Xωστές με σκόρδο.
Πηγή: Xufanc, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cardoon-navarrese15.JPG.
"Παλαιότερα φτιάχναμε τη συνταγή αυτή μια φορά κάθε δεκαπέντε μέρες περίπου, κατά τον χειμώνα." (Αντρέας Χατζηλαμπή, Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)
Ονομασία - Συνταγή
Είδος αυτοφυούς χόρτου (Cynara cardunculus), ψημένο σε χυλό με σκόρδο.
Χωστές ονομάζονται τα αγριόχορτα του είδους Cynara cardunculus.
2 κιλά χωστές
4-5 σκελίδες σκόρδο
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
1/2 κατσαρόλα νερό
4 κουτάλια σούπας αλεύρι
1/4 ποτηριού ελαιόλαδο
Βάζουμε το νερό στην κατσαρόλα να βράσει λίγο κι ακολούθως βάζουμε τις χωστές.
Αφού ψηθούν, τις βγάζουμε από την κατσαρόλα, αδειάζουμε το νερό και τις στραγγίζουμε.
Ακολούθως βάζουμε το ελαιόλαδο στην ίδια κατσαρόλα, που είναι πλέον άδεια και προσθέτουμε και τον σκόρδο. Μόλις ροδίσει ο σκόρδος προσθέτουμε τις χωστές και το αλάτι.
Σε ένα δοχείο, βάζουμε το αλεύρι με λίγο νερό για να διαλυθεί και να μην κουβαρώσει (πήξει). Είναι προτιμότερο το νερό που θα βάλουμε να είναι από αυτό που είχαμε βράσει τις χωστές, για να υπάρχει η γεύση και η μυρωδιά των χωστών.
Αφού διαλυθεί το αλεύρι το βάζουμε στην κατσαρόλα και μετά από δέκα λεπτά περίπου, το φαγητό μας θα είναι έτοιμο.
(Αντρέας Χατζηλαμπή, 66 ετών από την Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)
Βράσιμο.
Σοτάρισμα.
Ψήσιμο σε κατσαρόλα.
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
"Παλαιότερα φτιάχναμε τη συνταγή αυτή μια φορά κάθε δεκαπέντε μέρες περίπου, κατά τον χειμώνα." (Αντρέας Χατζηλαμπή, 66 ετών από την Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Απόσπασμα συνέντευξης από τον κ. Αντρέα Χατζηλαμπή:
"Δεν είχαμε την ευκαιρία να φτιάχνουμε ολόχρονα τη συνταγή αυτή, αφού οι χωστές βγαίνουν συγκεκριμένη εποχή του χρόνου, το χειμώνα.
Ερώτηση: Από πού την έμαθες;
Απάντηση: Από την μητέρα μου, την Αντριανή Χατζηλαμπή.
Ερώτηση: Είναι τοπική συνταγή; Πού την φτιάχνουν;
Απάντηση: Όχι, δεν είναι τοπική συνταγή.
Ερώτηση: Πόσο συχνά την φτιάχνεις τώρα;
Απάντηση: Δύο φορές το χρόνο και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, που είναι διαθέσιμα στην αγορά.
Ερώτηση: Πόσο συχνά την έφτιαχνες προηγουμένως;
Απάντηση: Στην μικρή μου ηλικία, όταν ζούσαμε στην Κώμη Κεπήρ, την κάναμε δύο φορές τον μήνα επειδή υπήρχε περισσότερη παραγωγή, και επειδή είναι χειμωνιάτικο προϊόν."
(Αντρέας Χατζηλαμπή, 66 ετών από την Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)
Προφορική μαρτυρία:
Αντρέας Χατζηλαμπή, 66 ετών από την Κώμη Κεπήρ Κερύνειας. Καταγραφή: Χριστιάνα Χριστοφή, Οκτώβρης 2010. Επιμέλεια: Στάλω Λαζάρου.
Χριστιάνα Χριστοφή / Στάλω Λαζάρου
Χωστές, αυτοφυές χόρτο της Κύπρου (Cynara cardunculus).
H. Zell, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cynara_cardunculus_006.JPG
Παραδοσιακές Συνταγές
Αγριόχορτα με κιτρόμηλο, καρπασίτικα
Πιάτο με άγρια χόρτα της κυπριακής φύσης. Τρώγεται ζεστό ή κρύο.
Τρόφιμα
απλωταρκά,η
Αυτοφυές εδώδιμο αγριόχορτο με μικρά, αλλά όχι σκληρά αγκάθια. Τα νεαρά φύλλα, αφού καθαριστούν, τρώγονται είτε ωμά (είναι στυφά), είτε βραστά.
Τρόφιμα
αρκοσελλενού(δ)ιν,το
Άγριο, εδώδιμο σέλινο, μικρού μεγέθους. Καταναλώνονται τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί του, βραστά, τηγανιτά ή σε σούπες και σάλτσες.
Τρόφιμα
αρκοσταφί(δ)α,η
Είδος άγριου χόρτου, που περιλαμβάνεται στα φαρμακευτικά φυτά της Κύπρου. Ανθίζει από τον Ιούλη μέχρι τον Οκτώβρη σε ξηρές βουνοπλαγιές, παρά τους δρόμους στον Αγρό, Γερατζιές, Πεδουλά και Λεύκαρα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ζαμπούσσιες
Οι ζαμπούσσιες είναι ένα ξεχασμένο σχεδόν είδος μπουρεκιού ή πίτας της παραδοσιακής μας κουζίνας. Αναλόγως της εποχής έχουν γέμιση από παπαρούνες (πετεινούς), μάραθο ή κίτρινη κολοκύθα. Τις έφτιαχναν…
Παραδοσιακές Συνταγές
Κουλούμπρα σκορδαλιά
Η συνταγή προέρχεται από τη Δερύνεια της επαρχίας Αμμοχώστου, και φτιάχνεται γενικά στην περιοχή των Κοκκινοχωριών.
Παραδοσιακές Συνταγές
Κουτσιά ξερά με σκόρδο
Τηγανίζουμε το σκόρδο με ελαιόλαδο. Αφού ψηθούν καλά τα κουκιά, προσθέτουμε τον τηγανισμένο σκόρδο. (Ουρανία Χριστοδούλου, Κυπερούντα)
Παραδοσιακές Συνταγές
Κουτσιά φρέσκα, σκορδοξιθκιά
Για τη συνταγή αυτή χρησιμοποιούνται φρέσκα κουκιά, μαζί με το εξωτερικό τους φύλλο. Στην Πιτσιλιά τα κουκιά αυτά λέγονται "πουμπουρούθκια".
Σιτηρέσιο
Λαχανικά και άγρια χόρτα στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1894
Στο περιηγητικό κείμενο της Ρίχτερ γίνεται αναφορά για το πώς μαγειρεύονται και τρώγονται τα διάφορα λαχανικά και άγρια χόρτα...
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες με κιτρόμηλο
"Ρίχνουμε τις λαψάνες μέσα στο τσιγαρισμένο κρεμμύδι και τις ανακατεύουμε να τσιγαριστούν κι αυτές, μέχρι να πιούν όλο το νερό τους. Ρίχνουμε τον χυμό του κιτρομήλου στην κατσαρόλα και συνεχίζουμε να…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες ή χωστές γιαχνί με το αλεύρι
Νηστίσιμο έδεσμα. Τα χόρτα ψήνονται σε μείγμα από τηγανισμένο σε ελαιόλαδο κρεμμύδι και καβουρδισμένο αλεύρι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες με τ' αυγά
"Την συνταγή αυτή είχαμε την δυνατότητα να την φτιάχνουμε μόνο τον χειμώνα, αφού το κύριο συστατικό της συνταγής, οι λαψάνες, βλαστούσαν (φύτρωναν) μόνο την εποχή αυτή." (Τασούλα Χατζηλαμπή, Κώμη…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λαψάνες σκορδαλιά
"...βάζουμε το ελαιόλαδο στην ίδια κατσαρόλα, που είναι πλέον άδεια, και προσθέτουμε και τον σκόρδο. Αφού ροδίσει ο σκόρδος προσθέτουμε τις λαψάνες και το αλάτι." (Τασούλα Χατζηλαμπή, Κώμη…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λουβκιά με κουλούμπρα, λάχανα και σκόρδο
Η συνταγή προέρχεται από τη Σωτήρα της επαρχίας Αμμοχώστου, όπου και ήταν πολύ διαδεδομένη. Οι άνθρωποι του χωριού έφτιαχναν αυτό το θρεπτικό και χορταστικό φαγητό και το έπαιρναν μαζί τους για το…
Παραδοσιακές Συνταγές
Λουβκιά με λαψάνες
Πολύ απλή συνταγή, που βασίζεται στο βράσιμο των υλικών σε νερό. Αφού ψηθούν, τα λουβκιά με λαψάνες σερβίρονται με ελαιόλαδο και λεμόνι.
Παραδοσιακές Συνταγές
Μολόσιες με σκόρδο
"Όταν ροδοκοκκινίσει ο σκόρδος προσθέτουμε τις μολόχες, το αλάτι και μισό φλιτζάνι (τσαγιού) νερό απ' αυτό που είχαμε βράσει τις μολόχες." (Άννα Σεργίου, Κώμη Κεπήρ Κερύνειας)
Παραδοσιακές Συνταγές
Ξινιατόπιττες
Τα κομμένα άγρια χόρτα προστίθενται σε ήδη έτοιμη ζύμη ψωμιού, και στη συνέχεια με το μείγμα αυτό πλάθονται μικρές στρογγυλές πίτες.
Παραδοσιακές Συνταγές
πουρέκκια με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα,τα
Για την παρασκευή της νηστήσιμης και θρεπτικής γέμισης των πουρεκκιών, τα άγρια χόρτα αναμειγνύονται με πλιγούρι, φιδέ και κρεμμύδι.
Παραδοσιακές Συνταγές
σ̆σ̆επαστές (σσεπαστές) με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα,οι
Οι σσεπαστές με γέμιση από χόρτα ονομάζονταν χορτόπιττες ή χορτερές. Περιείχαν αυτοφυή χόρτα όπως άγρια σπανάκια, άγρια λάχανα (σέσκουλα), λαψάνες, ξινιατούς και άλλα είδη χόρτων που μαζεύονταν από…
Τρόφιμα
Σκόροδον (Σκόρδο)
Δεν υπάρχουν εκτεταμένες πληροφορίες για τη χρήση και κατανάλωση του 'σκόροδου' στην αρχαία κυπριακή κουζίνα
Παραδοσιακές Συνταγές
Σπαναχόπιττα τυλιχτή
Χορτοφαγική-νηστίσιμη πίτα με γέμιση από άγριο σπανάχι ή και άλλα αγριόχορτα, μαζί με τηγάνιση κρεμμυδιού, φιδέ και πλιγούρι.
Τρόφιμα
Χορταρικά κάμπου
Χόρτα του κάμπου ή του βουνού Αναφορά στα ακόλουθα: «χωστές», ραδίκια, «βουλιά», «γαλατούνες» «τρισατσίες», «πίγκαλλους» ή «πάγκαλλους», «τσακρίθκια» (στρουθκιά), «καυκαρούες» (…
Παραδοσιακές Συνταγές
Χορτόπιττες
Η συνταγή δεν διαφέρει πολύ από αυτή για ελιόπιτες. Τα υλικά αναμειγνύονται κατευθείαν στη ζύμη.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές βραστές με φασόλια
Οι χωστές ευδοκιμούν το χειμώνα. Παλιότερα, την εποχή αυτή του χρόνου το συγκεκριμένο πιάτο φτιαχνόταν ακόμη και μια φορά τη βδομάδα.
Παραδοσιακές Συνταγές
Χωστές γιαχνί με κρέας
Η γεύση των χωστών παραπέμπει στην αγκινάρα. Στο πιάτο αυτό, συνδυάζεται ωραία με το αρνί, τις πατάτες και την πλούσια γεύση της σάλτσας από ντομάτα.