα...
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες ή χωστές γιαχνί με το αλεύρι
Νηστίσιμο έδεσμα. Τα χόρτα ψήνονται σε μείγμα από τηγανισμένο σε ελαιόλαδο κρεμμύδι και καβουρδισμένο αλεύρι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Λουβάνα πουρέ
Οι σπόροι από τα ξεφλουδισμένα, αποξηραμένα και σπαστά κίτρινα μπιζέλια βράζονται, λιώνονται και μετατρέπονται σε πουρέ με βελούδινη υφή. Προστίθεται ελαιόλαδο και λεμόνι, και το πιάτο πασπαλίζεται…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λουβκιά με χοιρομέρι
Πρωτότυπη συνταγή, βασισμένη στο συνδυασμό υλικών της παραδοσιακής κυπριακής κουζίνας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Μολόσιες βραστές
"Καθαρίζουμε τις μολόχες από τα φύλλα και αφήνουμε μόνον τους μικρούς βλαστούς και τα τρυφερά στελέχη. Ακολούθως τις κόβουμε σε κομμάτια..." (Ξενοφώντας Λαζάρου, Πολιτικό Λευκωσίας)
Παραδοσιακές Συνταγές
Μπιζέλι με αγκινάρες
Φαγητό γιαχνί. Τα μπιζέλια και οι αγκινάρες τηγανίζονται, και στη συνέχεια ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Μπιζέλια με κουπέπια και αγκινάρες
Τα μπιζέλια, οι αγκινάρες, και τα καρότα ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας (γιαχνί), ενώ από πάνω τοποθετούνται για ψήσιμο και τα κουπέπια με κληματόφυλλα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Πατάτες με αγκινάρες
Οι πατάτες και οι αγκινάρες ψήνονται μαζί με κρεμμύδια στο φούρνο. Προστίθενται ελαιόλαδο και λεμόνι.
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα,τα
Για την παρασκευή της νηστήσιμης και θρεπτικής γέμισης των πουρεκκιών, τα άγρια χόρτα αναμειγνύονται με πλιγούρι, φιδέ και κρεμμύδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
σ̆σ̆επαστές (σσεπαστές) με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα,οι
Οι σσεπαστές με γέμιση από χόρτα ονομάζονταν χορτόπιττες ή χορτερές. Περιείχαν αυτοφυή χόρτα όπως άγρια σπανάκια, άγρια λάχανα (σέσκουλα), λαψάνες, ξινιατούς και άλλα είδη χόρτων που μαζεύονταν από…
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια άσπρα, σαλάτα
Εξαιρετικά γευστική και θρεπτική σαλάτα που συνδυάζει όσπρια, λαχανικά και ψάρι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια γιαχνί στο πήλινο
"... τα βάζουμε σε πήλινο. Προσθέτουμε το κρεμμύδι κομμένο σε φέτες, το σέλινο ψιλοκομμένο, το χυμό ντομάτας, το ελαιόλαδο, αλατοπίπερο και νερό να τα σκεπάζει." (Ελισάβετ Παναγιώτου, Κόρνος)
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια γίγαντες
Τα μεγάλα αυτά φασόλια αρχικά βράζονται για λίγο σε νερό και στη συνέχεια μαγειρεύονται στο φούρνο γιαχνί με χυμό ντομάτας, σέλινο, μαϊντανό και κρεμμύδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια γίγαντες με λουκάνικα
Γνωστή ελληνική συνταγή, παρασκευασμένη με παραδοσιακά αλλά και υγιεινά υλικά της κυπριακής κουζίνας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια κόκκινα, σαλάτα
Ένας δροσερός γευστικός συνδυασμός φασολιών, μανιταριών, σέλινου, σιταροπούλας, πιπεριάς και κρεμμυδιού. Τη σαλάτα νοστιμίζει μείγμα από ελαιόλαδο, λεμόνι, αρτυσιά (κύμινο) και αλάτι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια μαειρευτά με μολόσιες, αλατούνες τζαι τεράτσι λουκάνικο
Συνταγή βασισμένη σε υλικά της παραδοσιακής κυπριακής κουζίνας, που συνδυάζονται με ένα πρωτότυπο τρόπο. Τα όσπρια, τα χόρτα και το λουκάνικο ψήνονται σε σάλτσα ντομάτας με κρεμμύδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια με γλίντους
"Τοποθετούμε σε μια κατσαρόλα τα φασόλια και τους γλιντούς. Προσθέτουμε νερό, λάδι και αλάτι. Τα αφήνουμε να ψηθούν." (Χαρίτος Χαρίτου, Κυπερούντα)
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια με κιμά
Γευσάτο φαγητό, που μπορεί να ψηθεί τόσο στην κατσαρόλα όσο και στο φούρνο. Ο κιμάς και τα φασόλια μαγειρεύονται σε πλούσια σάλτσα ντομάτας.
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια με κολοκύθι
Το γλυκό κολοκύθι δένει ωραία με τα βραστά φασόλια. Συνήθης στην κυπριακή κουζίνα είναι και ο συνδυασμός κολοκυθιού με φασόλια μαυρομάτικα (λουβιά).
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια με κοφτό μακαρονάκι
Ο συνδυασμός ζυμαρικών και οσπρίων δεν είναι ασυνήθιστος για την κυπριακή κουζίνα, και η συνταγή αυτή αποτελεί ένα καλό παράδειγμα!
Παραδοσιακές Συνταγές
Φασόλια ξεκούνια
Ένα από τα σύνηθη φαγητά του καλοκαιριού, εποχή κατά την οποία υπάρχουν διαθέσιμα τα φασόλια ξεκούνια.
Τρόφιμα
Χορταρικά κάμπου
Χόρτα του κάμπου ή του βουνού Αναφορά στα ακόλουθα: «χωστές», ραδίκια, «βουλιά», «γαλατούνες» «τρισατσίες», «πίγκαλλους» ή «πάγκαλλους», «τσακρίθκια» (στρουθκιά), «καυκαρούες» (…
Παραδοσιακές Συνταγές
Χορτόπιττες
Η συνταγή δεν διαφέρει πολύ από αυτή για ελιόπιτες. Τα υλικά αναμειγνύονται κατευθείαν στη ζύμη.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές γιαχνί με κρέας
Η γεύση των χωστών παραπέμπει στην αγκινάρα. Στο πιάτο αυτό, συνδυάζεται ωραία με το αρνί, τις πατάτες και την πλούσια γεύση της σάλτσας από ντομάτα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές σκορδαλιά
"Παλαιότερα φτιάχναμε τη συνταγή αυτή μια φορά κάθε δεκαπέντε μέρες περίπου, κατά τον χειμώνα." (Αντρέας Χατζηλαμπή, Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)