Πηγή: «Ιστορία Χρονολογικής της Νήσου Κύπρου» του Αρχιμ. Κυπριανού (1788), εσώφυλλο
"Τα γενόμενα παρά του γάλακτος των προβάτων και αιγών": Αναφορά του Αρχιμ. Κυπριανού (1788) στα είδη των γαλακτοκομικών προϊόντων που παράγονταν και καταναλώνονταν τον 18ο αιώνα.
Ονομασία - Προέλευση
γαλακτοκομικά προϊόντα
Λειτουργικός Συμβολικός Ρόλος
Ο Αρχιμ. Κυπριανός στην «Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου» (1788, 547) μας πληροφορεί για τα είδη των γαλακτοκομικών προϊόντων που παρήγαν, κατανάλωναν και εξήγαν τον 18ο αιώνα.
Αυτά ήταν τα χαλούμια, οι μυτζήθρες, βούτυρο, ξινόγαλα και άλλα τυριά.
Το χωριό Ακανθού και κάποια χωριά στην Πάφο φαίνεται να ήταν ξακουστά για την παραγωγή διαφόρων τυριών και χαλλουμιών, ενώ στη Λευκωσία και στη Λάρνακα παρήγαν αρκετό ξινόγαλα, ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Σημειώνεται ότι η παραγωγή αγελαδινού γάλακτος ήταν ελάχιστη και δεν το κατανάλωναν οι ντόπιοι.
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
«Τυριά πολλά εξαίρετα των χωρίων Ακανθούς, και Κεφαλών, και τινών χωρίων της Πάφου. Μυζύθραι αλμιραί, και χαλλούμι, ήτοι γλώσσαι από τυρί νοστιμώτατα, έγκαιρα τυρία, και μυζίθραι, και χαλλούμια, και τυροπούλλαι, και βούτυρος πολύς, ξυνόν γάλα το καλοκαίριον μάλιστα εις την Λευκωσία και Λάρνακα, και άλλα διάφορα κατασκευάζονται εκ του γάλακτος. Από τα τυρία δίδει το τόπος έξω μεγάλην ποσότητα. Των αγελάδων το γάλα ολίγον τι ή ουδ' όλως οι εντόπιοι τρώγουσι» (Κυπριανός Αρχιμ. 1788, 547).
Κυπριανός Αρχιμ. (1788), Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου, Τύποις Ευαγόρα, Λευκωσία.
Στάλω Λαζάρου, Αργυρώ Ξενοφώντος
Φρέσκα χαλλούμια. Λετύμπου, 2016.
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Χαλλούμια και αναρή.
Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Τρόφιμα
ἄμης,ο
Επιδόρπιο της αρχαίας Κύπρου, το όνομα του οποίου σώζεται σε γραπτές πηγές της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου. Ερμηνεύεται ως γαλατόπιτα.
Τρόφιμα
αναρή,η
Κυπριακό λευκό τυρί (μυζήθρα). Η ανάλατη αναρή χρησιμοποιείται συνήθως φρέσκα για την παρασκευή παραδοσιακών γλυκυσμάτων όπως τα πουρέκκια της αναρής, η αναρόπιττα κ.λπ. Η φρέσκα αναρή τοποθετείται…
Τρόφιμα
αναρόαλον,το
Γάλα που απομένει κατά την τυροκόμηση και χρησιμοποιείται στην παρασκευή της αναρής.
Τρόφιμα
γαλατοπούρεκκον,το
Σιροπιαστό γλυκό με κρέμα από γάλα και αβγά. Συνηθιζόταν την εβδομάδα της Τυροφάγου.
Παραδοσιακές Συνταγές
γαλατοπούρεκκον,το
Αγαπημένο σιροπιαστό γλυκό ταψιού, με φύλλα μπακλαβά και κρέμα στο κέντρο. Απαντάται επίσης και σε άλλες κουζίνες της Ανατολικής Μεσογείου, απ' όπου και υιοθετήθηκε στην Κύπρο στα νεότερα χρόνια.
Παραδοσιακές Συνταγές
Γιαούρτι σε πήλινο
"Διαλύουμε το γιαούρτι σε λίγο γάλα. Προσθέτουμε το μείγμα στο υπόλοιπο γάλα και ανακατεύουμε καλά. Το βάζουμε σε πήλινο δοχείο, σκεπάζουμε με ζεστό ύφασμα και αφήνουμε να πήξει." (Θεογνωσία…
Τρόφιμα
γιαούρτιν - γάλαν όξινον,το
Στις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου ονομαζόταν γάλαν όξινον. Στην πόλη και επαρχία Λευκωσίας και στα υπόλοιπα μέρη γιαούρτιν. "Γάλαν της τσούκκας" ονόμαζαν το γιαούρτι, το οποίο αποθηκεύονταν και…
Παραδοσιακές Συνταγές
γιαούρτιν,το
Εξαιρετικά θρεπτικό γαλακτοκομικό προϊόν, που παρασκευάζεται με ζύμωση του γάλακτος.Στην Κύπρο αποτελεί αγαπημένο συνοδευτικό αρκετών πιάτων.
Σιτηρέσιο
Διατροφή Κυπρίων τον 18ον αιώνα, κατά τον Αρχιμ. Κυπριανό
Αναφορά του Αρχιμ. Κυπριανού (1788) στο βιβλίο του "Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου" στα είδη των φυτικών και ζωϊκών προϊόντων που παράγονταν , καταναλώνονταν και εξάγονταν από το νησί κατά τον…
Παραδοσιακές Συνταγές
Κρέμα με γάλα της κατσίκας
Η διεθνώς γνωστή κρέμα ζαχαροπλαστικής (patisserie), με βασικά συστατικά το γάλα, τη ζάχαρη και τα αυγά, προσαρμόζεται στην κυπριακή κουζίνα με τη χρήση του κατσικίσιου γάλακτος.
Τεχνικές Παραγωγής
Παραγωγή χαλλουμιού και αναρής
Το χαλλούμι και η αναρή ήταν απαραίτητα σε κάθε νοικοκυριό της Κύπρου, και στις δύο κοινότητες (Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων).
Τρόφιμα
Παφίτικο τυρί
Το Παφίτικο τυρί παρασκευάζεται την περίοδο του Πάσχα από πρόβειο ή αιγινό γάλα, ή μίγμα αυτών.
Παραδοσιακές Συνταγές
Ρυζόγαλο
Γλυκό έδεσμα, που απαντάται σε πολλές χώρες του κόσμου. Στην Κύπρο φτιαχνόταν ιδιαίτερα συχνά από οικογένειες που διατηρούσαν πρόβατα, αφού παλαιότερα παρασκευαζόταν με γάλα προβάτου και αλεύρι.…
Χώροι Παραγωγής
Σύγχρονο γαλακτοκομείο στην Ορούντα
Ανήκει στον κ. Γιαννάκη Δημητρίου. Τα προϊόντα διατίθενται σε όλη την Κυπρο
Σκεύη και Εργαλεία
ταλάριν,το
Στρογγυλό πλεκτό καλάθι όπου βάζουν το νέο τυρί για να σειρώσει ο ορρός.
Τρόφιμα
Τραχανάς (γαστρονομικός χάρτης)
Ο τραχανάς είναι ξηρό προϊόν σιταριού (κονάρι) και ξινισμένου πρόβειου ή / και αιγινού γάλακτος που ζυμώνονται μαζί.
Τρόφιμα
Τυρίν ακαθκιώτικο
Οι βοσκοί συνήθιζαν να τοποθετούν στην κουλιάστρα του γάλακτος κλαδιά λουβιδκιάς (ξισταρκάς), τα φύλλα της οποίας είχαν ένα κολλώδη χυμό με πολύ λεπτή μυρωδιά.
Τρόφιμα
Χαλλούμι (γαστρονομικός χάρτης)
Το Χαλλούμι (φρέσκο ή ώριμο) είναι τυρί το οποίο παρασκευάζεται από γάλα πρόβειο ή αιγινό ή μίγμα αυτών με αγελαδινό γάλα ή χωρίς αυτό.Γαστρονομικός Χάρτης Κύπρου: Άδεια δημοσίευσης από Υπ. Γεωργίας.
