Πισίες Βουνιού Λεμεσού

"Στα παλιά χρόνια όταν επαντρεύκετουν η νύφη τζ' ο γαμπρός, η κουμέρα τζιαι η μάνα της νύφης έκαμναν πισίες για να τραττάρουν τους καλεσμένους που ήρταν να ευχηθούν στο αντρόυνο. Παλιά ο γάμος εδιαρκούσε τρεις ολόκληρες μέρες. Το κέρασμα με πισίες εγίνετουν τη Δευτέρα του γάμου." (Μαρίνα Κάττου, Βουνί Λεμεσού)

Ονομασία - Συνταγή

Κυπριακή Ονομασία

Πισίες.

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Μικρές πίτες, οι οποίες τηγανίζονται και μετά μελώνονται. Οι πισίες ονομάζονται και τηγανίτες της Κύπρου.

Υλικά Συνταγής

Για το ζυμάρι:
1 κιλό αλεύρι
3 ποτήρια νερό
1/3 του φλιτζανιού λάδι (φυστικέλαιο)
Λίγο αλάτι (1 κουταλάκι)
2 ποτήρια νερό

Για τη γέμιση:
3 ποτήρια ζάχαρη
1-2 ποτήρια λάδι μαυρόλαο (ελαιόλαδο)
Κανέλα

Για το σιρόπι:
2 ποτήρια νερό
3 ποτήρια ζάχαρη

Για το τηγάνισμα:
Φυστικέλαιο

Για πασπάλισμα:
1/4 του κιλού αμύγδαλα

Εκτέλεση Συνταγής

"Αρχικά, κοσκινίζω το αλεύρι.
Κάνω ένα λακκούι (μία λαγκουβίτσα) στο αλεύρι και βάζω το λάδι. Ρυζίαζω το, (δηλαδή τρίβουμε με τα χέρια μας το αλεύρι μέχρι να απορροφήσει το λάδι) για να έρθουν πιο αφρούγιες.
Ρίχνω το νερό και προσθέτω ένα κουταλάκι αλάτι και ζυμώνω.
Όταν ζυμωθεί καλά το κάνω μπαλούα (σαν μπαλίτσα) και το βάζω σε νάιλον για να μην ξεράνει.
Το αφήνω το να «πνάσει» ("ξεκουραστεί") για να βγουν τα ζυμοπαρασκευάσματα πιο ωραία.
Ετοιμάζω το σιρόπι. Βάζω σε μια κατσαρόλα 2 ποτήρια νερό και 3 ποτήρια ζάχαρη και τα αφήνω να χοχλάσουν 5 λεπτά.
Το κατεβάζω από τη φωτιά και το αφήνω να κρυώσει.
Ανοίγω φύλλο με το μαρζάτζιν (τον πλάστη).
Αλείφω το λάδι με το κουτάλι πάνω στο ανοικτό φύλλο. Προσθέτω τη ζάχαρη και την κανέλα.
Τυλίγω το φύλλο και κόβω μικρά μικρά κομματάκια με το μαχαίρι. Πιάνω ένα κομματάκι και το στρείφω, στη συνέχεια το πιττακώνω με το μαρζάτζιν ή με την παλάμη του χεριού και γίνεται πιττούλα.
Τις βάζω στο λάδι, τηγανίζονται, και όταν κοκκινίσουν τις βγάζω από το λάδι και τις βάζω έτσι όπως είναι ζεστές στο κρύο σιρόπι για 2 λεπτά. Όταν περάσουν τα 2 λεπτά τις βγάζω από το σιρόπι και τις βάζω σε ένα πιάτο και τους προσθέτω από πάνω αθασόκουνες (αμύγδαλα) σπασμένες."
(Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού)

Μέθοδος Μαγειρέματος

Τηγάνισμα.
Σιρόπιασμα.

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία

Παλιότερα ήταν ένα από τα κοινά επιδόρπια.

Εορταστικές Περιστάσεις

Οι πισίες προσφέρονταν ως κεραστικό γάμου.

"Στα παλιά χρόνια όταν επαντρεύκετουν η νύφη τζι ο γαμπρός, η κουμέρα τζιαι η μάνα της νύφης έκαμναν πισίες για να τραττάρουν τους καλεσμένους που ήρταν να ευχηθούν στο αντρόυνο. Παλιά ο γάμος εδιαρκούσε τρεις ολόκληρες μέρες. Το κέρασμα με πισίες εγίνετουν τη Δευτέρα του γάμου."
(Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού)

Συμβολικές Χρήσεις

Όταν τις πρόσφεραν στους γάμους, τις έκαναν όσο πιο γλυκιές μπορούσαν, για να είναι και η ζωή των νιόπαντρων γλυκιά.

"Θυμούμαι τη προγιαγιά σου την Ελένη που μου έλεε ότι εκάμναν τες όσο πιο γλυτζιές εγίνετουν γιατί επίστευκαν ότι εν να εν τζιαι η ζωή των νιόπαντρων έτσι γλυτζιά όπως οι πίττες."
(Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού)

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

19ος-21ος αιώνας.

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Απόσπασμα συνέντευξης από την κα. Μαρίνα Κάττου:

"Ερώτηση: Μήπως έκανες κάποιες αλλαγές-τροποποιήσεις στη συνταγή (υλικά, αναλογία υλικών, μέθοδο παρασκευής, τρόπο φύλαξης, τρόπο ή μέσα ψησίματος);
Απάντηση: Όχι δεν άλλαξα τη συνταγή. Παλιά εκάμναν τες λίον πιο μεγάλες. Τωρά μπορεί να μεν τες κάμω πολλά γλυτζιές, εν τες βάλλω μέσ' στο σιρόπι γιατί κάποιοι που έρχονται για επίσκεψη έχουν ζάχαρη τζιαι εν τις τρώουν άμαν εν πολλά γλυτζιές. Μόνο άμαν έρτουν τα εγγόνια μου κάμνω τες έτσι όπως σου είπα πιο πάνω γιατί θέλουν τες σιροπιασμένες. Στα παλιά χρόνια το αλεύρι εβάλλαμεν το μέσ' στη σκάφη τζιαι εζυμώναμεν το γιατί εκάμναμε μεγάλες ποσότητες να φάει ο κόσμος ούλος. Τωρα ζυμώνουμε μέσ' σε μια κούπα. Ακόμα παλιά εν τζ' είχαμε γκάζι. Εβάλαμε 2 μεγάλες πέτρες και ενδιάμεσα τους ξύλα τζιαι που πάνω εβάλλαμε το τηγάνι ή την κατσαρόλα και εψήναμε τες.

Ερώτηση: Είναι τοπική συνταγή, που την φτιάχνουν;
Απάντηση: Κάμνουμεν τη στο Βουνί αλλά κάμνουν την τζιαι σε άλλα χωριά ημιορεινά.

Ερώτηση: Πόσο συχνά κάνεις τώρα πισήιες;
Απάντηση: Τωρά εγώ κάμνω τες άμα μου περισσέψει ζυμάρι που κάμνω ελιωτές, πουρέκια τζιαι άλλα αλμυρά. Και ειδικά τωρά στις νηστείες γιατί εν νηστίσιμες. Α.. και όταν έρτουν πάνω (στο χωριό) τα εγγόνια μου και πεθυμίσουν τες…

Ερώτηση: Πόσο συχνά τις έφτιαχνες προηγουμένως;
Απάντηση: Δυο με τρεις φορές το μήνα περίπου. Παλιά ήταν το γλυκό μας, εν είχαμε έτσι μεγάλη ποικιλία που πράγματα να τρατάρουμε τους ξένους. Εν μια εύκολη συνταγή τζιαι οικονομική τζιαι έτσι εκάμναμεν την πιο συχνά. Τωρά οι παραπάνω εμάθαν με τα τσιπς και τις σοκολάτες και εν καταδέχονται τις πιττούες της γιαγιάς. Ευτυχώς τα αγγόνια μου ακόμα ζητούντες."

(Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού)

Βιβλιογραφία

Προφορική μαρτυρία:
Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού. Καταγραφή: Ζηνοβία Χαραλάμπους, Οκτώβρης 2010. Επιμέλεια: Στάλω Λαζάρου.

Ερευνητής/Καταχωρητής

Ζηνοβία Χαραλάμπους / Στάλω Λαζάρου

Φωτογραφίες

Σχετικό Περιεχόμενο

Παραδοσιακές Συνταγές

γαλατοπούρεκκον,το

Αγαπημένο σιροπιαστό γλυκό ταψιού, με φύλλα μπακλαβά και κρέμα στο κέντρο. Απαντάται επίσης και σε άλλες κουζίνες της Ανατολικής Μεσογείου, απ' όπου και υιοθετήθηκε στην Κύπρο στα νεότερα χρόνια.

Οι τηγανισμένες κουλούρες τοποθετούνται σε μέλι.

Παραδοσιακές Συνταγές

Γλύκισμα με τυρί και μέλι

Σύγχρονη συνταγή για επιδόρπιο, στο οποίο διασκευάζονται γνωστές γεύσεις της κυπριακής κουζίνας. Η αναρή αναμειγνύεται με τα αυγά και το αλεύρι, σχηματίζοντας ζύμη που τηγανίζεται σε κουλούρες. Πριν…

Τρόφιμα

γλυτζ̆ιστά (γλυτζιστά),τα

Γλυκιές πίτες με αμύγδαλα και κανέλα, μερικές φορές παραγεμισμένες με αμύγδαλα, κανέλα, ροδόσταγμα και ζάχαρη.

Παραδοσιακές Συνταγές

Γλυτζιστά τζοιλανιώτικα

Το γλυκό αυτό φτιαχνόταν παλαιότερα σε αρραβώνες, αλλά και κατά τις Απόκριες. Εξακολουθεί να παρασκευάζεται μέχρι και σήμερα.

Παραδοσιακές Συνταγές

Καϊκανάς με αναρή

Η αναρή λιώνεται και προστίθεται μαζί με τα αυγά και το αλεύρι στο μείγμα του καϊκανά. Η συνταγή φτιάχνεται στο Όμοδος της ορεινής επαρχίας Λεμεσού και την Ποταμιά της επαρχίας Λευκωσίας.

Παραδοσιακές Συνταγές

Κατεΐφι

Δημοφιλές επιδόρπιο ανατολίτικης προέλευσης, που ενσωματώθηκε στην κυπριακή κουζίνα. Η συνταγή προέρχεται από τη Λεμεσό.

Παραδοσιακές Συνταγές

καττιμέριν τυλιχτό,το

Σιροπιαστό επιδόρπιο. Η ζύμη αλείφεται πρώτα με λάδι και μείγμα από κανέλα, αμύγδαλα και ζάχαρη και, στη συνέχεια, τυλίγεται σε ρολό, στρίβεται και τοποθετείται στο ταψί κυκλικά, παίρνοντας το…

Παραδοσιακές Συνταγές

καττιμέριν,το

"Πιάνω το φύλλο 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι φέρνω το στην άλλη πλευρά, έτσι ώστε να γίνει μια τετράγωνη πιττούλα. Βάλλω το τηγάνι πάνω στο γκάζι με λίγο φυστικέλαιο. Όταν βράσει, ρίχνω το μέσα μια 'πού…

Κουλούρι του γάμου, Κυπρή Θ., Πρωτοπαπά Κ. (2007) 276.

Τρόφιμα

Κουλούρι γάμου

Στόλιζε την κολοκύθα του κρασιού με την οποία καλούσαν στο γάμο

Τρόφιμα

κουραπιέδες αθηαινίτικοι,οι

Διαδεδομένο κεραστικό γάμου. Η ζύμη των κουραμπιέδων αποτελείται από αλεύρι, καβουρδισμένα αμύγδαλα και ζάχαρη, ενώ χρησιμοποιούνται επίσης διάφορα μυρωδικά, όπως η κανέλα.

Λαόπιττα ή πίττα τυλιχτή (Μαγειρεύω Κυπριακά 2012-2013).

Παραδοσιακές Συνταγές

Λαδόπιττα ή πίττα τυλιχτή

Η συνταγή προέρχεται από τον Άγιο Αμβρόσιο Κερύνειας, όπου φτιαχνόταν ολόχρονα και αποκλειστικά με ελαιόλαδο τοπικής παραγωγής.

Παραδοσιακές Συνταγές

Λαλαγγούθκια Μαραθάσας

Στη Μαραθάσα τα λαλαγκούθκια, μαζί με τις λαδόπιττες, τα ξεροτήανα κ.ά., φτιάχνονταν κατά την έναρξη ή λήξη αγροτικών εργασιών, όπως το μάζεμα των ελιών, το κλάδεμα των αμπελιών και ο τρύγος.

Παραδοσιακές Συνταγές

Λυτρατζιένες με μίλλα από το βακλί του αρνιού

Συνταγή από το Ριζοκάρπασο.

Παραδοσιακές Συνταγές

Λυτρατζιένες με νορό

Συνταγή από το Ριζοκάρπασο. Για την παρασκευή της ζύμης για τις πίτες, το αλεύρι ζυμώνεται με τυρόγαλο, αλάτι και λάδι.

Γλυσταρκιές για το κάλεσμα του γάμου, Κυπρή Θ., Πρωτοπαπά Κ. (2007) 275.

Χώροι Παραγωγής

Μάνασσα ή Παστός

Τοίχος όπου ήταν κρεμασμένα τα προικιά της νύφης, ανάμεσα και τα διάφορα ζυμώματα που ετοίμαζαν

«Αμύγδαλα, το υλικό που χαρακτηρίζει το κυπριακό παστίτσ̆ιν»

Παραδοσιακές Συνταγές

παστίτσ̆ια (παστίτσια) με αμύγδαλο,τα

Το κυπριακό παστίτσιν αποτελεί κεραστικό που προσφέρεται στους καλεσμένους κατά τον γάμο ή τον αρραβώνα. Η χρήση του απαντάται σε ολόκληρο το νησί, ενώ η συγκεκριμένη συνταγή προέρχεται από τη Λεμεσό…

Τρόφιμα

πισ̆ί(δ)ες (πισί(δ)ες),οι

Οι πισ̆ίες σερβίρονταν με ζάχαρη, με μέλι ή με χαρουπόμελο. Ήταν ένα συνηθισμένο παρασκεύασμα από ζυμάρι που παρασκευαζόταν σε πολλές περιστάσεις. Παρασκευάζονταν ως δώρο προς τη λεχώνα μετά…

Παραδοσιακές Συνταγές

Πισίες δερυνειώτικες

Παλαιότερα παρασκεύαζαν τις πισίες κυρίως όταν έσφαζαν τον οικόσιτο χοίρο, αφού τις τηγάνιζαν με το λίπος του. Τις πισίες τις έφτιαχναν επίσης σε γιορτές, καθώς ήταν ένα από τα βασικά παραδοσιακά…

Παραδοσιακές Συνταγές

Πισίες ή πισιήδες

Το φύλλο για τις πίτες πασπαλίζεται με κανέλα και χοντροαλεσμένα αμύγδαλα και τυλίγεται σε μακρύ ρολό. Στη συνέχεια, μικρά κομματάκια του ρολού επιπεδοποιούνται και σχηματίζουν τις στρογγυλές…

Παραδοσιακές Συνταγές

Πισίες μαραθεύτικες

Στη Μαραθάσα οι τηγανητές πισίες σερβίρονται με μέλι ή έψημα (πετιμέζι).

Παραδοσιακές Συνταγές

Πισίες παραλιμνίτικες

Οι παραλιμνίτικες πισίες φτιάχνονται με πατάτα στο μείγμα της ζύμης τους. Έχουν σχήμα μισοφέγγαρου και περιέχουν ζάχαρη και κανέλα.

Παραδοσιακές Συνταγές

Πισίες Ριζοκαρπάσου

Σ' αυτή την παραλλαγή των πισίων από το Ριζοκάρπασο, οι πίτες ανοίγονται σε μέγεθος πιάτου, τηγανίζονται και πασπαλίζονται με ζάχαρη ή μέλι. Διπλώνονται 2-3 φορές ή τυλίγονται σε ρολό.

Παραδοσιακές Συνταγές

Πισιήδες Κακοπετριάς

Το φύλλο της ζύμης καλύπτεται με αμύγδαλα και κανέλα, τυλίγεται σε ρολό και κόβεται σε κομμάτια. Αφού τηγανιστούν, οι πισιήδες μελώνονται σε σιρόπι μελιού.

Τρόφιμα

Πίττες ζυμωτές ή δκιαρτιστές ή πούλλες

Αυγά και αλεύρι χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του χυλού.

Παραδοσιακές Συνταγές

Πιττούθκια (αυκιά της κάττας)

Οι πίτες παρασκευάζονται από τηγανητό χυλό που περιέχει αλεύρι και αυγά, και σερβίρονται με μέλι ή ζάχαρη. Η συνταγή απαντάται στον Αγρό της ορεινής επαρχίας Λεμεσού. Συνηθιζόταν κυρίως στα πανηγύρια…

Παραδοσιακές Συνταγές

Πούλλες

Η ζύμη ανοίγεται σε φύλλο, καλύπτεται με λάδι, ζάχαρη και κανέλα, τυλίγεται και στρίβεται. Ακολούθως, οι πίτες ψήνονται στο φούρνο. Το γλυκό αυτό συνηθιζόταν παλαιότερα σε περιόδους νηστείας και η…

Παραδοσιακές Συνταγές

Ππακλαβάς

Συνταγή για ένα γλυκό έδεσμα χαρακτηριστικό της ανατολίτικης κουζίνας, που αγαπιέται πολύ και στην Κύπρο.

Παραδοσιακές Συνταγές

ρέσιν,το

Παραδοσιακό έδεσμα σαν πιλάφι, από σιτάρι ψημένο σε ζωμό κρέατος. Το ρέσι συνδέεται άμεσα με τον κυπριακό γάμο, αφού προσφερόταν στους προσκεκλημένους κατά το εορταστικό τραπέζι που ακολουθούσε την…